Uitspraken

[gedaagde] maakt bezwaar tegen de vermeerdering en wijziging van gronden en eis van 7 maart 2022. Hij voert aan dat de betreffende akte een inhoudelijk processtuk is en aangemerkt moet worden als een verkapte conclusie van repliek. Daarvoor is kort voor de mondelinge behandeling geen plaats. De akte moet worden geweigerd omdat deze in strijd met de goede procesorde is.

De rechtbank stelt voorop dat [eiser 1] c.s. op grond van artikel 130 Rv bevoegd is zijn eis of de gronden daarvan schriftelijk te veranderen of te vermeerderen zolang nog geen eindvonnis is gewezen. De rechtbank heeft partijen op zitting gehoord over het bezwaar. De toelichting die [eiser 1] c.s. in de akte van 7 maart 2022 geeft op zijn standpunt dat verzuim niet is vereist, is niet zodanig van aard dat deze als een verkapte conclusie van repliek moet worden aangemerkt. De akte is bovendien vijf weken voor de mondelinge behandeling ingediend, zodat geen sprake is van onredelijke bemoeilijking van de verdediging. Het bezwaar is ongegrond, omdat de vermeerdering en wijziging van eis en de toelichting daarop niet in strijd is met de eisen van een goede procesorde.

Vast staat dat tussen partijen een overeenkomst van aanneming van werk bestaat in de zin van artikel 7:750 BW (hierna: de aanneemovereenkomst). Dat het door [eiser 1] c.s. ingebrachte exemplaar van de offerte volgens [gedaagde] niet de juiste aanneemsom vermeldt, doet daar niet aan af. Tussen partijen is immers niet in geschil dat [eiser 1] c.s. aan [gedaagde] opdracht heeft gegeven tot renovatie van het dak van de woonboerderij (hierna: het werk) en dat hij tot en met september 2022 in totaal € 44.620,00 aan [gedaagde] heeft betaald.

Niet is komen vast te staan dat partijen een fatale termijn hebben afgesproken. [eiser 1] c.s. heeft bij aanvang van het werk weliswaar uitgesproken dat vier weken het uitgangspunt was (hij wilde de klus immers in de zomer af hebben), maar [gedaagde] heeft gemotiveerd betwist dat dit een harde afspraak was, met name omdat hij bij de werkzaamheden (mede) afhankelijk was van de weersomstandigheden.

Wel staat vast dat het werk op 7 oktober 2020 nog niet gereed was voor oplevering. Eén van de vier dakvlakken was op dat moment nog niet gerenoveerd.

Om te kunnen beoordelen of [eiser 1] c.s. recht heeft op enige vorm van schadevergoeding, zal eerst de vraag moeten worden beantwoord of [gedaagde] is tekort geschoten in de nakoming van de aanneemovereenkomst.

[eiser 1] c.s. stelt dat [gedaagde] zodanig is tekort geschoten in de nakoming van de aanneemovereenkomst dat de prestatie blijvend onmogelijk was en een ingebrekestelling niet meer vereist was, dan wel dat verzuim is ingetreden op grond van artikel 6:83 Burgerlijk Wetboek (hierna: BW). Dat artikel behelst geen limitatieve opsomming van de gevallen waarin verzuim zonder ingebrekestelling intreedt. [gedaagde] kan zich er naar redelijkheid en billijkheid niet achteraf op beroepen dat [eiser 1] c.s. hem niet in gebreke zou hebben gesteld. [eiser 1] c.s. heeft [gedaagde] gedurende de uitvoering van het werk talloze malen gevraagd om gebreken te verhelpen, maar [gedaagde] is daartoe niet in staat gebleken. [gedaagde] blijkt in de kern van de prestatie onbekwaam, zodat sprake is van grove onkunde, aldus steeds [eiser 1] c.s.. Hij onderbouwt zijn stellingen met WhatsAppverkeer tussen partijen en het rapport van [bedrijf 2] .

[gedaagde] erkent dat er problemen waren als gevolg van lekkages, maar voert aan dat deze het gevolg zijn van de zeer slechte staat van het dak en houtrot, die [eiser 1] c.s. voor hem heeft verzwegen. [gedaagde] is steeds bereid geweest om de lekkages te herstellen. Op enig moment werd hem de toegang tot het werk ontzegd. Hij is niet, althans niet op de juiste wijze in gebreke gesteld. Ook is geen sprake van een fatale termijn die hij zou hebben overschreden. Nakoming van de aanneemovereenkomst was niet blijvend of tijdelijk onmogelijk. Voltooiing van het werk heeft immers – onder regie van [eiser 1] – plaatsgevonden.

Daarnaast is van deugdelijk werk geen sprake. [bedrijf 2] concludeert in zijn rapport dat de renovatie van het dak (tijdens de inspectie waren drie van de vier dakvlakken afgerond) onprofessioneel, slordig en slecht is uitgevoerd (zie r.o. 4.7) en acht herstel door [gedaagde] niet wenselijk. [gedaagde] heeft het rapport niet althans onvoldoende gemotiveerd betwist. Het standpunt dat het rapport eenzijdig is opgesteld en dat [eiser 1] c.s. geen medewerking aan een contra-expertise wilde verlenen is in elk geval onvoldoende. Bovendien ontving [gedaagde] het rapport op 27 oktober 2020, maar vroeg hij pas op 22 december 2020 om een contra-expertise nadat zijn claim bij zijn verzekeraar was afgewezen. Omdat het ging om een lekkage van een dak, had het op de weg van [gedaagde] gelegen om eerder medewerking aan een contra-expertise te vragen. Temeer omdat [eiser 1] c.s. in de brief van 27 oktober 2020 [gedaagde] er op wees dat het gezien de aangevangen herfst- en daarop volgende winterperiode noodzakelijk is om de lekkages op de kortst mogelijke termijn te laten herstellen en dat als [gedaagde] het schadebedrag niet binnen veertien dagen zou betalen, [eiser 1] c.s. zich vrij acht om de herstelwerkzaamheden door een ander te laten verrichten. Verder heeft [gedaagde] nagelaten om in deze procedure de conclusies in het rapport inhoudelijk te weerspreken, waartoe hij gelet op zijn professie wel in staat moet worden geacht.

Gezien de conclusies van het rapport van [bedrijf 2] in samenhang met de vruchteloze pogingen van [gedaagde] om de lekkages van eind juli 2020 tot begin oktober 2020 op te lossen, is [gedaagde] tekort geschoten in de nakoming van zijn verbintenis uit de aanneemovereenkomst. De gevorderde verklaring voor recht ligt daarom voor toewijzing gereed, tenzij het verweer slaagt dat nakoming niet reeds blijvend onmogelijk was of dat [gedaagde] niet in verzuim is, omdat een formele ingebrekestelling ontbreekt.

Voor zover de nakoming niet reeds blijvend onmogelijk was, kon van [eiser 1] c.s. onder de hiervoor vermelde omstandigheden niet gevergd worden dat hij [gedaagde] nog tot herstel toeliet, waardoor verzuim is ingetreden. Art. 6:83 behelst immers niet een limitatieve opsomming van de gevallen waarin verzuim zonder ingebrekestelling intreedt; ook de redelijkheid en billijkheid kunnen hierbij een rol spelen (zie HR 6 oktober 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA7364). Gelet op de gebleken onbekwaamheid van [gedaagde] was geen goed resultaat (van de herstelwerkzaamheden) van het werk meer te verwachten. Dat is hier aan de orde. Naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid kan [gedaagde] zich achteraf niet erop beroepen dat [eiser 1] c.s. hem niet formeel in gebreke heeft gesteld.

Aangezien sprake is van ondeugdelijk werk waarbij niet is komen vast te staan dat de lekkages het gevolg zijn van de slechte staat van het dak of houtrot en de vertraging mede aan [gedaagde] te wijten is, is de tekortkoming [gedaagde] toerekenbaar. Hij is dus verplicht de schade die [eiser 1] c.s. daardoor lijdt, te vergoeden. De beoordeling van de vordering tot schadevergoeding is echter onder meer afhankelijk van de vraag of de aanneemovereenkomst nog bestaat en – indien dat het geval is – of de vordering tot ontbinding toewijsbaar is, zodat daar eerst op wordt ingegaan.

[eiser 1] c.s. vordert - na vermeerdering en wijziging eis - ontbinding van de aanneemovereenkomst door de rechter. Hoewel [eiser 1] c.s. ter zitting heeft toegelicht dat zijn vordering is ingegeven door het beroep van [gedaagde] op artikel 7:411 BW (loon bij voortijdig einde), heeft hij zijn vordering daarvan niet afhankelijk gemaakt en onvoorwaardelijk gelaten. Daar gaat de rechtbank dan ook van uit. [gedaagde] voert aan dat van ontbinding door de rechter geen sprake kan zijn, omdat [eiser 1] c.s. de aanneemovereenkomst weliswaar niet formeel maar wel feitelijk eenzijdig en voortijdig heeft beëindigd door [gedaagde] de toegang tot het werk te ontzeggen.

Het verweer dat de aanneemovereenkomst al eenzijdig door [eiser 1] c.s. is beëindigd, slaagt niet. Vast staat dat [eiser 1] c.s. op 7 oktober 2020 (zie r.o. 4.6) er voor heeft gekozen om de werkzaamheden vanaf die dag te pauzeren. Ook staat vast dat de advocaat van [eiser 1] c.s. in haar brief van 27 oktober 2020 [gedaagde] heeft geïnformeerd dat hij niet meer in de gelegenheid wordt gesteld om de gebreken te verhelpen, omdat in deze specifieke omstandigheden dat onredelijk is en niet meer gevergd kan worden. Uit het enkele feit dat [gedaagde] het werk niet mag afmaken volgt nog niet dat [eiser 1] c.s. de aanneemovereenkomst heeft opgezegd of ontbonden. Hoewel de inhoud van de brief niet als een omzettingsverklaring in de zin van artikel 6:87 lid 1 BW kan worden beschouwd – [eiser 1] c.s. deelt daarin namelijk niet mee dat hij schadevergoeding in plaats van nakoming vordert – begrijpt de rechtbank uit de toelichting op zitting dat [eiser 1] c.s. ook niet heeft willen opzeggen of ontbinden. Het ging hem ten tijde van de brief alleen om vervangende schadevergoeding. De rechtbank concludeert daarom dat [eiser 1] c.s. niet heeft opgezegd of buitengerechtelijk ontbonden, zodat de aanneemovereenkomst nog bestaat.

Het beroep van [gedaagde] op het bepaalde in artikel 7:411 BW dat [gedaagde] recht geeft op een deel of op het volledige loon, omdat [eiser 1] c.s. de aanneemovereenkomst eenzijdig en voortijdig heeft beëindigd, kan gelet op het voorgaande dus ook niet slagen.

Voor zover [gedaagde] het verweer voert dat [eiser 1] c.s. alleen via de weg van artikel 7:756 BW ontbinding van de aanneemovereenkomst kan vorderen, slaagt dat verweer evenmin. Artikel 7:756 BW is een verruiming van de ontbindingsbevoegdheid die voor wederkerige overeenkomsten in het algemeen reeds voortvloeit uit de art. 6:265 juncto 6:80 lid 1 BW. Het laat de bevoegdheid om op grond van artikel 6:267 BW ontbinding door de rechter uit te laten spreken ongemoeid, net zoals de bevoegdheid tot buitengerechtelijke ontbinding op grond van de art. 6:265 jo. 6:80 lid 1 BW naast art. 7:756 BW in stand blijft (TM, Kamerstukken II 1992/93, 23 095, nr. 3, p. 24-25, MvA, Kamerstukken I 2001/02, 23 095, nr. 178b, p. 7).

Gelet op de overwegingen hiervoor in r.o. 6.9 tot en met 6.11 rechtvaardigt de ernst van de toerekenbare tekortkoming de ontbinding van de aanneemovereenkomst. De vordering is daarom toewijsbaar en de rechtbank ontbindt de aanneemovereenkomst overeenkomstig artikel 6:267 lid 2 BW.

De rechtbank stelt voorop dat de ontbinding van de aanneemovereenkomst tot gevolg heeft dat voor partijen een verbintenis tot ongedaan making van de reeds door hen ontvangen prestaties ontstaat. Dat betekent dat [gedaagde] de ontvangen termijnen van de aanneemsom (€ 44.620,00) aan [eiser 1] c.s. moet terug betalen. [eiser 1] c.s. kan het dak echter niet in de oude staat brengen, omdat hij de drie gerenoveerde dakvlakken heeft moeten slopen/ontmantelen om deze vervolgens met behulp van derden opnieuw op te bouwen. Wanneer de aard van de prestatie uitsluit dat zij ongedaan wordt gemaakt, dan treedt daarvoor een vergoeding in de plaats ten belope van haar waarde op het tijdstip van de ontvangst (art. 6:272 lid 1 BW). Heeft de prestatie niet aan de verbintenis beantwoord, dan wordt deze vergoeding beperkt tot het bedrag van de waarde die de prestatie voor de ontvanger op dit tijdstip in de gegeven omstandigheden werkelijk heeft gehad (art. 6:272 lid 2 BW). Uit het feit dat [eiser 1] c.s. de drie gerenoveerde dakvlakken heeft moeten verwijderen, onder meer nieuwe daktengels en panlatten heeft geplaatst, de isolatie voor het grootste gedeelte opnieuw heeft aangelegd en tweedehands nokvorsten heeft moeten kopen omdat de originele nokvorsten in cement zaten, leidt de rechtbank af dat de prestatie van [gedaagde] voor [eiser 1] c.s. geen waarde had, zodat [eiser 1] c.s. geen vergoeding aan [gedaagde] verschuldigd is.

Gelet op het vorenstaande zal [gedaagde] worden veroordeeld om een bedrag van € 44.620,00 aan [eiser 1] c.s. terug te betalen, terwijl de vergoeding van de prestatie aan [gedaagde] op nihil wordt gesteld.

[eiser 1] c.s. vordert naast ontbinding veroordeling van [gedaagde] tot het betalen van schadevergoeding, te weten alle kosten van herstel en schadebeperkende maatregelen aan het dak en de kosten van herstel van de lekkages. [gedaagde] voert aan dat [eiser 1] c.s. uitgaat van een onjuist schadebegrip. Schadevergoeding is niet bedoeld om een partij in een betere vermogenspositie ten opzichte van de andere partij te brengen, maar dient om vermogensverlies ongedaan te maken.

De rechtbank stelt voorop dat in geval van ontbinding er geen verbintenis (meer) is die omgezet kan worden in vervangende schadevergoeding. Wel is het mogelijk om naast ontbinding - met ongedaan making van prestaties - aanvullende schadevergoeding te vorderen als schade is geleden als gevolg van een toerekenbare tekortkoming van de contractspartij. Uitgangspunt is dat de wederpartij de ander door de schadevergoeding in de positie brengt waarin die zich zou bevinden wanneer de overeenkomst correct zou zijn uitgevoerd. Dat betekent dat naast de terugbetalingsverplichting van [gedaagde] slechts schadevergoeding kan worden toegewezen voor zover de schade is geleden als gevolg van de toerekenbare tekortkoming van [gedaagde] .

De rechtbank is van oordeel dat dit de kosten zijn van herstel van de waterschade, van de aanschaf van tweedehands nokvorsten en de kosten die [eiser 1] c.s. heeft gemaakt om de drie gerenoveerde dakvlakken te slopen/ontmantelen. De offerte van [bedrijf 3] voor het herstel van de waterschade is inhoudelijk niet door [gedaagde] betwist, zodat een bedrag van € 12.196,01 incl. btw zal worden toegewezen. Evenmin heeft [gedaagde] de opgave van [eiser 1] c.s. van de kosten van de herstelwerkzaamheden met daarbij behorende facturen - waaronder die voor de aanschaf van nokvorsten - inhoudelijk betwist, zodat voor de aanschaf van nokvorsten een bedrag van € 2.292,89 incl. btw zal worden toegewezen. Omdat uit het kostenoverzicht van de arbeidsuren van [eiser 1] niet valt af te leiden welk deel daarvan op de sloop/ontmanteling van de drie dakvlakken ziet, zoekt de rechtbank voor de waardering van deze kosten aansluiting bij de offerte van Pronk Bouw. In die offerte voor de renovatie van vier dakvlakken ziet 10,4% op sloopwerk. Aangezien de herstelwerkzaamheden van [eiser 1] c.s. op drie dakvlakken zien, komt 7,8% van een bedrag van € 44.100,00 aan arbeidsuren voor vergoeding in aanmerking, dus € 3.439,80.

Concluderend dient [gedaagde] aan [eiser 1] c.s. een bedrag van € 17.928,70 (€ 12.196,01 + € 2.292,89 + € 3.439,80) aan aanvullende schadevergoeding te betalen.

De gevorderde wettelijke rente zal over het bedrag van de aanvullende schadevergoeding worden toegewezen vanaf de datum waarop nakoming blijvend onmogelijk bleek dan wel sprake was van verzuim, te weten 27 oktober 2020, de dag van aansprakelijkstelling. De gevorderde wettelijke rente zal eveneens worden toegewezen over de terug te betalen aanneemtermijnen vanaf dagtekening van dit vonnis, omdat de verbintenis tot ongedaanmaking pas ontstaat op het moment van ontbinding.

Het gevorderde bedrag aan buitengerechtelijke incassokosten zal worden toegewezen volgens het wettelijke tarief dat hoort bij de hoofdsom waartoe [gedaagde] zal worden veroordeeld. De gevorderde rente over de buitengerechtelijke kosten is ook toewijsbaar, met dien verstande dat deze wordt toegewezen vanaf de datum van de dagvaarding, omdat [eiser 1] c.s. in elk geval vanaf die datum daarop aanspraak kan maken en hij over het moment van betaling van deze kosten niets heeft gesteld.

Het gevorderde bedrag aan deskundigenkosten ter zake van het onderzoek van [bedrijf 2] worden toegewezen. De kosten komen de rechtbank redelijk voor. De gevorderde wettelijke rente over de deskundigenkosten is ook toewijsbaar, met dien verstande dat deze wordt toegewezen vanaf de datum van de dagvaarding, omdat [eiser 1] c.s. in elk geval vanaf die datum daarop aanspraak kan maken en hij over het moment van betaling van deze kosten niets heeft gesteld.

[gedaagde] zal als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. Omdat een aanzienlijk deel van het gevorderde bedrag wordt afgewezen, begroot de rechtbank de proceskosten aan de zijde van [eiser 1] c.s. op basis van het toegewezen bedrag op:

- dagvaarding € 108,22

- griffierecht € 952,00

- salaris advocaat € 1.114,00 (2,0 punt × tarief € 1.114,00)

Bij de beoordeling van de vordering van [gedaagde] op Nationale Nederlanden gaat het om de vraag of, en zo ja in hoeverre, [gedaagde] aanspraak kan maken op dekking onder zijn bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering (hierna: AVB) bij Nationale Nederlanden, nu hij in de hoofdzaak tot betaling wordt veroordeeld.

Nationale Nederlanden voert primair aan dat de AVB geen dekking biedt, omdat [gedaagde] niet heeft gehandeld binnen de verzekerde hoedanigheid (loodgietersbedrijf). De schade waarvoor [gedaagde] dekking verlangt is veroorzaakt tijdens een volledige dakrenovatie, werkzaamheden die buiten de verzekerde hoedanigheid vallen. Nationale Nederlanden voert subsidiair aan dat de kosten voor het opnieuw renoveren van het dak op grond van de vervangingsclausule buiten de dekking vallen. Bovendien vallen deze kosten buiten de reikwijdte van het begrip ‘schade’ in de zin van de AVB, aldus Nationale Nederlanden.

De rechtbank is van oordeel dat het subsidiaire verweer in ieder geval slaagt. Voor zover de kosten al onder het begrip ‘zaakschade’ van de AVB-voorwaarden vallen, heeft [gedaagde] niet betwist dat de kosten van het opnieuw uitvoeren van het dak van dekking zijn uitgesloten op grond van de vervangingskostenclausule van artikel 3.2.9. sub c van de AVB-voorwaarden. Dat betekent dat in beginsel alleen de kosten van waterschade onder de dekking vallen, tenzij het primaire verweer van Nationale Nederlanden slaagt.

Gelet op het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat een complete dakrenovatie geen verband houdt met de verzekerde hoedanigheid van een loodgietersbedrijf zoals beschreven op het polis blad. De waterschade die is veroorzaakt door de werkzaamheden van [gedaagde] is daarom niet gedekt.

De vordering van [gedaagde] zal worden afgewezen.

[gedaagde] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van Nationale Nederlanden worden begroot op:

- griffierecht € 2.076,00

- salaris advocaat € 2.228,00 (2,0 punten × tarief € 1.114,00)