Uitspraken

Met ingang van 1 januari 2014 is de Parochie van het Goddelijk Hart van Jezus (gedaagde sub 2.) met vier andere parochies samengevoegd tot één nieuwe parochie, de Parochie. Uit artikel 2 onder III.a. van de ‘Akte van samenvoeging parochies (fusie)’ van 21 maart 2014 blijkt dat de Parochie alle zaken en vermogensrechten van de vijf gefuseerde parochies heeft verkregen. Daarmee is de Parochie de rechtsopvolger van gedaagde sub 2. en heeft Hofmans Vastgoed geen vordering op gedaagde sub 2. De vordering van Hofmans Vastgoed op gedaagde sub 2. wordt afgewezen. In conventie ligt enkel de vordering van Hofmans Vastgoed jegens de Parochie inhoudelijk ter beoordeling voor.

Hofmans Vastgoed vordert dat de rechtbank de Parochie veroordeelt om mee te werken aan levering van de kerk. Hofmans Vastgoed beroept zich erop dat zij de kerk van de Parochie heeft gekocht en vordert nakoming van de koopovereenkomst die haar op 10 juni 2020 is overhandigd. De Parochie betwist dat een koopovereenkomst tot stand is gekomen. Partijen verschillen van mening over de vraag of Hofmans Vastgoed zaken heeft gedaan met een persoon die bevoegd was de Parochie te binden dan wel dat Hofmans Vastgoed daarop gerechtvaardigd mocht vertrouwen.

Hofmans Vastgoed stelt allereerst dat de Parochie werd vertegenwoordigd door [betrokkene 3] .1 De Parochie betwist dat.2 Zij voert aan dat zij een kerkgenootschap is in de zin van artikel 2:2 BW. Het tweede lid van dat artikel bepaalt dat kerkgenootschappen worden geregeerd door hun eigen statuut. Tot het statuut behoort het ‘Algemeen Reglement voor het bestuur van een parochie’. Artikel 24 van dat reglement bepaalt dat onder andere het bestuur over de onroerende zaken tot de taak van het kerkbestuur behoort, alsook het aangaan van overeenkomsten op naam van de Parochie. Artikel 51 van het reglement bepaalt dat de Parochie wordt vertegenwoordigd door de pastoor-voorzitter en de secretaris tezamen. Hiervan is geen sprake geweest. [betrokkene 3] heeft zelf - zonder secretaris - de gesprekken gevoerd met de bedoeling een en ander daarna ter goedkeuring aan het kerkbestuur voor te leggen. Van een getekende overeenkomst door de pastoor-voorzitter en secretaris tezamen is geen sprake, aldus nog steeds de Parochie.

Gelet op deze gemotiveerde betwisting had het op de weg van Hofmans Vastgoed gelegen om toe te lichten op grond waarvan [betrokkene 3] bevoegd was de Parochie te vertegenwoordigen. [betrokkene 2] was als geen ander op de hoogte was van de wijze van vertegenwoordiging van de Parochie. Hofmans Vastgoed verklaart immers zelf dat [betrokkene 2] een insider was. Hij is zijn hele leven actief betrokken geweest bij de kerk; eerst als misdienaar, later gedurende twintig jaar als lector. Daarnaast is [betrokkene 2] ook elf jaar voorzitter geweest van de financiële commissie van de kerk, aldus Hofmans Vastgoed. Gelet hierop mag worden aangenomen dat het voor [betrokkene 2] duidelijk was dat de Parochie voor wat betreft de verkoop van de kerk vertegenwoordigd moest worden door de pastoor-voorzitter en secretaris tezamen. Ook de aan [betrokkene 2] overhandigde koopovereenkomst vermeldt dit expliciet. De enkele instemming van [betrokkene 3] volstond dan ook niet. Dat [betrokkene 4] aan [betrokkene 3] een volmacht heeft gegeven waardoor [betrokkene 3] vertegenwoordigingsbevoegd is, is niet (voldoende) onderbouwd gesteld. Hofmans Vastgoed heeft onvoldoende toegelicht op grond waarvan alleen [betrokkene 3] bevoegd was de Parochie te vertegenwoordigen. Daarom kan de vordering niet worden toegewezen op de grondslag dat [betrokkene 3] vertegenwoordigingsbevoegd was.

Voor zover [betrokkene 3] niet vertegenwoordigingsbevoegd was stelt Hofmans Vastgoed dat de Parochie de schijn heeft gewekt dat [betrokkene 3] bevoegd was de Parochie te binden.3 Ook dat wordt door de Parochie betwist4. Aldus is de vraag of Hofmans Vastgoed er gerechtvaardigd op kon vertrouwen dat een koopovereenkomst is gesloten.

Op grond van artikel 3:61 lid 2 BW kan tussen Hofmans Vastgoed en de Parochie ondanks het ontbreken van handtekeningen toch een koopovereenkomst tot stand zijn gekomen. Als Hofmans Vastgoed op grond van een verklaring of gedraging van de Parochie heeft aangenomen en onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijze mocht aannemen dat een toereikende volmacht was verleend (gerechtvaardigd vertrouwen), dan heeft [betrokkene 3] een rechtshandeling in naam van de Parochie verricht en kan tegen Hofmans Vastgoed op de onjuistheid van deze veronderstelling door de Parochie immers geen beroep worden gedaan. Daarnaast kan een dergelijk gerechtvaardigd vertrouwen ook volgen uit feiten en omstandigheden die voor risico van de Parochie komen en waaruit naar verkeersopvatting de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid kan worden afgeleid, maar kan niet uitsluitend worden gebaseerd op verklaringen of gedragingen van de onbevoegd handelende [betrokkene 3] .5 De vraag is of Hofmans Vastgoed voldoende feiten of omstandigheden heeft gesteld die de vertegenwoordigde, de Parochie, betreffen en die rechtvaardigen dat deze in zijn verhouding tot Hofmans Vastgoed het risico van de onbevoegde vertegenwoordiging door [betrokkene 3] draagt.

Hofmans Vastgoed voert de volgende feiten en omstandigheden aan.6 [betrokkene 5] heeft tijdens het telefoongesprek van 29 mei 2020 [betrokkene 3] als vertegenwoordiger van het parochiebestuur naar voren geschoven. In een interview met [betrokkene 3] in het parochieblad staat verder dat [betrokkene 3] achter de schermen betrokken blijft ‘met het gebouwengebeuren’. En, anders dan [betrokkene 3] op 16 februari 2021 schriftelijk heeft verklaard7, heeft [betrokkene 3] tijdens het gesprek op 29 mei 2020 géén voorbehoud gemaakt van bestuurlijke goedkeuring. Op 29 mei 2020 werd overeenstemming bereikt over de verkoop van de kerk enkel onder het voorbehoud dat het bisdom daarmee zou instemmen. Dat [betrokkene 3] toen ook een voorbehoud van bestuurlijke goedkeuring zou hebben gemaakt, zou volgens Hofmans Vastgoed verbazen omdat [betrokkene 5] hem daarvoor telefonisch had meegedeeld dat het bestuur erover had vergaderd. Dit wordt volgens Hofmans Vastgoed bevestigd door de verklaring van [betrokkene 1] dat hij op 30 mei 2020 door [betrokkene 3] werd gebeld met de mededeling dat de kerk aan een derde was verkocht ‘na ommedraai van het bestuur’. Ook blijkt uit het artikel in De Gelderlander van 9 juni 2020 dat verkoop van de kerk aan Hofmans Vastgoed door [betrokkene 3] aan de journalist zou zijn bevestigd. Verder mocht Hofmans Vastgoed er op basis van de door [betrokkene 3] op 10 juni 2020 langsgebrachte koopovereenkomst vanuit gaan dat de inhoud was afgestemd én akkoord bevonden door het parochiebestuur. [betrokkene 3] vertelde [betrokkene 2] in elk geval dat hij ervoor ging zorgen dat de handtekeningen van hemzelf en [betrokkene 4] zouden worden gezet en dat [betrokkene 3] daartoe de door [betrokkene 2] ondertekende overeenkomst weer heeft meegenomen. Verder heeft [betrokkene 3] later op de overeenkomst geschreven: ‘Het parochiebestuur machtiging aan bisschop om kerk te verkopen’. Hieruit blijkt volgens Hofmans Vastgoed dat het bestuur akkoord was, anders is het vragen van toestemming niet aan de orde. Voorts verklaart [betrokkene 2] tijdens de mondelinge behandeling dat [betrokkene 3] tijdens de rondleiding op 26 juni 2020 niet alleen heeft gezegd dat het bisdom akkoord was maar óók dat het kerkbestuur akkoord was. Tot slot blijkt volgens Hofmans Vastgoed uit het artikel in Hét Gemeente Nieuws van 4 september 2020 dat het gehele bestuur zich gebonden achtte nu de verkoop aan [betrokkene 2] volgens [betrokkene 5] zo klaar als een klontje is.
Volgens Hofmans Vastgoed had zij dus niet te maken met een solitair handelende pseudo-gevolmachtigde maar met gebeurtenissen die kennelijk met instemming en medeweten van het parochiebestuur plaatsvonden. Het parochiebestuur heeft [betrokkene 3] niet teruggefloten.

De vraag is of deze door Hofmans Vastgoed aangehaalde feiten en omstandigheden bij haar de schijn mochten wekken dat [betrokkene 4] namens het parochiebestuur met de verkoop van de kerk aan Hofmans Vastgoed heeft ingestemd en dat die feiten en omstandigheden in de risicosfeer van de Parochie liggen. Hofmans Vastgoed verwijst naar verklaringen van onbevoegd vertegenwoordigers van de Parochie, te weten [betrokkene 5] (vice-voorzitter) en [betrokkene 3] (voorzitter), alsmede naar verklaringen van derden ( [betrokkene 1] en journalisten) welke verklaringen lijken te zijn gebaseerd op uitlatingen van derden (werkgroep Hart van de Horst en STEP) dan wel onbevoegd vertegenwoordigers ( [betrokkene 5] ) van de Parochie. Deze verklaringen zeggen niets over mogelijke instemming van de (tezamen met [betrokkene 3] ) bevoegde [betrokkene 4] . Voor zover Hofmans Vastgoed stelt dat het parochiebestuur en dus [betrokkene 4] op 29 mei 2020 al akkoord had gegeven op verkoop aan Hofmans Vastgoed, had Hofmans Vastgoed dat nader moeten toelichten. Zeker nu deze beweerdelijke mededeling is gedaan voorafgaand aan de onderhandelingen met [betrokkene 3] zodat op dat moment bij het parochiebestuur nog niet bekend was welke prijs Hofmans Vastgoed voor de kerk wilde betalen. En, zelfs als na bewijslevering komt vast te staan dat [betrokkene 3] tegen [betrokkene 2] , [betrokkene 1] of journalisten heeft verklaard dat het parochiebestuur (en daarmee [betrokkene 4] ) akkoord was, gaat het om verklaringen of gedragingen van de onbevoegd handelende [betrokkene 3] . Zoals hiervoor is overwogen kan op basis van verklaringen of gedragingen van [betrokkene 3] geen schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid worden aangenomen. In plaats van af te gaan op verklaringen van derden en onbevoegden, had het op de weg van Hofmans Vastgoed gelegen om achter de instemming van [betrokkene 4] aan te gaan. Immers, het was voor [betrokkene 2] als insider duidelijk dat [betrokkene 3] niet alleen kon handelen en dat óók de instemming van [betrokkene 4] als secretaris was vereist. Van Hofmans Vastgoed mocht verwacht worden dat zij actief achter de instemming van [betrokkene 4] zou aangaan ook toen de leveringsdatum nog op zich liet wachten. Het enkele feit dat [betrokkene 4] (of andere bestuursleden) niet zelf aan de bel hebben getrokken na het verschijnen van artikelen over verkoop van de kerk aan Hofmans Vastgoed waarin uitlatingen van de onbevoegde [betrokkene 3] en [betrokkene 5] zijn opgenomen, is onvoldoende voor de conclusie dat hij instemde met verkoop van de kerk aan Hofmans Vastgoed. Zolang [betrokkene 4] niet had getekend, lag er geen akkoord van het parochiebestuur en hoefde [betrokkene 4] zich niet te verdedigen. Kortom, de aangevoerde omstandigheden liggen niet in de risicosfeer van de Parochie en zijn voor Hofmans Vastgoed onvoldoende om daaruit de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid van [betrokkene 3] te kunnen aannemen. Andere feiten of omstandigheden waaruit blijkt dat [betrokkene 4] met verkoop aan Hofmans Vastgoed instemde en dat [betrokkene 3] vertegenwoordigingsbevoegd was, zijn niet gesteld of gebleken. Aan bewijslevering wordt dan ook niet toegekomen.

Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen komt niet vast te staan dat tussen partijen een rechtsgeldige koopovereenkomst tot stand is gekomen. Vervolgens ligt de vraag voor of de Parochie de onderhandelingen mocht afbreken zonder het vergoeden van schade. Gezien het primaire standpunt van Hofmans Vastgoed dat tussen partijen een overeenkomst tot stand is gekomen en de onderhandelingen derhalve waren afgerond, had het op de weg van Hofmans Vastgoed gelegen om het subsidiair ingenomen standpunt dat de onderhandelingen zijn afgebroken nader toe te lichten. Dat heeft Hofmans Vastgoed niet gedaan. Zo is niet onderbouwd gesteld wanneer de onderhandelingen dan zijn afgebroken en tot welke schade dat zou hebben geleid. De gevorderde beslag- en advocaatkosten zijn aan te merken als proceskosten, niet als schadevergoeding. En de enkele stelling dat sprake is van gederfde ontwikkelingswinst8, is zonder nadere onderbouwing onvoldoende.

De vorderingen van Hofmans Vastgoed in conventie worden dan ook afgewezen.

Hofmans Vastgoed zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van de Parochie en gedaagde sub 2. worden begroot op:

- griffierecht € 667,00

- salaris advocaat 1.126,00 (2,0 punten × tarief € 563,00)

Totaal € 1.793,00

De gevorderde veroordeling in de nakosten is in het kader van deze procedure slechts toewijsbaar voor zover deze kosten op dit moment reeds kunnen worden begroot. De nakosten zullen dan ook worden toegewezen op de wijze zoals in de beslissing vermeld.

Tijdens de mondelinge behandeling heeft de advocaat van de Parochie verklaart dat het in reconventie enkel (nog) gaat om vergoeding van de volledige juridische kosten die zij heeft gemaakt in (de aanloop naar) het kort geding tot opheffing van het door Hofmans Vastgoed gelegde conservatoir beslag op de kerk. De Parochie stelt geen belang meer te hebben bij toewijzing van het gevorderde onder (ii).

Zoals de Parochie zelf stelt9 gaat het om vergoeding van werkzaamheden waarvoor de in de artikelen 237 tot en met 240 Rv bedoelde kosten een vergoeding plegen in te sluiten, de proceskosten. Hierover is echter in het kort geding over opheffing van het beslag al beslist. Onderhavige bodemprocedure kan niet dienen als verkapt hoger beroep om alsnog vergoeding van de advocaatkosten in kort geding te verkrijgen. Het gevorderde onder (iii) wordt dan ook afgewezen. Gelet hierop heeft de Parochie geen belang meer bij beoordeling van de onder (i) gevorderde verklaring voor recht.

De Parochie zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Hofmans Vastgoed worden begroot op € 721,00 aan salaris advocaat (2,0 punten × factor 0,5 × tarief III € 721,00).