Uitspraken

[gedaagde] heeft zich primair op het standpunt gesteld dat de verkeerde partij is gedagvaard, omdat ‘de overeenkomst’ niet met [gedaagde] is gesloten maar met een andere partij. De afspraken zijn gemaakt door [bedrijfsnaam] te [land] , eventuele aanspraken dienen daar neergelegd te worden. [gedaagde] is een groothandel die wel de naam [handelsnaam] gebruikt, maar zelf geen winkels exploiteert. Zij heeft slechts opgetreden als leverancier van de trouwpakken voor de fotoshoot. De verweten gedragingen heeft zij nooit kunnen verrichten, omdat zij geen fysieke winkels heeft. Ze gebruikt de merknaam [handelsnaam] alleen in haar webwinkels.

[eisende partijen] hebben zich op het standpunt gesteld dat [gedaagde] wel de juiste partij is, daar de foto’s door [gedaagde] gebruikt zijn en waren te zien in haar winkels. [gedaagde] heeft inbreuk gemaakt op het portretrecht van [eisende partijen] en daarvoor hoeft zij geen contractspartij van [eisende partijen] te zijn. [eisende partijen] betwisten dat er een andere [handelsnaam] -vennootschap zou bestaan die de foto’s heeft gebruikt in de fysieke winkels. Daartoe voert zij het volgende aan. Op de website van [gedaagde] is te zien waar de winkels van [gedaagde] zijn gevestigd, inclusief adressen, telefoonnummers etc. Als op die website vervolgens detailinformatie wordt opgevraagd over één van de winkels, opent er een nieuwe pagina met detailinformatie van die desbetreffende winkel, maar er verschijnt geen ander KvK-nummer in beeld. Nog steeds staat het KvK-nummer van [gedaagde] dan onder in beeld op de webpagina.

Bij de beoordeling stelt de rechtbank voorop dat [eisende partijen] terecht hebben aangevoerd dat voor de toewijzing van hun vordering op basis van de primaire grondslag niet vereist is dat er een overeenkomst (van opdracht?) tussen hen en [gedaagde] is gesloten. De uit het portretrecht voortvloeiende rechten zijn immers niet afhankelijk van een onderliggende overeenkomst. Om dezelfde reden is niet relevant wie de organisator van de fotoshoot was. Of [gedaagde] kan worden aangesproken op de beweerdelijke inbreuk op het portretrecht van [eisende partijen] is afhankelijk van het antwoord op de vraag of [gedaagde] de gebruiker is geweest van de foto’s in de fysieke winkels of voor het gebruik daarvan door derden verantwoordelijk is.

[gedaagde] heeft niet weersproken dat, zoals [eisende partijen] , stellen, zij niet alleen de handelsnaam [handelsnaam] voert, maar ook op haar website verwijst naar de fysieke winkels waarin onder die naam kleding wordt verkocht en waarin de posters/billboards zijn geplaatst en de ansichtkaarten zijn verspreid (zie 4.2).

[eisende partijen] beroepen zich op de artikelen 19 en 20 van de Auteurswet, die betrekking hebben op het maken van een portret in opdracht. Zij stellen dat er sprake was van een opdracht, omdat zij foto’s van zichzelf lieten maken door de fotografe ten behoeve van hun portfolio.

Ook naar het oordeel van de rechtbank is er gelet op de genoemde omstandigheden sprake van een in opdracht gemaakt portret zoals bedoeld in artikel 19 van de Auteurswet. Het ingaan op een aanbod tot portrettering met aflevering van het portret is een opdracht in de zin van het artikel. Aanwezigheid van een opdracht veronderstelt niet per se betaling voor het portretteren. De rechtbank komt dan ook tot het oordeel dat [eisende partijen] zich terecht beroepen op de bescherming die de artikelen 19 en 20 van de Auteurswet bieden. Uit deze artikelen volgt dat de portretten niet mogen worden gebruikt zonder de toestemming van de geportretteerde.

[eisende partijen] stellen dat zij uitsluitend hebben ingestemd met gebruik van de foto’s door andere deelnemers aan de fotoshoot ten behoeve van hun portfolio, hun website en op social media. Onder verwijzing naar een als productie 4 en 25 door hen overlegde verklaring van de fotografe stellen [eisende partijen] dat de afspraak gold dat de deelnemers de foto’s konden aanwenden voor ‘eigen gebruik/website/social media’. Volgens hen houdt dit in dat - conform hetgeen in de fotowereld algemeen geldt - de foto’s die zijn gemaakt bij een TFP-shoot door de deelnemers enkel voor eigen gebruik in hun portfolio, op hun website en social media worden verstrekt en dat de foto’s niet zijn bestemd voor commercieel gebruik. Daarnaast hebben zij WhatsApp-berichten tussen de fotografe en [eiseres] en andere deelnemers (weddingplanner en visagist) overgelegd (producties 13, 18, 19 en 21 van [eisende partijen] ) waarin - kort gezegd - staat dat het volgens dezen niet de bedoeling was dat de foto’s zouden worden gebruikt zoals nu in de fysieke winkels is geschied. Ook stellen [eisende partijen] dat het niet voorstelbaar is dat zij akkoord zijn gegaan met het vrijelijk aan [gedaagde] ter beschikking stellen van het fotomateriaal, waar modellenwerk in ieder geval [eiser] broodwinning is. In dat kader merken [eisende partijen] , onder verwijzing naar enkele zogenoemde ‘principeverklaringen’ ten behoeve van potentiële opdrachtgevers, op dat het gebruik van [eiser] beeltenis in de campagne van [gedaagde] / [handelsnaam] betekent dat hij vermoedelijk gedurende enige tijd niet meer in aanmerking komt voor ander modellenwerk op het gebied van kleding. Verder wijzen [eisende partijen] erop dat zij eerst tijdens de fotoshoot er mee bekend werden dat [gedaagde] de kleding verzorgde. Ook toen is er volgens [eisende partijen] niet gesproken over het gebruik van de foto’s door [gedaagde] . Onder die omstandigheden kan volgens [eisende partijen] niet worden geoordeeld dat zij expliciet of impliciet de noodzakelijke toestemming hebben gegeven.

De rechtbank stelt voorop dat de stelling van [gedaagde] dat toestemming is verleend voor het gebruik in de fysieke winkels een bevrijdend verweer is. De bewijslast van die stelling ligt dus bij [gedaagde] . Gelet op het gemotiveerde standpunt van [eisende partijen] kan thans niet worden vastgesteld dat [gedaagde] het bewijs heeft geleverd of voorshands geacht moet worden te hebben geleverd. Daarbij is onder meer van belang dat in deze procedure moet worden vastgesteld of [eisende partijen] aan [gedaagde] expliciet of impliciet toestemming hebben gegeven voor het gemaakte gebruik van de foto’s, zodat niet zonder meer van belang is wat de opinie van andere deelnemers over hun verhouding tot [eisende partijen] is. Ook is relevant dat beide partijen verwijzen naar verklaringen die worden toegeschreven aan de fotografe en de weddingplanner, welke verklaringen niet zonder meer met elkaar in overeenstemming te brengen zijn. Ten aanzien van de relevantie van de als productie 5 door [gedaagde] overgelegde verklaring van de fotografe kan nog worden opgemerkt dat het er niet op aankomt of in een tussen partijen geldende afspraak bepaald gebruik is verboden maar of in een dergelijke afspraak toestemming voor bepaald gebruik is besloten. Dat is niet hetzelfde.

Slaagt [gedaagde] er in het bewijs te leveren, zullen de vorderingen van [eisende partijen] worden afgewezen. Het gebruik van de foto’s door [gedaagde] is dan immers rechtmatig vanwege de daartoe verleende toestemming.

Als [gedaagde] het hen opgedragen bewijs niet leveren of als zij afzien van het leveren van bewijs, dan zal de gevorderde verklaring voor recht dat [gedaagde] de portretrechten van [eisende partijen] heeft geschonden en dat [gedaagde] (aldus) onrechtmatig jegens [eisende partijen] heeft gehandeld, worden toegewezen. Dan staat immers vast dat het gebruik van de foto’s door [gedaagde] een inbreuk vormt op het portretrecht van [eisende partijen] en het maken inbreuk op een anders recht is een onrechtmatige daad als bedoeld in artikel 6:162 BW. De rechtbank merkt op dat [gedaagde] niet heeft gesteld op grond waarvan dit anders zou zijn vanwege de beweerdelijk onbewuste schending van het portretrecht, zodat alleen al om die reden aan die stelling voorbij moet worden gegaan. Voor zover [gedaagde] bedoelt te stellen dat de onrechtmatige daad haar niet zou kunnen worden toegerekend, kan zij daarin niet worden gevolgd. In de - voor dit geval aan te nemen - situatie dat zij zonder toestemming gebruik heeft gemaakt van het portretrecht van [eisende partijen] , dient haar dit op basis van schuld, in de zin van verwijtbaarheid, worden toegerekend. Zij heeft dan willens en wetens ongeoorloofd gebruik gemaakt van het recht van [eisende partijen] , wat haar dan kan worden verweten. Indien [gedaagde] zich op een schulduitsluitingsgrond zou kunnen beroepen, zou dat de conclusie overigens niet anders maken. De hier aangenomen onrechtmatige daad zou haar immers ook op grond van de verkeersopvattingen moeten worden toegerekend.

[eisende partijen] vorderen tevens vergoeding van de schade die zij hebben geleden ten gevolge van de schending van het portretrecht, primair op grond van artikel 6:162 BW.

Ter onderbouwing van hun vordering stellen [eisende partijen] dat [gedaagde] lange tijd foto’s van [eisende partijen] heeft kunnen gebruiken voor commerciële doeleinden, zonder dat daar een rechtsgrond aan ten grondslag lag en zonder dat [eisende partijen] daarvoor een vergoeding hebben gekregen. Bovendien is het zeer waarschijnlijk dat [eiser] in zijn hoedanigheid van professioneel model opdrachten is misgelopen en nog steeds misloopt. Andere kledingwinkels zullen geen model inhuren dat al het gezicht is van de concurrent. Daarbij hebben [eisende partijen] verwezen naar de al aangehaalde principeverklaringen, waaruit blijkt dat het gebruikelijk is dat een model wordt geacht niet voor een concurrent van de opdrachtgever te werken na ‘livegang’ van de campagne en dat het model moet verklaren een bepaalde periode voorafgaande aan de campagne niet voor een concurrent van de opdrachtgever te hebben gewerkt. Tevens zijn e-mails van castingbureaus overgelegd waaruit dit eveneens blijkt. [gedaagde] zal de waarde van de ontvangen diensten alsnog aan [eisende partijen] moeten betalen.

Aansluiting zoeken bij de tarieven van Stichting Beeld Anoniem acht [gedaagde] in dit kader niet juist. Dat heeft volgens haar niets met de concrete schade te maken. Volgens [gedaagde] dient dan eerder aansluiting gezocht te worden bij de door [eisende partijen] voorafgaand aan de procedure – in het kader van een poging tot het treffen van een minnelijke – genoemde € 1.750,-. Tevens trekt [gedaagde] in twijfel of door [eiseres] , die inviel omdat er een ander vrouwelijk model nodig was, hetzelfde bedrag kan worden gevraagd als door [eiser] .

De rechtbank zal, indien wordt toegekomen aan de begroting van de schade van [eisende partijen] , het standpunt daarover van [eisende partijen] volgen. Zij hebben hun stellingen met een verwijzing naar de tarieven die Stichting Beeld Anoniem immers voldoende onderbouwd. Daar tegenover moet het hiervoor weergegeven verweer van [gedaagde] als een onvoldoende gemotiveerde betwisting gelden. Van haar had immers mogen worden verwacht dat zij zou uitleggen waarom de door [eisende partijen] aangehouden bedragen - waarvan de achtergrond en relevantie zijn toegelicht - niet correct zijn. Dat liet [gedaagde] na. De rechtbank ziet geen aanleiding om verschil te maken tussen [eiseres] en [eiser] . Door [eisende partijen] zijn diverse overeenkomsten en foto’s overgelegd waaruit blijkt dat [eiseres] geregeld werkzaamheden verricht als model, samen met [eiser] en soms hun dochter.

Indien [gedaagde] niet slaagt in het leveren van bewijs, zal zij dus tevens worden veroordeeld tot het vergoeden van de schade die [eisende partijen] hebben geleden als gevolg van het schenden van de portretrechten, welke schade derhalve tot en met de dag der dagvaarding alsdan wordt begroot op een bedrag ad € 13.977,96 incl. BTW.

Op grond van artikel 1019h Rv vorderen [eisende partijen] van [handelsnaam] vergoeding van de daadwerkelijk door hen gemaakte kosten voor rechtsbijstand, zowel buitengerechtelijk als gerechtelijk.

Een vordering wegens inbreuk op het portretrecht is echter geen vordering die is gericht op handhaving van een recht van intellectuele eigendom als bedoeld in art. 1019h Rv. Dat het portretrecht is neergelegd in de Auteurswet, doet niet af aan de omstandigheid dat inbreuk hierop moet worden gezien als een species van de ‘gewone’ onrechtmatige daad; aldus Rb. Amsterdam (vzr.) 5 december 2007, ECLI:NL:RBAMS:2007:BC4567, IER 2008/18 (Van Basten/Dutch Filmworks) en Rb. Midden-Nederland 9 januari 2020, ECLI:NL:RBMNE:2020:24, NJF 2020/86 (Spec Entertainment). Deze rechtbank sluit zich daarbij aan. De vordering zal daarom in ieder geval worden afgewezen voor zover meer dan het liquidatietarief wordt gevorderd.

In afwachting van de eventuele bewijslevering zijdens [gedaagde] zal iedere verdere beslissing worden aangehouden.