Uitspraken

Op grond van artikel 186 Rv (oud) moet de rechter in beginsel toestemming geven voor een voorlopig getuigenverhoor als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Dat zijn voorwaarden die te maken hebben met de inhoud van het verzoekschrift en met het doel van het voorlopig getuigenverhoor. De verzoeker moet in het verzoekschrift duidelijk vermelden waar de zaak globaal om gaat, wat hij vordert of wil vorderen, welke feiten hij wil bewijzen en wie de getuigen zijn. Vooral wat hij wil bewijzen moet voldoende duidelijk zijn voor de betrokken rechter(s) en de wederpartij. Ook moet duidelijk genoeg zijn wat de getuigen daarover kunnen verklaren. Heel gedetailleerd hoeft de verzoeker niet te zijn, omdat een voorlopig getuigenverhoor nu juist dient om onduidelijkheden op te helderen.

Als aan de formele eisen van het verzoekschrift is voldaan, kan de rechter het verzoek toch afwijzen.1 Dat kan als de verzoeker misbruik maakt van de bevoegdheid om een voorlopig getuigenverhoor te verzoeken.2 Daarvan kan sprake zijn als het belang van de verzoeker veel minder zwaarwegend is dan het belang van de wederpartij bij het niet houden van een voorlopig getuigenverhoor. Ook kan het verzoek in strijd zijn met de eisen van een goede procesorde. De rechter kan ook oordelen dat er een andere, zwaarwegende reden is om het verzoek toch af te wijzen. Daarnaast kan van de bevoegdheid om een voorlopig getuigenverhoor te vragen geen gebruik worden gemaakt, als de verzoeker onvoldoende belang heeft bij toewijzing van het verzoek.3

Volgens [verweerder sub 1] c.s. moet het verzoek worden afgewezen, omdat de leden van het gemeentebestuur (waaronder raadsleden) niet kunnen worden verplicht getuigenis af te leggen over hetgeen zij schriftelijk aan de raad hebben overlegd. Aangezien de door hen ondertekende brief is verstuurd in het kader van een beraadslaging.

Uit artikel 22 van de Gemeentewet volgt dat het gemeentebestuur en andere personen die deelnemen aan de beraadslaging niet kunnen worden vervolgd voor hetgeen ze in de vergadering van de raad hebben gezegd of aan de raad schriftelijk hebben overgelegd. Het doel van deze bepaling is dat een raadslid zijn opvattingen vrij kan verkondigen zonder het risico te lopen om voor de inhoud daarvan in rechte ter verantwoording te worden geroepen.4

De rechtbank oordeelt dat het verweer slaagt voor zover dat ziet op het versturen van de brief aan de burgemeester. Gelet op de inhoud van de brief is die onmiskenbaar opgesteld en verstuurd in het kader van de beraadslaging. De insteek was het voeren van een gesprek en het opstellen van regels over de omgangsvormen binnen de raad teneinde een veilige werksfeer te waarborgen. De raadsleden kunnen daarover in rechte niet ter verantwoording worden geroepen, zelfs in het geval de in de brief opgenomen uitlating onjuist zou zijn. Dit is anders voor zover de brief is overgelegd aan een ander dan de (leden van de) raad buiten de raadsvergadering, zoals bijvoorbeeld het verstrekken van de brief aan de media. De bescherming tegen vervolging in rechte strekt zich niet uit tot een dergelijke handeling. Bovendien is de stelling van [verzoeker] niet dat hij schade heeft geleden door het verzenden van de brief aan de burgemeester maar door het lekken van deze brief naar de media.

Uit het bovenstaande volgt dat voor het door [verzoeker] gestelde onrechtmatige handelen vast moet komen te staan wie de brief heeft gelekt. Daarom moet daarover eerst duidelijkheid komen.

Dit betekent dat [verzoeker] belang heeft bij het horen van [verweerder sub 1] c.s. over de vraag of één van hen de brief heeft gelekt ofwel wetenschap heeft van wie dat heeft/hebben gedaan. Het gegeven dat reeds door de onderzoekscommissie aan [verweerder sub 1] c.s. vragen zijn gesteld over het lekken van de brief en door hen al is verklaard dat niet te hebben gedaan, staat niet aan de toewijzing van het verzoek in de weg. [verzoeker] is niet in de gelegenheid geweest zelf daarover vragen te stellen en daarnaast heeft een tegenover de onderzoeks-commissie afgelegde verklaring een andere status dan een voor de rechter-commissaris onder ede afgelegde verklaring.

Indien tijdens het verhoor duidelijk wordt dat één van de getuigen de brief heeft gelekt, wordt het voor een eventueel in te stellen vordering uit onrechtmatige daad van belang of de daarin gedane uitlating onjuist was en wat degene die heeft gelekt daarover wist. Daarover kunnen dan eventueel aanvullende vragen worden gesteld. Dat de gedane uitlating mogelijk valt onder de vrijheid van meningsuiting, zoals door [verweerder sub 1] c.s. is aangevoerd, staat niet in de weg aan een verhoor over de wetenschap omtrent de mogelijke onjuistheid van de uitlating. Zoals [verweerder sub 1] c.s. terecht hebben betoogd, komt hen in hun hoedanigheid van politici een krachtige bescherming toe van hun vrijheid van menings-uiting. Uitlatingen die zij in die hoedanigheid doen, zullen dan ook niet snel gekwalificeerd kunnen worden als onrechtmatig als die uitlatingen relevant zijn voor het publieke debat. Zij hebben ook betoogd dat de brief nu juist ging over de spelregels van het publieke debat en of alle deelnemers zich daaraan hielden maar dat neemt niet weg dat ook dan de vrijheid van meningsuiting niet onbeperkt is. Ook al is de kans wellicht klein dat [verzoeker] met het horen van betreffende personen zal kunnen bewijzen dat de inhoud van de brief niet valt onder de vrijheid van meningsuiting, kan daarop in deze procedure niet vooruitgelopen worden.

In het geval niet vastgesteld kan worden wie de brief heeft gelekt, heeft [verzoeker] geen belang meer bij het nader horen van de getuigen over de vraag of degene die heeft gelekt wetenschap had van wat er werkelijk is gezegd tijdens het betreffende gesprek tussen [verzoeker] en [belanghebbende sub 3] . Voor het instellen van de door [verzoeker] beoogde vordering is immers noodzakelijk dat eerst komt vast te staan wie de brief heeft gelekt aangezien hij slechts tegen deze persoon een mogelijke vordering heeft.

Uit de door [verzoeker] voorgestelde vragen blijkt dat hij tevens informatie wenst te achterhalen die betrekking heeft op de samenstelling van de Whatsapp-groep en de communicatie en besluitvorming binnen de Whatsapp-groep. Hij wenst ook te achterhalen of iemand een zorgvuldigheidsnorm heeft geschonden.5 Daar is een voorlopig getuigen-verhoor niet voor bedoeld. Het verzoekschrift moet de feiten vermelden die verzoeker wenst te bewijzen. Als [verzoeker] op zoek wil gaan naar feiten die mogelijk belastend zijn voor één of meerdere belanghebbenden, wordt het al snel een ‘fishing expedition’.

Het voorgaande leidt tot de slotsom dat het verzoek van [verzoeker] tot het horen van getuigen wordt toegewezen voor zover dat gaat over het lekken van de brief en aansluitend eventueel over de in 4.8 genoemde onderwerpen.

De rechtbank gaat ervan uit dat bij het tijdstip van oproeping van de getuigen door [verzoeker] rekening wordt gehouden met de te verwachten duur van het verhoor per getuige, waarbij in dit geval kan worden aangehouden dat het verhoor per getuige omstreeks 20 minuten zal duren.

[verzoeker] wordt verzocht uiterlijk twee weken voor de zittingsdatum aan de nader aan te wijzen rechter-commissaris en aan de wederpartij toe te zenden (afschriften van) de bescheiden waarvan kennisneming voor de rechter-commissaris van belang is.

Aangezien door de griffier aan [verweerder sub 1] c.s. een afschrift van deze beschikking wordt toegezonden, is [verzoeker] niet gehouden om hen op grond van artikel 190 Rv een afschrift van deze beschikking te zenden.

De rechtbank ziet geen aanleiding voor het uitspreken van een proceskosten-veroordeling, zoals door [verzoeker] is gevraagd. De beslissing over de proceskosten zal in een eventuele bodemprocedure moeten worden genomen.