Uitspraken

De rechtbank beoordeelt of verweerder het AVG-verzoek van eiser tot inzage en correctie (gedeeltelijk) mocht afwijzen. Zij doet dat aan de hand van de beroepsgronden van eiser.

Het beroep is gegrond. De rechtbank zal het bestreden besluit vernietigen, het primaire besluit deels herroepen en bepalen dat verweerder de persoonsgegevens van eiser in de FSV wist. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.

De in deze uitspraak verkort aangehaalde wet- en regelgeving is te vinden in de bijlage die deel uitmaakt van deze uitspraak.

In de brief van 20 mei 2021 heeft de Belastingdienst eiser geïnformeerd dat gegevens over hem in de FSV waren opgenomen. Het gebruik van deze voorziening voldeed in zijn algemeenheid niet aan de AVG, omdat te veel medewerkers toegang hadden en de gegevens hierin te lang werden bewaard. Sommige gegevens van sommige personen zijn ten onrechte opgenomen en sommige verkeerd gebruikt. Daarom heeft verweerder de toegang voor belastingmedewerkers tot de FSV op 27 februari 2020 uitgezet en wordt deze niet meer gebruikt bij uitvoering van de (belasting)wetgeving door de Belastingdienst.

In de brief van 25 juni 2021 heeft eiser bezwaar gemaakt tegen de jarenlange geheime en onrechtmatige registratie van zijn gegevens in de FSV. Eiser heeft de Belastingdienst daarbij verzocht (de gevolgen van) de onrechtmatige registratie onmiddellijk te herstellen en het onrechtmatig handelen onmiddellijk te beëindigen en de registratie te vernietigen. Voorts heeft eiser verzocht om toezending van alle stukken in zijn FSV-dossier, inclusief de volledige registratiegegevens. Verweerder heeft deze brief aangemerkt als een verzoek om inzage, rectificatie en gegevenswissing op grond van de artikelen 15, 16 en 17 van de AVG en als bezwaar in de zin van artikel 21 van de AVG tegen de verwerking van zijn persoonsgegevens.

Verweerder heeft in zijn beslissing van 22 juli 2021 enige persoonsgegevens van eiser en enige andere gegevens die in de registratie van eiser in de FSV waren vermeld, aan eiser verstrekt, voorzien van een toelichting, maar wissing van gegevens geweigerd. In beroep heeft verweerder een print van de registratie van eiser in de FSV overgelegd, waarin zowel de eerder reeds verstrekte persoonsgegevens zijn vermeld alsmede enige aanvullende gegevens, maar delen in die registratie zijn weggelaten (weggelakt).

Eiser voert aan dat het aan hem verstrekte overzicht van zijn persoonsgegevens die zijn verwerkt in de FSV niet volledig is. Verweerder heeft ten onrechte de namen van belastingmedewerkers, die wel in (de print van) de registratie van zijn gegevens staan, niet ter inzage gegeven. Aangezien het gaat om een onrechtmatige registratie van zijn persoonsgegevens in de FSV, wil eiser weten wie daarvoor verantwoordelijk is. Gezien alle onrechtmatige handelingen die de Belastingdienst ten aanzien van hem heeft verricht, heeft hij een groot belang bij die informatie en moet hij alle relevante stukken en dus de volledige registratie van zijn gegevens kunnen inzien.

Verweerder stelt dat hij alle persoonsgegevens van eiser die in de FSV zijn verwerkt, ter inzage heeft willen geven. Het is verweerder echter opgevallen dat bij het besluit op het AVG-verzoek en het besluit op bezwaar de bij de rubriek “bron” opgenomen informatie in de FSV-registratie niet is verstrekt. Dat heeft verweerder bij het verweerschrift alsnog gedaan. Verder zijn in de rubrieken “opgevoerd door”, “beoordeeld door” en “partner BSN” wel gegevens ingevuld, maar de daar ingevulde gegevens worden niet verstrekt omdat het persoonsgegevens van derden zijn.

De rechtbank stelt voorop dat de verplichting een ‘kopie van de persoonsgegevens’ te verstrekken op grond van artikel 15, derde lid, van de AVG, niet betekent dat een bestuursorgaan in alle gevallen verplicht is een kopie te verstrekken van de documenten waarin die persoonsgegevens voorkomen.1 Een bestuursorgaan mag dat doen, maar het mag ook voor een andere vorm kiezen waarin de kopie van de persoonsgegevens wordt verstrekt, mits met de gekozen wijze van verstrekking maar aan het doel van artikel 15, derde lid, van de AVG wordt voldaan. In dit geval heeft verweerder er in eerste instantie voor gekozen aan eiser een overzicht te verstrekken van de persoonsgegevens die – volgens verweerder – van hem zijn verwerkt in de FSV, voorzien van een toelichting. De aldus verstrekte persoonsgegevens waren gesorteerd aan de hand van de rubrieken die in de FSV-registratie worden gehanteerd en komen letterlijk overeen met wat daarin is ingevuld. Deze wijze van verstrekking voldoet op zichzelf aan het doel van artikel 15, derde lid, van de AVG. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft in zijn arrest van 4 mei 2023, ECLI:EU:C:2023:369, overwogen dat artikel 15, derde lid, van de AVG wel een recht op het verkrijgen van een kopie van volledige documenten inhoudt, indien de verstrekking van een dergelijke kopie onontbeerlijk is om de betrokkene in staat te stellen de hem bij de AVG verleende rechten daadwerkelijk uit te oefenen. Eiser heeft echter geen belang meer bij een oordeel over de vraag of het verkrijgen van een kopie van zijn FSV-registratie onontbeerlijk was, aangezien hij in beroep alsnog een kopie daarvan heeft ontvangen, met weglakking van de gegevens die volgens verweerder geen persoonsgegevens van eiser zijn. Of die weglakking terecht is, wordt hierna beoordeeld.

Voorts stelt de rechtbank vast dat verweerder bij het verweerschrift alsnog de informatie kenbaar heeft gemaakt die in de FSV bij de rubriek “bron” is ingevuld, namelijk het woord “query”. Verweerder heeft toegelicht dat met dit woord wordt gedoeld op zoekslagen die de Belastingdienst uitvoert om (grote hoeveelheden) aangiften te analyseren op mogelijke onjuistheden. Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat dit gegeven bij het bestreden besluit ten onrechte niet is verstrekt. De beroepsgrond slaagt dan ook in zoverre.

De enige gegevens die verweerder geheim heeft gehouden, zijn de gegevens die zijn ingevuld bij “opgevoerd door”, “beoordeeld door” en “partner BSN”. Omdat eiser de rechtbank geen toestemming heeft gegeven om kennis te nemen van deze geheimgehouden gegevens, heeft de rechtbank deze gegevens niet ingezien. Dat de rechtbank die gegevens niet heeft kunnen inzien, komt daarom voor risico van eiser. Zoals verweerder heeft gesteld en ook in de beslissing van de geheimhoudingskamer van 15 november 2022 is overwogen, betreft dit uitsluitend de namen van behandelend ambtenaren van de Belastingdienst en het burgerservicenummer van de partner van eiser. De rechtbank ziet geen reden om daaraan te twijfelen en gaat daar dus van uit. De rechtbank is van oordeel dat de weggelakte gegevens geen persoonsgegevens betreffende eiser zijn, omdat het gaat om personalia van andere personen en de rechtbank niet heeft kunnen vaststellen dat die gegevens in dit geval eiser (nader) identificeren in de zin van artikel 4, aanhef en onder eerste, van de AVG.2 De door verweerder weggelakte gegevens vallen daarom niet onder het bereik van het inzagerecht dat eiser op grond van artikel 15 van de AVG heeft. Op grond van dat artikel heeft eiser uitsluitend recht op inzage van persoonsgegevens die hemzelf betreffen. Verweerder heeft daarom terecht geweigerd de gegevens aan eiser te verstrekken. De beroepsgrond slaagt in zoverre niet.

Eiser voert aan dat verweerder zijn verzoek om zijn persoonsgegevens te wissen niet mocht afwijzen. Zijn persoonsgegevens zijn onrechtmatig geregistreerd in de FSV. Verweerder heeft geen belang bij het bewaren van deze persoonsgegevens.

Verweerder stelt zich op het standpunt dat de originele FSV-applicatie is uitgezet en daarmee niet meer kan worden gebruikt voor de reguliere toezichtstaken van de Belastingdienst. In zoverre wordt dan ook tegemoetgekomen aan het verzoek van eiser de gegevens te wissen. Een kopie van de FSV wordt nog wel gebruikt, enerzijds om de vele (AVG-)verzoeken van personen van wie gegevens in de FSV zijn verwerkt te behandelen en anderzijds voor de verschillende algemene onderzoeken die worden verricht naar de FSV. Daarom kan op dit moment niet volledig tegemoet worden gekomen aan het verzoek van eiser. Ter zitting heeft verweerder zich aanvullend op het standpunt gesteld dat niet tot wissing van de persoonsgegevens van eiser wordt overgegaan, omdat in fiscale procedures een stuk uit de FSV een op de zaak betrekking hebbend stuk als bedoeld in artikel 8:42 van de Awb kan zijn. Bovendien is aan de Tweede Kamer toegezegd om de FSV-gegevens nog niet te wissen en verplicht ook de Archiefwet 1995 tot het bewaren van gegevens.

De rechtbank stelt vast dat niet in geschil is dat de persoonsgegevens van eiser onrechtmatig zijn verwerkt in de FSV. Daarmee is sprake van een van de in artikel 17, eerste lid, van de AVG genoemde gevallen, namelijk onder d, waarin de betrokkene op grond van dat artikellid recht heeft op wissing van zijn persoonsgegevens. Op grond van artikel 17, derde lid, van de AVG is het eerste lid echter niet van toepassing voor zover verwerking nodig is voor de in dat artikellid genoemde gevallen. Ook artikel 41, eerste lid, van de Uitvoeringswet Algemene verordening gegevensbescherming, vastgesteld ter uitvoering van artikel 23, eerste lid, van de AVG, bevat uitzonderingen op grond waarvan niet tot wissing van persoonsgegevens over hoeft te worden gegaan. De argumenten die verweerder noemt om niet over te gaan tot wissing van de persoonsgegevens van eiser passen echter niet in een van deze uitzonderingsgronden. De Archiefwet 1995, artikel 8:42 van de Awb en toezeggingen aan de Tweede Kamer kunnen op zichzelf geen grondslag vormen voor afwijzing van een verzoek om wissing van persoonsgegevens. Afwijzing is op grond van artikel 17, derde lid, van de AVG en artikel 41, eerste lid, van de Uitvoeringswet immers slechts toegestaan in de in die artikelleden vermelde gevallen. Voor zover verweerder heeft bedoeld een beroep te doen op artikel 17, derde lid, aanhef en onder d of e, van de AVG, is de rechtbank van oordeel dat verweerder het niet in redelijkheid noodzakelijk heeft kunnen achten om de persoonsgegevens van eiser in verband met archivering, onderzoek of juridische procedures te bewaren. Zo valt niet in te zien dat het voor de afhandeling van het AVG-verzoek van eiser nodig is om zijn persoonsgegevens te bewaren, aangezien verweerder alle in de FSV opgenomen persoonsgegevens van eiser aan hem heeft verstrekt. Evenmin valt in te zien dat het bewaren van de persoonsgegevens nodig is voor de procedures over fiscale beslissingen die ten aanzien van eiser zijn genomen en voor met die beslissingen samenhangende schadeclaims van eiser, welke procedures de aanleiding waren voor eiser om de gegevens uit de FSV op te vragen. Verweerder heeft immers toegelicht dat die beslissingen feiten van voor de FSV-registratie betreffen. Ten slotte valt ook niet in te zien dat het bewaren van de persoonsgegevens nodig is voor archivering en onderzoek in verband met de politieke verantwoording voor de FSV-registratie. Door de onderhavige procedure blijft immers vastgelegd dat eiser geregistreerd stond in de FSV. Overigens heeft verweerder ter zitting gezegd dat hij bereid is om na beëindiging van deze procedure direct over te gaan tot wissing van de persoonsgegevens van eiser. Gelet op het voorgaande mocht verweerder wissing van de persoonsgegevens van eiser niet weigeren. De beroepsgrond slaagt.