Uitspraken

Met de door de Hoge Raad eerder gegeven maatstaven staat in de onderhavige zaken vast dat Dexia een onrechtmatige daad heeft gepleegd, dat de daardoor veroorzaakte schade, waarvoor Dexia in beginsel aansprakelijk is, moet worden vergoed en dat de eigen schuld als bedoeld in artikel 6:101 BW de verdeelsleutel geeft om die schade over partijen te verdelen. Dat de mogelijkheid van nieuwe ontwikkelingen in de jurisprudentie aanwezig is, vormt geen belemmering om op de voorgelegde geschilpunten te beslissen, nu die mogelijkheid ook op andere rechtsterreinen en in andere soorten zaken steeds aanwezig is.

verjaring
4.9. Dexia stelt dat een eventuele vordering van [gedaagden] in verband met een schending van artikel 41 NR 1999 inmiddels verjaard is. Dit verweer kan niet worden gevolgd.
In de uitspraken van diverse rechtbanken in het recente verledenzijn bestendige oordelen te vinden voor wat betreft de stellingen en verweren van partijen die zien op (onder andere) de volmacht van Leaseproces, de klachtplicht en verjaring. Voor zover in deze zaak geen andere, afwijkende standpunten zijn ingenomen door één van de partijen, wordt op de aan (de gemachtigde van) partijen bekende overwegingen, ook in deze zaak geoordeeld dat er geen reden is om aan te nemen dat de verweren omtrent de verjaring doel treffen.

tussenpersoon

[gedaagden] heeft de overeenkomsten met Dexia afgesloten via de tussenpersoon Excellent Adviseurs. Tussen partijen is niet in geschil dat de tussenpersoon niet beschikt over de voor beleggingsadvieswerkzaamheden noodzakelijke vergunning. In het arrest van de Hoge Raad van 10 juni 2022 (ECLI :NL:HR:2022:862) is opnieuw geoordeeld dat indien de afnemer een effectenleaseovereenkomst is aangegaan nadat de daarbij optredende tussenpersoon, zonder te beschikken over de daarvoor benodigde vergunning, tevens – naar de aanbieder wist of behoorde te weten – als financieel adviseur is opgetreden door advies te geven, daarmee vaststaat dat de aanbieder heeft gecontracteerd in strijd met het verbod van artikel 41 NR 1999, dan wel met het daarmee materieel overeenkomende artikel 25 NR 1995. De Hoge Raad heeft daarbij, zoals (de gemachtigden van) partijen bekend is, bepaald dat het moet gaan om een gepersonaliseerde aanbeveling, waarbij een aantal omstandigheden zijn genoemd, die bij de beoordeling daarvan van belang kunnen zijn.

Ook indien niet wordt vastgesteld dat die omstandigheden zich voordoen, bestaat de mogelijkheid dat de tussenpersoon toch een gepersonaliseerde aanbeveling heeft gedaan als door de Hoge Raad bedoeld, namelijk een aanbeveling die is voorgesteld als geschikt voor de betrokken afnemer.

[gedaagden] stelt over de feitelijke gang van zaken het volgende:

[gedaagden] is in contact gekomen met Excellent Adviseurs via een aanbeveling van vrienden. [gedaagden] was namelijk op zoek naar een advies om de financiën van het jonge gezin van [gedaagden] in te richten. [gedaagden] heeft daarom zelf contact opgenomen met Excellent Adviseurs. Naar aanleiding van dit contact is een afspraak gemaakt voor een huisbezoek van een financieel adviseur van Excellent Adviseurs, [adviseur] (hierna: de adviseur). De adviseur is tweemaal bij [gedaagden] aan huis geweest. In het eerste huisbezoek heeft de adviseur de situatie en wensen van [gedaagden] doorgenomen. [gedaagden] gaf aan graag te willen sparen voor de toekomst. Daarbij had [gedaagden] korte termijn-doelen en lange termijn-doelen. Op de korte termijn wilde [gedaagden] het graag mogelijk maken om over enkele jaren een lange reis te kunnen maken en/of een caravan te kunnen aanschaffen. Op lange termijn wilde [gedaagden] een voorziening treffen voor de studie van de kinderen en het eigen pensioen.

Nadat deze wensen besproken waren, maakte de adviseur een inventarisatie van wat [gedaagden] maandelijks kon missen om mee te sparen. De adviseur kwam vervolgens met de volgende constructie. [gedaagden] diende vier producten af te sluiten: tweemaal een AEX Plus Effect van Bank Labouchere, en tweemaal een pensioenproduct van Avéro/Achmea. Eén AEX Plus Effect zou voorzien in de vermogensopbouw voor over enkele jaren. Het andere AEX Plus Effect was bedoeld voor het sparen voor de lange termijndoelen van [gedaagden] . De Avéro-producten waren bedoeld voor het pensioen van [gedaagden] . Over het AEX Plus Effect vertelde de adviseur dat dit een spaarproduct was waarmee een goed rendement kon worden behaald. Hoe dit precies in zijn werk ging werd door de adviseur niet uitgelegd. [gedaagden] heeft de adviseur gevraagd of er risico’s verbonden waren aan het geadviseerde product. De adviseur heeft deze vraag echter weggewuifd: het zou hier om een veilig product gaan. [gedaagden] wist dan ook niet dat het hier in feite ging om een belegging met geleend geld. Ook heeft de adviseur niet gewezen op risico’s van die constructie, namelijk dat bij een koersdaling op de beurs de hele inleg verloren kon gaan en dat er zelfs een restschuld kon ontstaan. Als [gedaagden] had geweten van deze risico’s, had hij de AEX Plus Effect overeenkomsten niet afgesloten. Omdat [gedaagden] geen kennis had van complexe financiële constructies, vertrouwde hij op de deskundigheid van de adviseur. Hiervoor had [gedaagden] nu juist een adviseur opgezocht. [gedaagden] is dan ook afgegaan op het advies. De aanvraagformulieren zijn bij het eerste huisbezoek getekend en daarna door de adviseur naar Bank Labouchere doorgestuurd. De adviseur is nogmaals bij [gedaagden] aan huis geweest, waarbij zij de overeenkomsten door [gedaagden] heeft laten tekenen. Ook de overeenkomsten zijn vervolgens door de adviseur doorgestuurd naar Bank Labouchere.

Met deze feitelijke uiteenzetting en stukken heeft [gedaagden] voldoende onderbouwd dat sprake is geweest van een specifiek op de persoon van [gedaagden] gericht financieel advies van de adviseur van de tussenpersoon om een specifiek effectenleaseproduct met Dexia overeen te komen. In elk geval staat voldoende vast dat sprake is geweest van een huisbezoek door de tussenpersoon. Dat heeft Dexia, gelet op de toelichting en stukken van [gedaagden] , onvoldoende gemotiveerd betwist. Zonder aanwijzingen van het tegendeel, die ontbreken, kan er dan vanuit worden gegaan dat de tussenpersoon daarbij (ook) heeft geïnformeerd naar de financiële omstandigheden en financiële doelen van [gedaagden] . Ook kan er dan vanuit worden gegaan dat de tussenpersoon aan de hand van een inventarisatie van de persoonlijke situatie en wensen van [gedaagden] heeft geadviseerd het product aan te schaffen. Tevens is voldoende onderbouwd dat de tussenpersoon ook een ander financieel product heeft geadviseerd, zoals een pensioenproduct. En er kan dan eveneens vanuit worden gegaan dat de tussenpersoon zich niet heeft beperkt tot het geven van algemene informatie over de verschillende beleggingen of over effectenleaseproducten.

Tegenover de concreet toegelichte stellingen van [gedaagden] heeft Dexia, gelet op de hiervoor genoemde motiveringseisen, haar verweer onvoldoende onderbouwd. Daarmee heeft zij niet voldaan aan de motiveringsplicht. Hieruit volgt dat sprake is geweest van een vergunningplichtig advies door de tussenpersoon. Aan bewijslevering wordt niet toegekomen. Hetgeen Dexia in dit verband heeft aangevoerd maakt het voorgaande niet anders.
wetenschap Dexia

Hoewel in dit geval niet is gebleken dat Dexia concrete wetenschap heeft gehad van de advisering van de tussenpersoon aan [gedaagden] , had het, gelet op wat hiervoor is overwogen, op de weg van Dexia gelegen om bij de totstandkoming van een leaseovereenkomst, zoals in dit geval de overeenkomst met [gedaagden] , actief navraag te doen bij de tussenpersoon of de desbetreffende klant de overeenkomst is aangegaan op advies van de tussenpersoon, om te kunnen beoordelen of zij de overeenkomst(en) met [gedaagden] kon en mocht aangaan. Dat Dexia in deze zaak enig concreet hierop gericht onderzoek heeft verricht is gesteld noch gebleken. Zij had derhalve behoren te weten dat [gedaagden] door de tussenpersoon is geadviseerd.

aansprakelijkheid Dexia
4.17. Nu Dexia ondanks het voorgaande toch met [gedaagden] de overeenkomsten is aangegaan, heeft zij jegens [gedaagden] onrechtmatig gehandeld. Dit moet Dexia zwaar worden aangerekend. Weliswaar zijn aan [gedaagden] omstandigheden toerekenbaar die tot zijn schade hebben bijgedragen, maar vanwege de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten, eist de billijkheid in beginsel dat de vergoedingsplicht van Dexia geheel in stand blijft (zie de arresten van de Hoge Raad van 2 september 2016, ECLI:NL:HR:2016:2012 r.o. 5.6 en 5.7). Deze lijn is nadien bevestigd in het arrest van de Hoge Raad van 12 oktober 2018, ECLI:NL:HR:2018:1935. Weliswaar kunnen er situaties zijn waarin voldoende reden is om een deel van de schade op grond van artikel 6:101 BW voor rekening van de afnemer te doen komen, maar in dit geval zijn dergelijke feiten en omstandigheden niet aanwezig. Er is geen aanleiding om af te wijken van het hierboven genoemde uitgangspunt. De schade komt dan ook geheel voor rekening van Dexia.

conclusie
4.18. Uit het voorgaande volgt, dat niet ten volle kan worden vastgesteld dat Dexia niets meer aan [gedaagden] verschuldigd is. Wat Dexia nog wel aan [gedaagden] verschuldigd is, kunnen partijen inmiddels berekenen. Zoals in de vele uitspraken in soortgelijke zaken is geoordeeld, bestaat de voor vergoeding in aanmerking komende schade uit de door de afnemer betaalde inleg (termijnbetalingen en eventuele aflossingen minus (dividend)uitkeringen) en het niet vergoede gedeelte van de eventueel betaalde (fictieve) restschuld. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met te verrekenen genoten voordelen, waaronder fiscale voordelen en een eventueel in aanmerking te nemen batig saldo uit voorgaande overeenkomsten, één en ander volgens het door Dexia overgelegde financiële overzicht waarvan de juistheid door [gedaagden] niet of onvoldoende gemotiveerd is betwist. Ook dient een eventueel eerder betaalde schadevergoeding in aanmerking te worden genomen. De wettelijke rente is verschuldigd over het door Dexia te restitueren bedrag volgens de uitgangspunten als geformuleerd in HR 1 mei 2015 (ECLI:NL: HR:2015:1198) en HR 3 februari 2017 (ECLI:NL:HR:2017:164, r.o. 3.6.3). In het geval reeds eerder een schadevergoeding door Dexia is betaald, geldt ten aanzien van de verrekening daarvan hetgeen is overwogen in de beslissing van de Rechtbank Amsterdam van 25 november 2021 (ECLI:NL:RBAMS:2021:7910). Een vergoeding voor buitengerechtelijke kosten is niet aan de orde. Niet gebleken is dat er meer of andere werkzaamheden aan de orde zijn geweest dan die, welke genoemd zijn in het arrest van de Hoge Raad van 12 april 2019, ECLI:NL:HR:2019:590.