Uitspraken

De bij de hiervoor onder 1.1. genoemde incidentele conclusies ingestelde incidentele vorderingen zullen zoveel mogelijk tezamen worden beoordeeld.

DWK en Saarstahl stellen zich op het standpunt dat de rechtbank niet bevoegd is kennis te nemen van de door DB c.s. tegen hen ingestelde vorderingen. Dit standpunt moet worden verworpen.

Nedri Spanstaal B.V. en Hit Groep B.V. zijn gevestigd in Nederland (en eerstgenoemde binnen het arrondissement van deze rechtbank). Ten aanzien van hen volgt derhalve uit de hoofdregel van art. 2 van de EG-verordening 44/2001 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken - zoals van kracht tot 15 januari 2015, hierna: EEX-Vo (oud) - dat de Nederlandse rechter rechtsmacht heeft. Ten aanzien van de overige gedaagden in de hoofdzaak geldt de bijzondere bevoegdheidsregel van art. 6 lid 1 EEX-Vo (oud), op grond waarvan een persoon die op het grondgebied van een lidstaat woonplaats heeft ook kan worden opgeroepen, indien er sprake is van meer verweerders, voor het gerecht van de woonplaats van een van hen, op voorwaarde dat er tussen de vorderingen een zo nauwe band bestaat dat een goede rechtsbedeling vraagt om hun gelijktijdige behandeling en berechting, teneinde te vermijden dat bij afzonderlijke berechting van de zaken onverenigbare beslissingen worden gegeven. Op basis van hetgeen partijen tot dusver hebben aangevoerd is naar het oordeel van de rechtbank van een dergelijke nauwe band sprake. Volgens het Besluit waarop DB c.s. haar ten aanzien van alle gedaagden gelijkluidende vorderingen baseert, ging het bij de deelname aan het spanstaalkartel door onder meer gedaagden om “één enkele voortdurende inbreuk” en vormden “de verschillende regelingen in het kader van het kartel […] één enkele, complexe en voortdurende inbreuk omdat zij onderling verbonden waren door overlappingen van grondgebied, lidmaatschap en periode” en “hadden zij hetzelfde doel”. Het gaat bij het spanstaalkartel volgens het Besluit derhalve niet om afzonderlijke inbreuken die op het niveau van verschillende nationale rechtstelsels zijn gepleegd.

DWK en Saarstahl kennen in verband met de bevoegdheid nog betekenis toe aan de bijzondere positie die zij stellen in te nemen ten opzichte van de overige karteldeelnemers en ten opzichte van de afnemers, omdat zij degenen zijn geweest die het bestaan van het kartel hebben bekendgemaakt. Zij stellen dat zij op die grond slechts door hun eigen afnemers kunnen worden aangesproken en jegens andere benadeelde partijen slechts aansprakelijk zijn indien geen volledige schadevergoeding kan worden verkregen van de andere bij dezelfde inbreuk betrokken ondernemingen. Daargelaten de betwisting door DB c.s. dat ten aanzien van DWK en Saarstahl sprake is van een dergelijke subsidiaire aansprakelijkheid, neemt de door DWK en Saarstahl gestelde bijzondere positie - waarover in de hoofdzaak zal kunnen worden geoordeeld - de nauwe band en het risico van onverenigbare beslissingen als bedoeld in art. 6 lid 1 EEX-Vo (oud) niet weg.

De rechtbank verwerpt voorts de stelling van DWK en Saarstahl dat DB c.s. misbruik van recht maakt door zich ten aanzien van hen te beroepen op de bijzondere bevoegdheidsregel van art. 6 EEX-Vo (oud) en hen zo van hun eigen (Duitse) rechter af te houden. DWK en Saarstahl konden als deelnemers aan het spanstaalkartel redelijkerwijs voorzien dat op enig moment - en zeker nadat de Europese Commissie haar Besluit had genomen - een civielrechtelijke vordering tot schadevergoeding tegen (een aantal van) de gezamenlijke inbreukmakers zou worden ingesteld bij de rechter van het rechtsgebied waarin een van hen was gevestigd. Onweersproken is dat de in Nederland gevestigde ‘ankergedaagde’ Nedri Spanstaal B.V. rechtstreeks heeft deelgenomen aan het kartel en dat diverse kartelbijeenkomsten in Nederland werden gehouden. Gelet daarop was het ook voorzienbaar dat een kartelschadevordering bij de Nederlandse rechter zou worden ingesteld. Aan het in punt 11 van de considerans van de EEX-Vo (oud) gestelde vereiste van voorspelbaarheid van de bevoegdheid is derhalve voldaan. Dat de zaak veel, of zelfs overwegend, aanknopingspunten heeft met de Duitse rechtssfeer en DB c.s. zich ook tot die rechter had kunnen wenden, doet aan de rechtsmacht van de Nederlandse rechter en de bevoegdheid van DB c.s. om de zaak aan de Nederlandse rechter voor te leggen niet af. Dit ongeacht of, zoals DWK en Saarstahl stellen, een feit van algemene bekendheid is dat Nederland, onder meer omdat hier voor een verklaring voor recht slechts de mogelijkheid van schade aannemelijk moet worden gemaakt, een aantrekkelijke jurisdictie is om schadevorderingen in verband met internationale kartels in te stellen.

Subsidiair hebben DWK en Saarstahl verzocht de beslissing over de bevoegdheid aan te houden totdat is beslist op de door het gerecht te Dortmund, Duitsland, aan het Europees Hof van Justitie gestelde prejudiciële vragen in een vergelijkbare bevoegdheidskwestie (zaak C-352/13, CDC). DB c.s. heeft zich tegen dit verzoek verzet. De rechtbank ziet onvoldoende aanleiding haar beslissing aan te houden, nu in de Nederlandse rechtspraak in vergelijkbare zaken bevoegdheid pleegt te worden aangenomen, welke rechtspraak steun vindt in de Painer-uitspraak van het Europees Hof van Justitie van 1 december 2011 en in de door de Advocaat-Generaal bij het Europees Hof genomen conclusie van 11 december 2014 naar aanleiding van de door DWK en Saarstahl bedoelde prejudiciële vragen.

Nedri c.s. en Arcelormittal c.s. stellen dat de vordering in de hoofdzaak is verjaard en dat om die reden tot niet-ontvankelijkverklaring van DB c.s., althans de afwijzing van haar vorderingen moet worden beslist. Zij beroepen zich daarbij onder meer op art. 199 Bürgerliches Gezetsbuch (BGB) en verwijzen naar de door hen overgelegde rechtskundige adviezen. DB c.s. bestrijdt dat de vordering verjaard is, stellende dat de verjaringstermijn naar Duits recht eerst begint te lopen vanaf de datum van het Besluit. Ook DB c.s. verwijst daarbij naar door haar overgelegde rechtskundige adviezen.

Naar het oordeel van de rechtbank leent het beroep op verjaring zich in de onderhavige zaak niet voor een beoordeling in het incident. Daargelaten dat een beroep op verjaring als een materieel verweer moet worden aangemerkt, geldt dat de goede procesorde zich er in de onderhavige zaak tegen verzet dat het beroep op verjaring in het incident wordt afgedaan. Van belang is daarbij dat zich hier niet de situatie voordoet dat alle partijen een dergelijke afdoening in het incident verlangen. DB c.s. verzet zich hier immers gemotiveerd tegen, terwijl gedaagden in de hoofzaak sub 7 en 8 (nog) niet in het geding zijn verschenen en DWK en Saarstahl uitdrukkelijk stellen ervoor te hebben gekozen het door hen te voeren verjaringsverweer te reserveren voor de hoofdzaak. Indien zou worden tegemoetgekomen aan de wens van Nedri c.s. en Arcelormittal c.s. om het debat en de beslissing omtrent de verjaring ten aanzien van hen uit de hoofdzaak te lichten, zou, hoe die beslissing ook zou luiden, een niet te verwaarlozen en onwenselijk risico ontstaan op versnippering en/of vertraging van het geding en/of onverenigbare beslissingen.

Arcelormittal c.s. heeft voorts aangevoerd dat eiseressen in de hoofdzaak sub 1, 3, 5 en 6 niet-ontvankelijk dienen te worden verklaard omdat in de dagvaarding niet wordt gesteld dat (ook) zij een vordering hebben. Ook dit betreft een verweer dat in de hoofdzaak kan worden gevoerd en dan aldaar dient te worden beoordeeld.

Nedri c.s. en Arcelormittal c.s. vorderen op de voet van art. 843a Rv de overlegging door DB c.s. van bescheiden. Het betreft onder meer de volledige cessiedocumentatie waarmee de gestelde vorderingen van afnemers en de Duitse staat volgens DB c.s. aan haar zijn overgedragen, facturen die gedurende het kartel door bedoelde afnemers en door DB c.s. zijn ontvangen voor dwarsliggers, spanstaal, spanstaalproducten en cement, alsmede bescheiden betreffende de certificering van leveranciers van spanstaalproducten.

Naar het oordeel van de rechtbank hebben eiseressen in de incidenten in de huidige stand van de procedure geen rechtmatig belang bij de verlangde overlegging van bescheiden en moeten hun verzoeken reeds op die grond worden afgewezen. In de hoofdzaak is nog geen verweer gevoerd. Het is in de hoofdzaak aan DB c.s. om de stellingen waarop haar vorderingen berusten, indien betwist, te onderbouwen en aannemelijk te maken. De verweren die Nedri c.s. en Arcelormittal c.s. in deze incidenten reeds opwerpen ten aanzien van de cessies en daarmee ten aanzien van de vorderingsgerechtigdheid van DB c.s., kunnen zij desgewenst in de hoofdzaak voeren. Dat geldt ook voor hetgeen zij in deze incidenten naar voren hebben gebracht over de (on)mogelijkheid dat DB c.s. als gevolg van het kartel schade heeft geleden. Mede gelet op de aard van de hoofdzaak - de vaststelling van aansprakelijkheid terzake deelname aan een internationaal kartel - en de aard en omvang van de thans verlangde bescheiden, acht de rechtbank die verzoeken, nog voordat in de hoofdzaak is geantwoord, prematuur, niet in het belang van een doelmatige procesvoering en niet noodzakelijk voor een behoorlijke rechtsbedeling. Daarbij komt dat namens DB c.s. bij gelegenheid van het pleidooi in de incidenten het voornemen is uitgesproken het inmiddels door haar ontvangen schaderapport van Oxera in de hoofdzaak bij akte in het geding te brengen, voorafgaand aan de door gedaagden in de hoofdzaak te nemen conclusies van antwoord.

Alle eiseressen in de incidenten verzoeken toestemming (een aantal van) de overige rechtspersonen tot wie het Besluit zich richt in vrijwaring op te roepen. Aan de voorwaarde van bevoegdheid van deze rechtbank die DWK en Saarstahl aan dat verzoek verbinden is, zoals hiervoor is gebleken, voldaan. Alle eiseressen in de incidenten stellen dat, indien zij in de hoofdzaak aansprakelijk worden gehouden, de overige karteldeelnemers in hun verhouding jegens hen (naar Duits recht) draagplichtig zijn.

Nedri c.s. verzoekt voorts toestemming de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Zuiderhoofd B.V. te Goes in vrijwaring op te roepen, stellende dat deze vennootschap op grond van een door haar afgegeven garantie verplicht is alle schade te vergoeden die Nedri Spanstaal B.V. lijdt als gevolg van de mededingingsinbreuk.

Hetgeen eiseressen in de incidenten aan hun verzoeken tot oproeping in vrijwaring ten grondslag hebben gelegd, kan die verzoeken - waartegen DB c.s. zich niet heeft verzet - dragen. Die verzoeken zullen dan ook worden toegewezen. De daarbij door eiseressen in de incidenten voorgestelde termijn van zes maanden is ruim, maar komt de rechtbank, mede gelet op het aantal van de op te roepen rechtspersonen en hun diverse vestigingsplaatsen, in deze zaak passend voor.

De kosten van de vrijwaringsincidenten zullen, gelet op de referte door DB c.s. en het feit dat deze incidentele vorderingen bij dezelfde conclusies zijn ingesteld als de overige incidentele vorderingen, worden gecompenseerd.

Ten aanzien van de overige incidenten zullen eiseressen in de incidenten worden veroordeeld in de aan de zijde van DB c.s. gerezen kosten, begroot volgens het liquidatietarief op basis van tarief II (onbepaalde waarde), anderhalf punt per incident.

De rechtbank zal het verzoek van Nedri c.s., DWK en Saarstahl om tussentijds hoger beroep open te stellen, waartegen DB c.s. zich heeft verweerd, niet toestaan. Het onderhavige vonnis is een tussenvonnis als bedoeld in art. 232 Rv. Ingevolge de hoofdregel van art. 337 lid 2 Rv staat tegen tussenvonnissen geen hoger beroep open. De rechtbank ziet geen aanleiding van deze hoofdregel af te wijken. Ten aanzien van de beslissing op het door DWK en Saarstahl opgeworpen bevoegdheidsincident overweegt de rechtbank daarbij dat het hier naar haar oordeel geen controversiële aangelegenheid betreft. Ten aanzien van de beslissingen op de overige incidentele vorderingen komt het openstellen van afzonderlijk hoger beroep de rechtbank niet doelmatig voor.

De hoofdzaak zal naar de rol worden verwezen voor conclusie van antwoord zijdens gedaagden.

De rechtbank verzoekt partijen de door hen in de incidenten ingenomen stellingen en overgelegde producties, indien en voor zover gehandhaafd, in de hoofdzaak opnieuw in te brengen. Dit met het oog op de overzichtelijkheid van de procedure en daarmee de goede procesorde. Bij de verdere beoordeling in de hoofdzaak zal tot uitgangspunt worden genomen dat het in de incidenten gevoerde debat verder buiten beschouwing zal blijven.