Uitspraken

Welk van deze belangen in een gegeven geval de doorslag behoort te geven, hangt af van de in onderling verband te beschouwen omstandigheden en wel in het bijzonder van de volgende (zie HR 24 juni 1983, NJ 1984, 801 en de daarop voortbordurende rechtspraak):

1. . de aard van de gepubliceerde verdenkingen en de ernst van de te verwachten gevolgen voor degene op wie die uitlatingen betrekking hebben;

2. . de ernst - bezien vanuit het algemeen belang - van de misstand welke de uitlatingen aan de kaak beogen te stellen;

3. . de mate waarin ten tijde van de uitlatingen deze steun vonden in het toen beschikbare feitenmateriaal;

4. . de inkleding van de uitlatingen, gezien in verhouding tot de onder a t/m c bedoelde factoren;

5. . de mate van waarschijnlijkheid dat, ook zonder de verweten publicatie via de pers, in het algemeen belang het nagestreefde doel langs andere, voor de wederpartij minder schadelijke wegen met een redelijke kans op spoedig succes bereikt had kunnen worden;

6. . het al dan niet toegepast zijn van een mogelijke beperking van het door de perspublicatie te veroorzaken nadeel voor degene die erdoor wordt getroffenl

7. . het gezag dat derden zullen toekennen aan degene die de uitlatingen deed;

8. . de maatschappelijke positie en publieke gedragingen van degene over wie de uitlatingen worden gedaan;

9. . de aard en de werkwijze van de media (de mate van openbaarheid van de publicatie, de indringendheid van het betreffende medium en de werkwijze bij nieuwsgaring).

De voorzieningenrechter merkt in dit verband op dat in deze afweging relatief veel gewicht toekomt aan de vraag in welke mate de verdenkingen steun vonden in het feitenmateriaal dat ten tijde van de publicatie beschikbaar was. Geconstateerd kan worden dat de verwijten die [[M] 1] aan Omrop Fryslân maakt, in essentie op deze vraag betrekking hebben. [[M] 1] stelt immers dat de uitlatingen die de beide geïnterviewden hebben gedaan ([[M] 2] en [[N] 2]) op onjuiste wijze zijn verwoord in het gewraakte artikel en wel op zodanige wijze dat dit onrechtmatig jegens hem ([[M] 1]) moet worden geacht. De voorzieningenrechter overweegt hieromtrent als volgt.

Voor wat betreft de overige beweerde onjuistheden wordt voorop gesteld dat Omrop Fryslân een misstand aan de kaak heeft willen stellen, die hieruit bestaat dat er aanleiding zou (kunnen) zijn om te veronderstellen a) dat [[M] 1] destijds artiesten boekte, die hij niet of te laat betaalde en b) dat [[M] 1] mogelijk de bedreigingen in scène heeft gezet om onder betaling uit te komen. Met name dit laatste is - indien de verdenking juist zou zijn - een zwaarwegende omstandigheid. Tegelijkertijd noopt een verdenking van deze aard ook tot hoge zorgvuldigheid bij berichtgeving hieromtrent. Het ging in dit geval immers om ernstige bedreigingen, niet alleen jegens [[M] 1] en zijn gezin, maar ook jegens de burgemeester van de gemeente Dongeradeel, waarover in de pers reeds was bericht. Indien vervolgens wordt gesuggereerd dat [[M] 1] bedreigingen van dergelijke aard in scène zou hebben gezet, dient daar voldoende feitelijke grondslag voor te zijn. Dit geldt temeer nu het in dit geval om een bericht op internet gaat dat, zo lang het niet wordt verwijderd, te allen tijde beschikbaar blijft als nieuwsbron. Tegelijkertijd dient bedacht te worden dat Omrop Fryslân in het bericht slechts de visie van de geïnterviewden heeft willen weergeven. Indien [[M] 2] en Bent daadwerkelijk de uitlatingen hebben gedaan waar in het bericht melding van wordt gemaakt, dan stond het Omrop Fryslân - de kop en het achterwege laten van wederhoor hier buiten beschouwing latend - in beginsel vrij om het bericht te publiceren. [[M] 1] heeft naar het oordeel van de voorzieningenrechter evenwel terecht gesteld dat het bericht niet een (volledig) juiste weergave van de inhoud van de twee interviews is. Immers, [[M] 3] zegt over het in scène zetten van de bedreigingen (slechts) dat hij het sterke vermoeden heeft dat er helemaal geen bedreigingen zijn geweest - maar hij weet niet of dat op waarheid berust, het is een indruk - en dat [[M] 1] een oplossing heeft gezocht om onder de verplichtingen uit te komen vanwege betalingsproblemen. [[M] 2] heeft aangegeven dat hij dit denkt omdat hij in het verleden problemen heeft gehad met de betalingen van [[M] 1]. Er moest nog wel eens op de avond van het optreden betaald worden, ondanks eerdere betalingstoezeggingen, aldus [[M] 2]. [[N] 2] gaat minder ver in zijn uitlatingen en merkt enkel op dat in juni (2012) een aantal boekingen niet is doorgegaan vanwege het faillissement van [[M] 1] en dat hij in het verleden niet door [[M] 1] is betaald. Wat deze laatste opmerking betreft is het de voorzieningenrechter overigens niet duidelijk of dit ziet op de vanwege het faillissement geannuleerde optredens of om optredens die wel zijn doorgegaan, maar niet zijn betaald.

Gelet op de inhoud van de interviews moet worden geconstateerd dat slechts een boekingsbureau (en niet "zeker vier") heeft gesuggereerd (en niet "geloven er niets van") dat de bedreigingen door [[M] 1] in scène zijn gezet. De tekst van het bericht is derhalve in zoverre deels feitelijk onjuist en deels tamelijk (ofwel: te) ongenuanceerd gebracht. In combinatie met de kop van het bericht, waarin zonder enig voorbehoud en ook zonder duidelijk te maken dat het om een (bovendien: onjuist) citaat gaat, wordt vermeld dat de bedreigingen "nep" zijn, wordt dan ook veel meer gesuggereerd dan op grond van de interviews gerechtvaardigd was. Hierdoor kon en kan bij het publiek gemakkelijk de indruk worden gewekt dat [[M] 1] inderdaad de bedreigingen in scène heeft gezet, terwijl de feiten daarvoor geen aanleiding gaven c.q. geven. Voorts is in dit verband niet zonder betekenis dat [[M] 1] niet in de gelegenheid is geweest om op de suggestie van [[M] 2] te reageren. Omrop Fryslân heeft weliswaar tot haar verweer aangevoerd dat zij heeft getracht om met [[M] 1] in contact te komen, maar dat zij hem niet heeft kunnen bereiken. Nog afgezien van de omstandigheid dat [[M] 1] dit betwist, valt niet in te zien waarom dit nieuws zo spoedig naar buiten moest worden gebracht dat een reactie van [[M] 1] niet meer kon worden afgewacht. Gelet op de hiervoor geschetste omstandigheden is de voorzieningenrechter van oordeel dat Omrop Fryslân onrechtmatig jegens [[M] 1] heeft gehandeld door het bericht - voor zover het op de bedreigingen ziet - te publiceren op de wijze zoals zij heeft gedaan. Gelet op aard van de bedreigingen en de ernst van de aantijging spreekt voor zich dat [[M] 1] hierdoor in zijn eer en goede naam is aangetast.

De omstandigheid dat Omrop Fryslân later op de dag van publicatie van het in geding zijnde artikel [[M] 1] in de gelegenheid heeft gesteld om wél te reageren en naar aanleiding hiervan een afzonderlijk bericht heeft opgesteld met daarbij een link naar een uitgebreid interview met [[M] 1], doet aan het onrechtmatige karakter van de eerdere publicatie niet af. De voorzieningenrechter overweegt hiertoe dat het bericht "[[M] 1] lilk op boekingsburo" een afzonderlijk bericht betreft, dat - afhankelijk van de vraag welke zoektermen worden gebruikt - niet zonder meer zal worden aangetroffen door gebruikers van internet die meer willen weten van de bedreigingen aan het adres van [[M] 1]. Daarmee blijft derhalve het risico bestaan dat gebruikers van internet het ene bericht wel aantreffen en het andere niet en daardoor ten onrechte in de veronderstelling (kunnen) komen te verkeren dat [[M] 1] (vermoedelijk) de bedreigingen in scène heeft gezet.

Voor wat betreft de vraag of het bericht tevens feitelijk onjuist is voor zover het om het betalingsgedrag van [[M] 1] gaat, is de voorzieningenrechter van oordeel dat deze vraag ontkennend moet worden beantwoord. Weliswaar is het bericht op dit punt enigszins ongenuanceerd, maar in de kern genomen is het niet onjuist. Daarbij dient bedacht te worden dat dit type webteksten bestaat uit (zeer) korte berichten, waarbij in enkele zinnen uiteen wordt gezet wat er volgens het desbetreffende medium aan de hand is. Daarbij is niet altijd ruimte voor uitgebreide nuances.

Het vorenstaande leidt de voorzieningenrechter tot de slotsom dat Omrop Fryslân zal worden veroordeeld tot verwijdering van het bericht voor zover het gaat om de kop en verder voor zover daarin tot uitdrukking is gebracht dat zeker vier boekingsbureau's denken dat [[M] 1] de bedreigingen in scène heeft gezet. Het staat Omrop Fryslân uiteraard vrij om een (volledig) nieuw bericht op te stellen dat wel voldoende in overeenstemming is met het beschikbare feitenmateriaal. Voorts zal Omrop Fryslân worden veroordeeld om een rectificatie te plaatsen. De voorzieningenrechter zal niet een veroordeling uitspreken conform de vordering, maar Omrop Fryslan gelasten om een rectificatie met de volgende tekst op haar website te plaatsen:

De voorzieningenrechter ziet thans geen aanleiding om aan de veroordeling een dwangsom te verbinden, nu Omrop Fryslân heeft verklaard vrijwillig aan een eventuele veroordeling te zullen voldoen. Van een organisatie als de onderhavige mag verwacht worden dat zij een dergelijke toezegging ook daadwerkelijk na zal komen. Bovendien heeft [[M] 1] niet betwist dat Omrop Fryslân niet vrijwillig het vonnis na zal komen.

[[X] 2] heeft allereerst tot zijn verweer aangevoerd dat [[M] 1] de verkeerde partij heeft gedagvaard. Volgens [[X] 2] had [[M] 1] de Stichting Waldnet moeten dagvaarden omdat de stichting de website beheert en dus over de inhoud van de website gaat. [[X] 2] is enkel eigenaar van de domeinnaam en hij heeft deze ter beschikking gesteld van de stichting. Slechts het bestuur van de stichting kan besluiten tot het al dan niet vrijgeven van IP-adressen en/of het verwijderen van postings.

Dit verweer faalt. Alhoewel uit een overeenkomst van 15 december 2006 afgeleid kan worden dat [[X] 2] het beheer van de website heeft overgedragen aan de Stichting Waldnet laat dit onverlet dat [[X] 2], althans Silk Consultancy, nog steeds de domeinnaamhouder is. Bovendien heeft [[M] 1] er terecht opgewezen dat [[X] 2] zelf de sommatiebrief van mr. Van Olden van 17 mei 2013 heeft beantwoord en daarin met geen woord heeft gerept over de omstandigheid dat hij in privé niet in staat en/of onbevoegd zou zijn om postings van waldnet.nl te verwijderen. In tegendeel, [[X] 2] heeft deze brief geheel vanuit de "ik-vorm" geschreven. Bij deze stand van zaken acht de voorzieningenrechter dan ook voldoende aannemelijk dat [[X] 2] bevoegd is en het ook feitelijk in zijn macht heeft om de postings te verwijderen.

De voorzieningenrechter tekent hierbij aan dat het een ervaringsregel is dat in berichten op internetfora als waldnet.nl de nuance regelmatig ver te zoeken is en dat betwijfeld kan worden of de (anonieme) posters wel altijd over voldoende feitelijke achtergrondinformatie beschikken om hierop hun nog wel eens ongezouten mening te kunnen baseren. In feite komt een internetforum als waldnet.nl vaak neer op "digitale borrelpraat", hetgeen ook algemeen bekend mag worden verondersteld. Dit brengt mee dat niet al te snel tot onrechtmatigheid kan worden geconcludeerd. Een dergelijke website is echter geen vrijbrief om zonder dat er enige steun in beschikbaar feitenmateriaal voorhanden is, personen te beschuldigen van (ernstige) feiten of zich in een zodanige mate over iemand kwetsend uit te laten, dat zonder meer sprake is van grensoverschrijdend gedrag. In het geval van [[M] 1] gaat het in essentie om de vraag of hij moet tolereren dat hij in diverse postings als "oplichter" wordt weggezet. De voorzieningenrechter volgt [[M] 1] in zijn stelling dat de bewijslast voor de juistheid van dit verwijt niet op hem rust, maar op degenen die dergelijke verwijten aan zijn adres maken. Daar staat tegenover dat [[M] 1] veelvuldig in de media is geweest en daarin uitlatingen heeft gedaan die op zijn minst twijfel doen rijzen aan de juistheid daarvan. In dit verband kan bijvoorbeeld worden gewezen op de omstandigheid dat - zoals [[X] 2] op goede gronden heeft betoogd - er duidelijk reden is voor twijfel over het antwoord op de vraag of hij daadwerkelijk een groot bedrag, althans EUR 2.200.000,00, in de Mega Millions Jackpot heeft gewonnen. [[X] 2] heeft immers gemotiveerd tot zijn verweer aangevoerd dat [[M] 1] niet een van de personen is geweest die in de periode vanaf mei 2007 een bedrag in deze orde van grootte heeft gewonnen en [[M] 1] heeft er vervolgens voor gekozen om ter zitting de juistheid van dit verweer niet inhoudelijk te betwisten. Ook mag opmerkelijk genoemd worden dat [[M] 1] - volgens zijn uitlatingen in de Leeuwarder Courant van 30 januari 2013 - nog zou beschikken over negentig procent van zijn in het casino vergaarde vermogen en dit op een geblokkeerde bankrekening zou hebben gestort, terwijl hij sinds 27 maart 2012 in staat van faillissement verkeert en de curator de schuldenlast vooralsnog heeft vastgesteld op een bedrag van bijna EUR 1.000.000,00. Uit het bewuste krantenartikel blijkt dat de curator naar haar zeggen de bankrekening waar [[M] 1] op doelt niet heeft aangetroffen, hetgeen ook niet voor de hand ligt gelet op het voortduren van de faillietverklaring. [[M] 1] heeft - ook niet desgevraagd - ter zitting zijn eerdere uitlatingen op dit punt niet nader willen onderbouwen. Ten slotte is er - zonder hier naar volledigheid te willen streven - nog het voorbeeld van de actie ten behoeve van Warchild, die - naar niet in geschil is - het toegezegde bedrag van EUR 10.000,00 niet van [[M] 1] heeft ontvangen. Wat hier verder ook van moge zijn, in ieder geval kan geconstateerd worden dat aan [[M] 1] een bepaald beeld kleeft en wel in die zin dat bij het publiek wellicht niet geheel zonder enige grond het beeld kon ontstaan dat hij fantaseert, althans de feiten en omstandigheden waarover hij verhaalt fors aandikt, en toezeggingen niet nakomt (niet na kan komen). Onder deze omstandigheden is het in het algemeen niet zonder meer onrechtmatig te noemen dat hij op waldnet.nl in minder vleiende bewoordingen wordt omschreven. De beoordeling van de vorderingen jegens [[X] 2] zal mede tegen deze achtergrond dienen plaats te vinden. Ten aanzien van de vorderingen wordt als volgt overwogen.

De voorzieningenrechter is van oordeel dat de vorderingen die zien op het bericht "Bedrijven [[M] 1] in de verkoop" niet voor toewijzing in aanmerking komen. De postings van "jannes1" en "xxandra81" kunnen gelet op het vorenstaande en mede gelet op de context waarin zij zijn gedaan, niet als onrechtmatige uitlatingen worden aangemerkt. Deze postings maken deel uit van een discussie op waldnet.nl die betrekking heeft op het faillissement van [[M] 1] en de twijfels over de vraag of hij wel daadwerkelijk miljonair is (geweest). De bewuste postings kunnen in het licht van het vorenstaande niet als onnodig grievend worden aangemerkt, ook al wordt hierin [[M] 1] aangeduid als "(dikke) oplichter". De vordering tot verwijdering zal daarom worden afgewezen, terwijl voor de toewijzing van de vordering tot het verstrekken van de gevraagde gegevens evenmin termen aanwezig zijn.

De vordering tot verwijdering van alle postings onder het bericht "Bedreiging rondom festijn [[M] 1]" stuit reeds af op de omstandigheid dat deze vordering veel te algemeen is. Niet valt - zonder nadere onderbouwing, die ontbreekt - in te zien waarom al deze berichten als onrechtmatig jegens [[M] 1] zouden moeten worden bestempeld.

Voor wat betreft de specifieke postings is de voorzieningenrechter van oordeel dat de berichten van "zxr" en "swittie" evenmin als onrechtmatig jegens [[M] 1] kunnen worden aangemerkt, hoezeer ook kan worden vastgesteld dat deze posters zich van grof en/of beledigend taalgebruik hebben bediend. De vrijheid van meningsuiting dient hier, gelet op de context waarin de uitlatingen zijn gedaan, te prevaleren. De voorzieningenrechter verwijst voor de context naar hetgeen hiervoor is overwogen.

De vorderingen ten aanzien van de postings van "noname" zullen evenmin worden toegewezen. De berichten die door deze poster op 1 november 2012 zijn geplaatst alsmede het bericht dat op 2 november 2012 door hem of haar om 15:35 uur is geplaatst hebben allemaal betrekking op een uiteenzetting over pseudologica fantastica (wat daar verder ook van zij) en borduren voort op en/of sluiten aan bij eerdere postings die ingaan op de twijfels omtrent het realiteitsgehalte van uitlatingen van [[M] 1]. Zoals hiervoor al vaker overwogen kunnen deze berichten niet als onrechtmatig jegens hem worden bestempeld. Het bericht dat "noname" op 4 november 2012 heeft geplaatst is evenmin onrechtmatig nu het hier om openbare informatie - kennelijk afkomstig uit de registers van de Kamer van Koophandel - gaat.

De berichten van "maffia66" zijn daarentegen naar het oordeel van de voorzieningenrechter wél onrechtmatig jegens [[M] 1]. Deze berichten gaan (veel) verder dan het enkel "meediscussiëren" over de handel en wandel van [[M] 1] en zijn ronduit diffamerend en bedreigend te noemen. [[X] 2] handelt dan ook onrechtmatig jegens [[M] 1] door te weigeren om deze berichten te verwijderen en de bij hem (beschikbare) gegevens over deze poster niet aan [[M] 1] te willen verstrekken. De vordering tot verwijdering en het verwijderd houden van deze postings zal daarom worden toegewezen. Voorts zal de vordering tot het plaatsen van een bericht onder het artikel worden toegewezen voor zover het om de postings van "maffia66" gaat. Tot slot zal ook de vordering tot het verstrekken van het e-mailadres, het IP-nummer, de naam en woonplaats van deze poster worden toegewezen. Uit de door [[X] 2] overgelegde gegevens (zie productie 3) blijkt niet dat hij de beschikking heeft over de adressen (anders dan de woonplaats) van personen die een account aanmaken bij waldnet.nl. De vordering zal in zoverre worden afgewezen. De voorzieningenrechter zal [[X] 2] voor het nakomen van de vorderingen een ruimere termijn toekennen dan door [[M] 1] is gevorderd, nu [[M] 1] geruime tijd heeft gewacht met het instellen van zijn vorderingen jegens [[X] 2].

De voorzieningenrechter zal, zoals gevorderd, de veroordelingen versterken met een dwangsom. Deze zal worden bepaald op een bedrag van EUR 250,00 per dag, met een maximum van EUR 5.000,00, per afzonderlijke overtreding. Dit bedrag vormt naar het oordeel van de voorzieningrechter een voldoende prikkel tot nakoming van de veroordeling.