Uitspraken

Een natuurvergunning kan alleen worden verleend als uit een passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat het project de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zal aantasten (artikel 2.7, derde lid, en artikel 2.8 van de Wnb).

Intern salderen?

5. Eisers stellen ten eerste dat hier ten onrechte intern is gesaldeerd en dat daarom een vergunningplicht geldt waarvoor een passende beoordeling moet worden gemaakt. Subsidiair stellen eisers dat als wel intern kan worden gesaldeerd, dat dan ten onrechte een vergunning is verleend, nu er niet langer een vergunningplicht geldt voor intern salderen. De rechtbank zal hierna eerst in gaan op de vraag of intern kan worden gesaldeerd.

Emissies stalsysteem

Partijen zijn het er over eens dat het college voor de berekening van de emissies van het nieuwe emissiearme stalsysteem (D 3.2.7.1.2, BWL 2004.04), in combinatie met de toename van het aantal dieren daarin, niet kon volstaan met een algemene verwijzing naar de daarvoor geldende emissiefactor uit de Regeling Ammoniak en Veehouderij (Rav). Over die factoren bestaat namelijk onvoldoende zekerheid op basis van onder andere de rapporten die eisers hebben genoemd (zoals het rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uit 2019 en het rapport van het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof uit 2020).

Hierdoor is niet uitgesloten dat het project met het beoogde nieuwe stalsysteem, en een toename van het aantal dieren daarin, significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied, zodat hiervoor een passende beoordeling moet worden gedaan waaruit de zekerheid zal moeten worden verkregen dat het project de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zal aantasten. De beroepsgrond slaagt.

Het college heeft er op gewezen dat uit het CBS-rapport volgt dat het totale stikstofverlies van dit nieuwe stalsysteem significant lager is en dat dit, in combinatie met de verlaging door een lagere veebezetting, kan worden betrokken in een passende beoordeling al dan niet in combinatie met mitigerende/beschermende maatregelen die leiden tot een beoordeling waarbij er zekerheid bestaat dat er geen significante effecten optreden.

Eisers hebben hier tegenover gesteld dat uit het CBS-rapport volgt dat ook dit systeem veel minder reductie kent dan waar de Rav van uit gaat. Zonder passende beoordeling is niet te zeggen of dit stalsysteem in dit geval genoeg emissiewinst haalt en bovendien geldt dat de zekerheid die moet worden verkregen, een hoge drempel is.

Vergunningplicht vervallen?

7. Nu een passende beoordeling is vereist, komt de rechtbank niet toe aan de subsidiaire beroepsgrond dat bij intern salderen geen vergunningplicht geldt. Voor eventuele vervolgbesluitvorming bespreekt de rechtbank hierna nog de overige beroepsgronden van eisers.

Vervolgbesluitvorming

Depositie meer dan 0,00 mol per hectare per jaar?

Eisers stellen dat in de natuurvergunning ten onrechte staat dat de depositie uitkomt op “0,00 mol/ha/j of lager”. Uit de AERIUS-berekening volgt namelijk dat het project leidt tot een stikstofdepositie van 1,35 mol per hectare per jaar op Natura 2000-gebied Rijntakken.

Daarnaast voeren eisers aan dat uit de AERIUS-berekening ook volgt dat in de vergunde situatie sprake is van een toename in de stikstofdepositie, ook al rond AERIUS dit af op 0,00 mol per hectare per jaar.

De rechtbank is van oordeel dat uit de natuurvergunning duidelijk blijkt dat is bedoeld dat het project niet leidt tot meer stikstofdepositie dan in de referentiesituatie. Daar gaat het bij intern salderen om.2 Dat de natuurvergunning op dit punt ietwat ongelukkig is geformuleerd, maakt het besluit op zichzelf nog niet onjuist.

Dat de toename wordt afgerond op 0,00 mol per hectare per jaar is inherent aan de systematiek van de AERIUS-berekeningen, die de depositiebijdragen van een project afrondt op twee decimalen. Hoewel hierbij ook afrondingen naar beneden plaatsvinden (bijvoorbeeld van 0,001 mol naar 0,00 mol), heeft dit niet tot gevolg dat om die reden niet intern kan worden gesaldeerd, omdat daarvoor van belang is of de depositie op twee decimalen gelijk blijft of vermindert ten opzichte van de referentiesituatie. De beroepsgrond slaagt niet.

Referentiesituatie: verkeer

De rechtbank is van oordeel dat het college de activiteiten mocht meenemen in de referentiesituatie. Een natuurvergunning voor een veehouderij moet namelijk worden geacht ook te zijn verleend voor de daarmee gepaard gaande verkeersbewegingen, die een direct gevolg zijn van het project. Of die vergunning al dan niet volledig is, hoort in die procedure thuis.3

Dat bij het in kaart brengen van de referentiesituatie niet van elektrisch materieel is uitgegaan, betekent niet dat de berekening niet deugt, want de uitgangspunten van een stikstofberekening moeten niet voor de natuur zo gunstig mogelijk, maar reëel en aannemelijk zijn.4 Door alleen in algemene zin te stellen dat elektrisch materieel had kunnen worden ingezet, is de rechtbank er niet van overtuigd geraakt dat de gehanteerde uitgangspunten niet reëel en aannemelijk zijn. De beroepsgrond slaagt niet.

Nieuwe situatie: verkeer

Eisers hebben ter zitting hun beroepsgrond over de te klein berekende afstanden van het verkeer van en naar de veehouderij in de nieuwe situatie, ingetrokken.

De beroepsgrond over de vijf kilometer-afkap wordt gehandhaafd. Die beroepsgrond houdt in dat in de AERIUS-berekening de gevolgen van de emissies van wegverkeer maar tot vijf kilometer afstand zijn berekend. Hierdoor zijn de gevolgen van de stikstofdepositie voor Natura 2000-gebieden op meer dan vijf kilometer afstand ten onrechte niet volledig in beeld gebracht.

Op het moment van het nemen van het besluit kende AERIUS voor wegverkeer een rekengrens van vijf kilometer. Daarna heeft de Afdeling verschillende uitspraken gedaan, op basis waarvan zij de rekenafstand van vijf kilometer onvoldoende onderbouwd achtte en uiteindelijk een rekenafstand van vijfentwintig kilometer aanvaardbaar achtte.5

Tussen partijen is niet in geschil dat de gevolgen van het wegverkeer van het project op meer dan vijf kilometer afstand niet in beeld zijn gebracht. Dit moet – ondanks de stelling van het college – nu alsnog gebeuren, omdat het college in dit geval toch een nieuw besluit zal moeten nemen (zie r.o. 6.3). De beroepsgrond slaagt.

Vergunningvoorschrift 2

11. Vergunningvoorschrift 2 schrijft voor dat het project binnen drie jaar moet zijn gerealiseerd. Eisers vinden dit voorschrift niet in het belang van de natuur. Het college heeft dit voorschrift opgenomen om de vergunning eventueel te kunnen intrekken. De rechtbank ziet niet in waarom dit niet in het belang van de natuur is. Bovendien volgt uit de rechtspraak onder de Natuurbeschermingswet 1998 dat de wet niet in de weg staat aan zulke voorschriften.6 Er is geen reden om aan te nemen dat dit onder de Wnb anders is. De beroepsgrond slaagt niet.

Omdat het bedrag onder de € 5.000,00 blijft, geeft de rechtbank uitvoering aan de Beleidsregel van de Minister van Veiligheid en Justitie van 8 juli 2014 (Staatscourant 2014, 20210) en ziet de rechtbank geen aanleiding om de Staat in het geding te betrekken.

Aan vergunninghouder

13. De vergunninghouder heeft op de zitting verklaard ook te zijn benadeeld door de lange behandeling van de procedure. De rechtbank vat dit op als verzoek om schadevergoeding in verband met overschrijding van de redelijke termijn. De rechtbank kent daarom aan de vergunninghouder om dezelfde redenen als aan eisers, een schadevergoeding toe van € 500,00.

Conclusie en gevolgen

Het beroep is gegrond omdat het bestreden besluit in strijd is met artikel 2.7 en 2.8 van de Wnb. Dit betekent dat niet is uitgesloten dat het project significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied, zodat uit een passende beoordeling de zekerheid zal moeten worden verkregen dat het project de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zal aantasten. De rechtbank vernietigt daarom het bestreden besluit.

De rechtbank ziet geen reden om de rechtsgevolgen van het besluit in stand te laten, zelf een beslissing te nemen of een bestuurlijke lus toe te passen. Dit omdat het college alsnog een passende beoordeling moet maken en de uitkomst en het tijdsverloop van het onderzoek dat nodig is om de gebreken te herstellen onzeker is.

Het college heeft verzocht om de proceskosten te matigen, omdat op dezelfde zitting meerdere beroepen van eisers tegen verleende natuurvergunningen zijn behandeld en deze zaken deels over dezelfde problematiek gaan. De rechtbank volgt dat standpunt niet. Hoewel er inderdaad overeenkomsten tussen de behandelde zaken zijn aan te wijzen, gaat het steeds om verschillende natuurvergunningen. De overeenkomst tussen de zaken is niet zodanig groot dat het aanleiding geeft tot matiging van de proceskosten.

Beslissing

De rechtbank:

Deze uitspraak is gedaan door mr. M.J.M. Verhoeven, voorzitter, en mr. M. Duifhuizen en mr. S.H. Koopmans, leden, in aanwezigheid van mr. K.M. van Leeuwen, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op.

Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:

Informatie over hoger beroep

Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.