Uitspraken

Het geschil van partijen gaat over de fosfaatrechten die aan [gedaagden] zijn toegekend met als peildatum 2 juli 2015. [eiseres] baseert haar vordering op de uitspraak van 26 maart 2019 van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden over de aanspraak die een verpachter heeft op fosfaatrechten die rusten op het gepachte (ECLI:NL:GHARL:2019:2544).

Bij de toepassing van voormelde voorwaarden in het geschil tussen partijen, geldt het volgende.
Op 2 juli 2015 bestonden tussen partijen twee reguliere pachtovereenkomsten. [gedaagden] pachten onder meer de hoeve met gebouwen die ten diensten stonden van de melkveehouderij van [gedaagden] Ook de gepachte percelen werden gebruikt ten behoeve van die melkveehouderij. De totale oppervlakte daarvan bedroeg destijds 17.80.30 ha. Aan [gedaagden] zijn in totaal 1330 kg fosfaatrechten toegekend. Op de bedrijfsgebouwen rust een hoeveelheid van 665 kg. Op de gepachte grond rust een hoeveelheid van 352 kg.

Tussen partijen staat niet ter discussie dat [gedaagden] met hun e-mailbericht van 9 juli 2017 de met [eiseres] gesloten pachtovereenkomsten hebben willen opzeggen per 1 januari 2018. Zij hebben enkel een voorbehoud gemaakt ten aanzien van het gebruik van de woning en de huiskavel. Tijdens de mondelinge behandeling hebben [gedaagden] desgevraagd toegelicht dat het voorbehoud voor het huiskavel alleen is gemaakt om de oprit naar de woning te kunnen behouden. Op 5 maart 2018 hebben zij vervolgens ook de pacht van dit huiskavel opgezegd per 30 juni 2018. [eiseres] heeft de opzeggingen bevestigd in haar brief d.d. 23 april 2018 en heeft over 2018 ook geen pachtgelden voor andere percelen dan het huiskavel aan [gedaagden] in rekening gebracht. Gelet daarop staat tussen partijen vast dat de pacht voor (het bedrijfsmatig gebruik van) de hoeve en het los land is geëindigd per 1 januari 2018.

Door de beëindiging van de pachtverhouding heeft [eiseres] per 1 januari 2018 recht gekregen op de fosfaatrechten van [gedaagden] tegen betaling door [eiseres] van 50% van de waarde ervan. Hoe exact met de afwikkeling van de fosfaatrechten bij het einde van de pachtovereenkomst zou moeten worden omgegaan was op dat moment echter nog niet duidelijk. [eiseres] heeft op dat moment ook geen aanspraak gemaakt op afgifte van eventuele fosfaatrechten. In haar brief van 23 april 2018 heeft zij gesteld dat zij zich alle rechten voorbehoudt ten aanzien van de vraag aan wie de fosfaatrechten zouden toekomen.

[gedaagden] hebben als meest verstrekkend verweer gesteld dat de vordering van [eiseres] niet voor toewijzing in aanmerking komt, omdat haar eventuele vordering reeds is verjaard. Dit verweer slaagt.

In artikel 3:307 BW is bepaald (samengevat) dat een rechtsvordering tot nakoming van een verbintenis uit overeenkomst verjaart door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag, volgende waarop de vordering opeisbaar is geworden. Zoals hiervoor overwogen is de vordering tot afgifte van fosfaatrechten opeisbaar geworden per 1 januari 2018. In beginsel zou een dergelijke vordering daarom verjaren per 2 januari 2023.
De verjaring van een rechtsvordering tot nakoming van een verbintenis wordt gestuit door een schriftelijke aanmaning/mededeling waarin de gerechtigde zich ondubbelzinnig zijn recht op nakoming voorbehoudt (artikel 3:317 lid 1 BW). [eiseres] heeft betoogd dat haar brief van 23 april 2018 voor zover nodig als zodanig moet worden beschouwd. De pachtkamer laat in het midden of de vordering tot afgifte van fosfaatrechten in deze brief ondubbelzinnig is voorbehouden. Indien dit het geval zou zijn, zal de verjaringstermijn daardoor opnieuw zijn aangevangen en zijn verlengd naar 24 april 2023. Dat [eiseres] zich binnen die termijn alsnog schriftelijk op nakoming van haar vordering tot afgifte van fosfaatrechten heeft beroepen, is niet gesteld of gebleken. Eerst bij brief van 30 november 2023 heeft de rentmeester van [eiseres] om inlichtingen over de fosfaatrechten verzocht en in een brief van 7 maart 2024 heeft de advocaat van [eiseres] aanspraak gemaakt op vergoeding van de fosfaatrechten. Ook indien de eerste brief van 30 november 2023 als een vordering tot nakoming van de afgifte van de fosfaatrechten zou moeten worden beschouwd, zou dit de verjaring van de vordering tot nakoming niet meer hebben kunnen stuiten.

[eiseres] heeft er voor gekozen om in deze procedure direct een vordering tot schadevergoeding in te stellen. Zij miskent daarbij echter dat aan vervangende schadevergoeding eerst wordt toegekomen indien [gedaagden] deugdelijk tot nakoming van de afgifte van fosfaatrechten zouden zijn gemaand en/of zij daar niet aan zouden hebben willen of kunnen voldoen. Hiervan is echter geen sprake. [eiseres] heeft jegens [gedaagden] niet ondubbelzinnig aanspraak gemaakt op afgifte van de fosfaatrechten. Reeds omdat de nakomingsvordering per 24 april 2023 is verjaard, kon [eiseres] zich in maart 2024 niet meer op vervangende schadevergoeding beroepen.

Voor zover [eiseres] er vanuit gaat dat de verjaring eerst is aangevangen na voormelde uitspraak van de pachtkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 26 maart 2019, wordt zij daarin niet gevolgd. In deze uitspraak is duidelijkheid gegeven onder welke voorwaarden de pachter verplicht is tot overdracht van fosfaatrechten aan de verpachter. Het nakomingsrecht van verpachter inzake zijn vordering tot afgifte van fosfaatrechten ontstaat echter bij het einde van de pacht en is in het geval van [eiseres] al per 1 januari 2018 ontstaan. Het had op de weg van [eiseres] gelegen om na de uitspraak van het gerechtshof aan [gedaagden] mee te delen dat zij ingevolge het arrest aanspraak maakt op de fosfaatrechten. Ook die duidelijkheid heeft [eiseres] echter nimmer aan [gedaagden] verschaft.

[eiseres] heeft tot slot met een verwijzing naar het arrest van de pachtkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 19 april 2022 (ECLI:NL:GHARL:2022:3034) aangevoerd dat het voorbehoud in de brief van 23 april 2018 (rechtsoverweging 2.3) dient te worden aangemerkt als een voorwaardelijke verbintenis in de zin van artikel 6:21 BW, die is afhankelijk gesteld van een toekomstige onzekere gebeurtenis. Naar het oordeel van de pachtkamer is een dergelijk voorwaardelijke verbintenis tussen partijen niet overeengekomen. De brief van 23 april 2018 betreft een eenzijdige bevestiging van de opzegging met daarin opgenomen een algemeen voorbehoud: “De Stichting behoudt zich dien aangaand alle rechten voor”. Geenszins volgt hieruit dat [gedaagden] met een claim van [eiseres] inzake fosfaatrechten heeft ingestemd.

Het voorgaande betekent dat de vorderingen van [eiseres] zijn verjaard en daarom moeten worden afgewezen.

[eiseres] zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagden] gevallen en vastgesteld op 2 punten van het tarief salaris gemachtigde ad € 339,00.