Uitspraken

De rechtbank vindt dat verweerder onvoldoende heeft gemotiveerd waarom het verzoek van eiseressen tot intrekking of wijziging niet voor toewijzing in aanmerking komt. De door verweerder genoemde andere maatregelen zijn volgens de rechtbank niet passend omdat geen sprake is van reductie van stikstofdepositie op bepaalde stikstof gevoelige habitats van relevante (overbelaste) Natura 2000-gebieden en daarom kan niet volstaan worden met het standpunt dat intrekking of wijziging van de natuurvergunning onevenredig is. De rechtbank oordeelt voorts dat verweerder niet tijdig op het verzoek van eiseressen heeft besloten en er daarom een dwangsom is verbeurd.

Het beroep van eiseressen is dus gegrond. De rechtbank voorziet ten aanzien van de dwangsom zelf in de zaak en stelt de hoogte daarvan vast. Ten aanzien van de intrekking of wijziging ligt het niet op de weg van de rechtbank tot een finale geschiloplossing te komen en zal verweerder opnieuw moeten besluiten met inachtneming van de overwegingen van de rechtbank hierover.3

2. De rechtbank zal eerst de relevante feiten schetsen (ro 3. t/m 3.3.) en daarna ingaan op de besluitvorming (ro 4. en 4.1.). Vervolgens worden de beroepsgronden (ro 5.1 t/m 5.3.) en de (aanvullende) standpunten van eiseressen en verweerder (ro 6. t/m 9.) besproken. Daarna volgt de omvang van het geschil (ro 10. en ro 10.1.), het oordeel (ro 11. t/m 23.) en de beslissing van de rechtbank.

3. Aan vergunninghouder is op 16 februari 2017 een Wnb-vergunning verleend voor de exploitatie van een veehouderij met 92 zoogkoeien, 50 stuks jongvee, 217 vleeskalveren en 95 vleesstieren en overig vee met een totale ammoniakemissie van 1.860,2 kg ( [adres] te [plaats] ). Daarbij is aangegeven dat de inrichting van vergunninghouder is gelegen nabij de Nederlandse Natura 2000-gebieden Grensmaas, Abdij Lilbosch & voormalig klooster Mariahoop, Roerdal, en de Belgische Natura 2000-gebieden Uiterwaarden langs de Limburgse Maas met Vijverbroek, Hamonterheide, Hageven, Buitenheide, Stramprooierbroek en Mariahof, Abeekvallei met aangrenzende moerasgebieden en Itterbeek met Brand, Jagersborg, Schootsheide en Bergerven.

Op 9 mei 2019 is een vergunning op grond van de Wnb en het PAS verleend voor het wijzigen van de exploitatie van de veehouderij naar 150 zoogkoeien, 48 stuks jongvee, 254 vleeskalveren, 309 vleesstieren en overig vleesvee en 114 fokstieren en overig rundvee met een totale ammoniakemissie van 4.059,7 kg. Het projecteffect bestaat uit het uitbreiden met 61 zoogkoeien, 112 vleeskalveren, 285 stuks vleesstieren en overig vleesvee en 114 fokstieren en overig rundvee en derhalve uit een toename van de totale ammoniakemissie van 2.859,4 kg. In dit besluit is opgenomen dat de inrichting geen (significante) negatieve effecten heeft op meerdere Natura 2000-gebieden. Die gebieden zijn niet expliciet benoemd maar wel impliciet door verwijzing naar de AERIUS Calculator.

Eiseressen hebben tegen de natuurvergunning van 9 mei 2019 (hierna: natuurvergunning) beroep ingesteld bij deze rechtbank. Zij hebben vervolgens op 17 juli 2019 bij verweerder een verzoek ingediend om deze natuurvergunning met toepassing van artikel 5.4 van de Nbw in te trekken of te wijzigen. Bij brief van 30 augustus 2019 heeft de rechtbank meegedeeld dat het door eiseressen ingestelde beroep tegen de natuurvergunning is ingetrokken.

Op 17 september 2019 hebben eiseressen verweerder in gebreke gesteld omdat niet binnen acht weken na het verzoek tot intrekking of wijziging is beslist. Verweerder heeft bij brief van 17 oktober 2019 de in zijn ogen geldende beslistermijn van dertien weken met zeven weken verlengd.

Bij het thans bestreden besluit heeft verweerder het bezwaar van eiseressen tegen het primaire besluit ongegrond verklaard. Het standpunt van verweerder is nagenoeg hetzelfde als bij het primaire besluit. Verweerder geeft nog aan dat zelfs als er sprake zou zijn van strijd met wettelijke voorschriften (artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb) het een facultatieve bevoegdheid betreft en geen verplichting. Voorts zou het willekeurig intrekken van vergunningen als de onderhavige niet passen binnen de gebiedsgerichte aanpak van het Aanvalsplan Stikstof Limburg. Verweerder verwijst naar het advies van de Adviescommissie bezwaarschriften Provincie Limburg waarin dat standpunt wordt gevolgd en ook het standpunt van verweerder dat de ingebrekestelling prematuur was en er derhalve geen dwangsom is verschuldigd.

In beroep voeren eiseressen aan dat de natuurvergunning waarvan intrekking of wijziging is verzocht leidt tot een toename van stikstofdepositie. Eiseressen spitsen dat met name toe op enkele habitats in het Natura 2000-gebied Roerdal4 en het Natura 2000-gebied Leudal.5 Ook op andere habitats in deze en andere omliggende Natura 2000-gebieden neemt volgens eiseressen de stikstofdepositie door de natuurvergunning toe.6 Eiseressen stellen in dat verband dat er op grond van artikel 6, tweede lid, van de Hrl door Nederland passende maatregelen getroffen moeten worden om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van de soorten in de speciale beschermingszones niet verslechtert en er geen storende effecten optreden voor de soorten waarvoor de zones zijn aangewezen, voor zover die factoren, gelet op de doelstellingen van deze richtlijn, een significant effect kunnen hebben. Als dat het geval is, heeft het bevoegd gezag geen keuze, gelet op de dwingende formulering van artikel 6, tweede lid, van de Hrl. Dit volgt ook uit artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb. Volgens eiseressen is dat door de stikstoftoename het geval en dat geldt eens te meer nu de natuurvergunning op grond van het PAS is verleend en er daardoor geen passende beoordeling is geweest die voldoet aan artikel 6, derde lid, van de Hrl. Eiseressen verwijzen daarbij naar de PAS-uitspraak van de Afdeling. Intrekking of wijziging van natuurvergunningen kan een passende maatregel zijn, die zonder uitstel kan worden genomen. Andere passende maatregelen zijn mogelijk maar dan moet vaststaan dat de aantasting van de natuur wordt gestopt. Die zekerheid heeft verweerder in het bestreden besluit niet gegeven. Het gaat slechts om aangekondigde maatregelen die bovendien niet op alle Natura 2000-gebieden zien en / of nog moeten worden uitgewerkt en niet afdoen aan de stikstoftoename door het onderhavig project op en daarmee de verslechtering van (met name) het (overbelaste) Leudal. De verwachte voordelen van deze herstelmaatregelen staan bovendien niet vast en daarom zijn het minder geschikte passende maatregelen dan intrekking of wijziging van de natuurvergunning. Van een willekeurige intrekking is geen sprake. Het gaat om een specifieke situatie omdat het een vergunning betreft die met het PAS en daarmee in strijd met artikel 6, derde lid, van de Hrl is verleend. Artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb moet in die zin gelezen worden. Volgens eiseressen komt daar nog bij dat de natuurvergunning ten tijde van het verzoek om intrekking of wijziging nog niet onherroepelijk was. Eiseressen hebben het beroep pas na indiening van het verzoek ingetrokken. Eventuele investeringen zijn op eigen risico gedaan en het rechtzekerheidsbeginsel wordt dus niet geschonden. De afwijzing van het verzoek is ook onvoldoende onderbouwd omdat verweerder alleen gekeken heeft naar de mogelijkheid de natuurvergunning in te trekken en niet is bekeken of de vergunning moet worden gewijzigd bij voorbeeld door aanvullende voorschriften te stellen die zien op de beperking van de ammoniakemissie en / of beperking van het aantal dieren dat mag worden gehouden en waarmee ook de strijd met artikel 6, tweede lid, van de Hrl opgeheven zou kunnen worden. Er zou terug moeten worden gegaan naar het stikstofdepositieniveau van de onderliggende natuurvergunning omdat dat de meest zekere en adequate maatregel is om de mogelijke significante effecten en daarmee de strijd met artikel 6, tweede lid, van de Hrl te beëindigen. Andere passende maatregelen worden niet uitgesloten maar die moeten dan wel zonder uitstel worden uitgevoerd en dat is niet gebeurd. Uit het voorgaande volgt volgens eiseressen dat verweerder artikel 5.4, eerste lid, onder c, en artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb onjuist heeft toegepast.

Ten aanzien van de ingebrekestelling stellen eiseressen dat artikel 5.1, eerste lid, van de Wnb alleen geldt voor de verlening van een vergunning of ontheffing en niet op het wijzigen of intrekken daarvan. Nergens in de Wnb is een vergelijkbare bepaling als artikel 3.15 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) te vinden en dat betekent dat de algemene bepaling van artikel 4:13 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing is. Verweerder had op grond van artikel 4:14 van de Awb de termijn van acht weken kunnen verlengen, maar heeft dat niet tijdig gedaan. Ten tijde van de ingebrekestelling was de termijn verstreken en deze ingebrekestelling was dus niet prematuur. Verweerder komt ten onrechte tot de conclusie dat geen dwangsom verschuldigd is.

Eiseressen concluderen dat het bestreden besluit moet worden vernietigd en verweerder opgedragen moet worden een nieuw besluit te nemen over de intrekking of wijziging van de aan vergunninghouder verleende natuurvergunning en dat de rechtbank zelf voorziend de hoogte van de dwangsom vast dient te stellen.

Ten aanzien van artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb stelt verweerder zich op het standpunt dat ten tijde van het bestreden besluit voldaan werd aan de toen geldende wettelijke bepalingen (van het PAS) en de vergunning dus niet in strijd met wettelijke voorschriften is verleend. Als dat al zo zou zijn, gaat het om een facultatieve bevoegdheid die een belangenafweging met zich brengt. Hier verwijst verweerder naar hetgeen ten aanzien van artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb is gesteld over andere passende maatregelen. Daarbij is van belang dat vergunninghouder financiële verplichtingen is aangegaan met werkzaamheden in het veld ter voorbereiding van het bouwen van een stal. Verweerder verwijst daarbij naar de uitspraak van de Afdeling van 27 juli 2011.8

Ten aanzien van de tijdigheid van beslissen handhaaft verweerder het standpunt van een beslistermijn van 13 weken omdat die termijn van artikel 5.1 van de Wnb ook geldt voor intrekkingsbesluiten. Gezien het bepaalde in paragraaf 4.1.3.2. van de Awb is derhalve geen dwangsom verschuldigd.

Eiseressen verwijzen ten aanzien van artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb naar de Logtsebaan-uitspraak van de Afdeling. Een grond voor intrekking is aanwezig als een verslechtering of significante verstoring van natuurwaarden in een Natura 2000-gebied dreigt en de activiteit waarvoor vergunning is verleend effecten heeft op die natuurwaarden. In dit geval is sprake van een (dreigende) verslechtering of verstoring met significante gevolgen van de natuurwaarden van de Natura 2000-gebieden Leudal en Groote Peel en dat wordt volgens eiseressen door verweerder ook niet bestreden. Gezien de stikstofdepositie die het bedrijf van vergunninghouder door de natuurvergunning op deze gebieden veroorzaakt, heeft de activiteit waarvoor de natuurvergunning is verleend effecten op deze gebieden (ro 14.8. van de Logtsebaan-uitspraak). Verweerder heeft beoordelingsruimte bij de keuze van passende maatregelen maar ook wanneer intrekking niet de enige passende maatregel is, kan daarvoor toch worden gekozen en de rechtszekerheid van vergunninghouder hoeft daaraan niet in de weg te staan (ro 8.1. van de Logtsebaan-uitspraak). Van groot belang is dat verweerder dient te motiveren / inzichtelijk te maken met welke passende maatregelen (maatregelenpakket of programma) dan wel uitvoering wordt of zal worden gegeven aan de noodzakelijke daling van de stikstofdepositie binnen een afzienbare termijn: welke maatregelen worden of zullen worden uitgevoerd, binnen welk tijdpad en wanneer zijn die effectief (ro 7.2. en 14.3. van de Logtsebaan-uitspraak). Verwijzen naar het PAS of een pakket van maatregelen volstaat niet. Ook dienen daarbij de resultaten van het MAN-netwerk te worden betrokken. Die zijn voor het Natura 2000-gebied de Groote Peel ongunstig. Er is eerder sprake van een toename dan afname. Voor het Natura 2000-gebied Leudal zijn geen metingen bekend, maar dat zal daar niet anders zijn. Van de in het PAS verwachte daling blijkt dus niets. Een verwijzing daarnaar en naar de nog niet uitgewerkte gebiedsgerichte aanpak (Aanvalsplan) is onvoldoende. Daarmee wordt niet inzichtelijk gemaakt met welke passende maatregelen de noodzakelijke daling van de stikstofdepositie binnen een afzienbare termijn wordt bereikt. Daar komt bij dat het maatregelenpakket een ecologische onderbouwing mist tot welk niveau per habitat de stikstofdepositie moet dalen en wanneer. Zolang niet verwezen kan worden naar een maatregelenpakket dat leidt tot de noodzakelijke daling van de stikstofdepositie binnen afzienbare termijn zijn aanvullende passende maatregelen nodig en dan kan niet voorbij worden gegaan aan intrekking of wijziging van een vergunning als de onderhavige. De stikstofdepositietoename vanwege de natuurvergunning is immers in ieder geval zodanig dat significante effecten als gevolg daarvan niet uitgesloten kunnen worden.9

Ten aanzien van artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb stellen eiseressen dat niet pas vanaf de datum van de PAS-uitspraak de relevante nationaalrechtelijke bepalingen onverbindend waren, maar ze dat altijd al waren: dus ook al op het moment van het verzoek om intrekking van de onderhavige vergunning.10 Verweerder dient alle belangen en omstandigheden af te wegen. Dat vergunninghouder wist, of wordt geacht te weten, dat de intrekkingsprocedure is gestart voordat de natuurvergunning onherroepelijk werd, is een relevante omstandigheid.

Verweerder handhaaft ten aanzien van artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb zijn standpunt dat aan de onverbindend verklaring van het PAS geen terugwerkende kracht toekomt en als dat al anders zou zijn dat de belangenafweging ertoe moet leiden dat de toepassing van dit artikel achterwege moet blijven. Verweerder verwijst in dit verband naar ro 18. van de uitspraak van de rechtbank Gelderland van 22 oktober 2021, waarin dit artikel onder vergelijkbare omstandigheden geen toepassing behoefde.15

9. Partijen hebben ter zitting, mede in het licht van vragen en opmerkingen van de rechtbank, nog op elkaars standpunten gereageerd.

10. Op basis van de gedingstukken en de zitting stelt de rechtbank het volgende vast.

Behalve over het gestelde in (de laatste alinea van) ro 10.1. dient de rechtbank ook te oordelen over het al dan niet verbeuren van een dwangsom vanwege het overschrijden van de beslistermijn op het verzoek van eiseressen om intrekking of wijzing van de aan vergunninghouder verleende natuurvergunning.

In de Logtsebaan-uitspraak heeft de Afdeling - enigszins verkort weergegeven door de rechtbank - het volgende overwogen over artikel 5.4, eerste lid, onder c, en artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb en van belang voor de onderhavige zaak.

12. Voor zover verweerder de belangenweging op grond van artikel 5.4, eerste lid, van de Wnb als het ware geïsoleerd van het tweede lid heeft gedaan, volgt de rechtbank dat niet en daarvoor verwijst de rechtbank naar punt 5. in ro 11.1.

Als de rechtbank zou vinden dat artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb van toepassing is, los van artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb, dan is een oordeel over artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb eigenlijk niet nodig. De rechtbank zal desondanks en mede in verband met de beoordelingsruimte in artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb toch eerst ingaan op artikel 5.4, eerste lid, onder c, van de Wnb.

13. Verweerder erkent dat de vergunning is verleend met een passende beoordeling (volgens het PAS) die niet aan de Hrl voldoet. Eiseressen vertalen dat in ‘strijd met artikel 2.8 van de Wnb’. Dat volgt de rechtbank. Dat doet ze niet ten aanzien van het standpunt van verweerder dat er niet verder hoeft te worden gekeken dan naar de ten tijde van de vergunningverlening geldende regels (‘voldeed toen’). Dit standpunt van verweerder is te beperkt en verdraagt zich niet met het feit dat de intrekkings- of wijzigingsbevoegdheid juist is gegeven om uitvoering te kunnen geven aan 6, tweede lid, van de Hrl. De rechtbank verwijst daarvoor naar punt 4. in ro 11.1. Nu verweerder niets concreet heeft gezegd over de achtergrond van de verlening van de natuurvergunning op grond van het PAS - waar is de ruimte vandaan gehaald om de natuurvergunning te verlenen, hoe fout was deze? - ziet de rechtbank geen reden daar anders over te denken. De rechtbank verwijst daarvoor naar ro 10.1. en concludeert dat de natuurvergunning is verleend in strijd met de wettelijke voorschriften.18 Deze beroepsgrond slaagt.

14. De rechtbank is van oordeel dat de formele rechtskracht pas is ontstaan na de intrekking van het beroep en niet eerder zoals op het moment van het niet indienen van zienswijzen tegen de verleende natuurvergunning (mede omdat daarop in beginsel een uitzondering mogelijk is). Ten tijde van de intrekking van het beroep tegen de natuurvergunning was het verzoek tot het intrekken of wijzigen van de natuurvergunning op grond van artikel 5.4 van de Wnb al ingediend. Vergunninghouder was als het ware gewaarschuwd en heeft derhalve niet zo maar op de verleende natuurvergunning mogen vertrouwen. (Enige) rechtszekerheid door de formele rechtskracht van de vergunning was er zeker wel volgens de rechtbank maar dit belang van vergunninghouder weegt daarmee minder zwaar als wanneer zij daarop ‘volledig’ heeft mogen vertrouwen toen zij begon met uitvoeren / investeren. In dat verband kan volgens de rechtbank dus niet zo maar gezegd worden, anders dan verweerder doet onder verwijzing naar de passende maatregelen in het kader van artikel 5.4, tweede lid, van de Wnb, dat het belang van vergunninghouder ‘dermate zwaarwegend’ is dat intrekking zonder meer onevenredig is. Er zou volgens de rechtbank door verweerder gekeken moeten zijn naar hoever de uitvoering is / welke investeringen al zijn gedaan, de eventuele mogelijkheden tot reductie van stikstofdepositie en, bij voorbeeld, een in verband daarmee staande wijziging van de verleende vergunning. Dat geldt volgens de rechtbank zelfs in de situatie dat er sprake is van in totaliteit een geringe afname van de stikstofdepositie als deze natuurvergunning wordt ingetrokken of gewijzigd. In dit verband is er volgens de rechtbank ook geen sprake van ‘willekeurig’ intrekken. Het verzoek om intrekking of wijziging is heel gericht en onderbouwd doordat het ziet op deze concrete situatie en deze situatie op zichzelf beschouwd tot de genoemde verslechtering van natuurwaarden leidt. Het is aan verweerder daarop meer specifiek in te gaan, zoals eiseressen ook ter zitting hebben gesteld, door bij voorbeeld de intrekking of wijziging in relatie tot die van andere natuurvergunningen te beoordelen en te bezien welke maatregelen noodzakelijk, geschikt en evenredig zijn. De verwijzing door verweerder naar ro 18. van de uitspraak van de rechtbank Gelderland19 brengt de rechtbank niet tot een ander oordeel al was het maar omdat die rechtbank in ro 10.2. heeft geoordeeld dat in die zaak terecht van toepassing van artikel 5.4, tweede lid, kon worden afgezien. Uit hetgeen hierna volgt is dat in de onderhavige zaak niet zo. De hierop gerichte beroepsgrond slaagt.

15. Uit ro 10. en met name punten 3. en 4. in ro 11.1. volgt dat er (in ieder geval) voor de desbetreffende habitats (betrokken gebied / betrokken gebieden) passende maatregelen nodig zijn om een (dreigende) verslechtering of significante verstoring van de natuurwaarden te voorkomen. Daarvoor geldt een beoordelingsmarge en in zoverre wordt verweerders standpunt onderschreven maar dit impliceert eveneens een adequate motivering (zie ook punten 5., 6. en 7. in ro 11.1). Daarover oordeelt de rechtbank als volgt.

16. Ten aanzien van de door verweerder genoemde andere passende maatregelen dan intrekking of wijziging van de natuurvergunning moet verweerder inzichtelijk maken met welke maatregelen uitvoering wordt of zal worden gegeven aan de noodzakelijke daling van de stikstofdepositie in het betrokken Natura 2000-gebied / de betrokken Natura-2000 gebieden en binnen welke tijd, want die moet ‘afzienbaar’ zijn. Zie punt 7. van ro 11.1. Daarbij moet duidelijk onderscheid worden gemaakt in passende maatregelen ter reductie van stikstof en (andere) instandhoudings- of beschermingsmaatregelen.

De rechtbank is van oordeel dat verweerder met het bestreden besluit maar ook met de (aanvullende) verweerschriften onvoldoende inzichtelijk heeft gemaakt dat de genoemde passende maatregelen (zie ro 6.1. en ro 8.1.) hebben geleid tot stikstofreductie in het betrokken gebied / de betrokken gebieden of binnen welke (afzienbare) termijn daartoe zullen leiden en als dat zo is in welke mate ze effectief zijn. Dat verdraagt zich niet met punt 7. in ro 11.1. De genoemde herstelmaatregelen (omvorming naaldhout en hydrologie) tellen in dit verband niet mee. Het bestreden besluit is onvoldoende gemotiveerd en daarmee in strijd met artikel 7:12 van de Awb. Deze beroepsgrond slaagt.

In dit licht kan het bestreden besluit inclusief de (aanvullende) verweerschriften niet gedragen worden door het standpunt van verweerder dat de intrekking of wijziging van de natuurvergunning geen passende maatregel is, omdat die - kort gezegd - geen relevante verbetering oplevert en daarmee onevenredig is voor vergunninghouder. Daarvoor verwijst de rechtbank naar ro 14. alsmede naar de punten 7. en 8. in ro 11.1. Of deze intrekking of wijziging bijdraagt aan een relevante verbetering behoeft in het licht van het vorenstaande eveneens nadere onderbouwing. Het bestreden besluit is onvoldoende gemotiveerd en daarmee in strijd met artikel 7:12 van de Awb. Deze beroepsgrond slaagt.

Volgens de rechtbank lijkt verweerder de intrekking / wijziging als één aspect te hebben behandeld en heeft verweerder geen apart onderzoek verricht naar de vraag of en hoe een wijziging aan de orde zou kunnen komen. Het is aan verweerder zeker in het geval de emissie van de betrokken veehouderij een relatief marginaal effect zou hebben meer specifiek onderzoek te verrichten naar wijziging dan wel een toevoeging van één of meer voorschriften aan de natuurvergunning. De rechtbank volgt het standpunt van eiseressen en deze beroepsgrond slaagt.

19. Verweerder beroept zich op artikel 5.1, eerste lid, van de Wnb op grond waarvan

op een aanvraag om een bij of krachtens deze wet vereiste vergunning of ontheffing binnen dertien weken na de datum van ontvangst wordt beslist. De rechtbank ziet mede in het licht van de wetsgeschiedenis geen reden om deze termijn mede van toepassing te achten op aanvragen tot wijziging of intrekking van natuurvergunningen. Een aanvraag om verlening kan immers niet gelijk worden gesteld aan een aanvraag om wijziging of intrekking. De rechtbank onderschrijft het standpunt van eiseressen dat in de Wnb een bepaling, zoals artikel 3.15 van de Wabo voor de intrekking en wijziging van omgevingsvergunningen, voor de intrekking en wijziging van Wnb-vergunningen ontbreekt. Daarom moet volgens de rechtbank worden teruggevallen op artikel 4:13 van de Awb op grond waarvan een redelijke beslissingstermijn van maximaal acht weken geldt. De Awb gaat als algemene wet vóór de bijzondere Wnb en er is geen grond van die lijn af te wijken. Eiseressen hebben verweerder op 17 juli 2019 verzocht om intrekking of wijziging van de natuurvergunning en verweerder na acht weken namelijk bij brief van 17 september 2019 in gebreke gesteld. Verweerder heeft op 17 oktober 2019 de door hem genomen beslistermijn van dertien weken verlengd met zeven weken en heeft op het verzoek beslist op 19 december 2019. Dit betekent dat verweerder te laat heeft beslist en de ingebrekestelling niet prematuur was. Deze beroepsgrond slaagt.

20. Voor zover de rechtbank zou oordelen dat de beslistermijn acht weken is, heeft verweerder ter zitting aangegeven dat er een dwangsom is verschuldigd. De rechtbank ziet geen reden om daarover anders te oordelen en zal niet volstaan met een vernietiging van het bestreden besluit op dit punt maar zelf voorzien door de hoogte van de dwangsom vast te stellen.

22. Omdat de rechtbank het beroep gegrond verklaart, bepaalt de rechtbank dat verweerder aan eiseressen het door hen betaalde griffierecht vergoedt.

23. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiseressen gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1518,- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 759,- en een wegingsfactor 1). In dit verband merkt de rechtbank op dat bij uitspraak van heden deze rechtbank in een samenhangende zaak (ROE 2020/2157) het beroep van eiseressen eveneens gegrond heeft verklaard en in die zaak een proceskostenvergoeding is toegekend. Om die reden zal in de onderhavige zaak geen vergoeding van proceskosten meer worden toegekend.