Uitspraken

Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (het Instituut) heeft deze aanvraag met het besluit van 21 oktober 2020 afgewezen. Met het bestreden besluit van 25 mei 2022 heeft het Instituut het bezwaar van eiser gedeeltelijk gegrond verklaard.

Het Instituut heeft op het beroep gereageerd met een verweerschrift, voorzien van een nader advies van 11 april 2023 van deskundige R. Lubbers (Lubbers) van schade-expertisebureau 10BE.

De rechtbank heeft het beroep op 9 mei 2023 op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: eiser, mr. J.J. Kuiper als waarnemer van de gemachtigde van eiser en P.J. Vrieling als deskundige van eiser. Het Instituut heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigden. Voorts is deskundige Lubbers verschenen.

Het Instituut bevestigt dat het derde addendum met de calculatie niet is voorgelegd aan eiser voorafgaand aan het besluit op bezwaar. Het Instituut volgt eiser niet in de stelling dat de calculatie van Vergnes moet worden gebruikt. Bij het berekenen van de kosten van het herstel van de schade, gaan de deskundigen na welke werkzaamheden uitgevoerd moeten worden om de situatie in oude toestand te herstellen. Hierbij wordt uitgegaan van een gevalideerd calculatiemodel.

De rechtbank acht het beroep gegrond omdat het beginsel van hoor en wederhoor is geschonden. Eiser is door het Instituut niet in de gelegenheid gesteld om te reageren op het derde addendum bezwaar. De rechtbank bepaalt, met toepassing van artikel 8:72, derde lid, aanhef en onder a van de Awb, dat de rechtsgevolgen van het besluit in stand blijven omdat het gebrek hersteld wordt geacht. Eiser heeft in beroep alsnog kunnen reageren op het derde addendum bezwaar. Daar komt bij dat eiser als reactie op het derde addendum bezwaar verwijst naar een calculatie van Vergnes. Een vergelijkbare calculatie is reeds in bezwaar door eiser ingebracht. De rechtbank ziet geen aanleiding voor het verzoek van eiser om het derde addendum buiten beschouwing te laten en in plaats daarvan de door Vergnes opgestelde calculatie te gebruiken.

Niet in geschil is dat het bewijsvermoeden van artikel 6:177a, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek (BW) van toepassing is. Op grond van deze bepaling wordt vermoed, bij fysieke schade aan gebouwen en werken, die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van de aanleg of de exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld zou kunnen zijn, dat die schade is veroorzaakt door de aanleg of de exploitatie van dat mijnbouwwerk.

Het Instituut weerlegt het bewijsvermoeden als het aan de hand van een adviesrapport aantoont dat de schade is te herleiden tot een evidente en autonome oorzaak, waarvan (met hoge mate van zekerheid) aannemelijk is dat die bodembeweging als (mede)oorzaak van die schade uitsluit.1

Volgens vaste rechtspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) mag een bestuursorgaan, als in een advies van een door dat bestuursorgaan benoemde deskundige op objectieve en onpartijdige wijze verslag is gedaan van het door de deskundige verrichte onderzoek en op inzichtelijke wijze is aangegeven welke feiten en omstandigheden aan de conclusies ervan ten grondslag zijn gelegd en deze conclusies niet onbegrijpelijk zijn, bij het nemen van een besluit van dat advies uitgaan, tenzij concrete aanknopingspunten voor twijfel aan de juistheid of volledigheid naar voren zijn gebracht.2

Eiser stelt zich op het standpunt dat er geen doorbuiging van het metselwerk is waar te nemen. Het bovengelegen werk is dusdanig beperkt dat een latei geen functie zou hebben.

Het Instituut verwijst naar het nadere advies van Lubbers. Lubbers onderschrijft de conclusie van Pierik dat schade is ontstaan door het ontbreken van een latei. Een minimale doorbuiging van het metselwerk kan al scheurvorming doen ontstaan. Lubbers merkt aanvullend op dat het houten kozijn is vervangen door een kunststofkozijn. Het houten kozijn heeft bijgedragen aan de ondersteuning van het metselwerk. Het kunststof kozijn ondersteunt het metselwerk onvoldoende.

De rechtbank is van oordeel dat het Instituut, onder verwijzing naar de deskundigenadviezen van Pierik en Lubbers, in voldoende mate een andere uitsluitende oorzaak heeft aangewezen voor schades 1 en 2. Daarmee is het bewijsvermoeden weerlegd.

Het Instituut stelt zich, onder verwijzing van het nader advies van Lubbers, op het standpunt dat sprake is van thermische werking (krimp en uitzetten door temperatuurswisselingen). Schade 23 is ontstaan doordat de lengte van de gevel en de onderbreking van het verband door de gevelopening de spanningen in de gevel niet kunnen opnemen, waardoor het metselwerk scheurt. De onderbreking van het metselverband boven het kozijn maakt het deel extra zwak en gevoelig voor scheurvorming. De scheurvorming bij schade 24 concentreert zich rond de zwakste plekken in de muur, ter plaatse waar verschil in hoogte van de metsellagen bestaat en waar het bouwvolume wisselt.

Vrieling heeft ter zitting betwist dat sprake is van thermische werking. Vrieling heeft gewezen op het schadebeeld. Schade 23 is de enige schade in deze zijgevel en bevindt zich halverwege de gevel. Schade als gevolg van thermische werking zou zich juist moeten openbaren bij de hoeken van de gevel. Dat is hier niet het geval. Ook is de gevelzijde gelegen aan de schaduwkant van de woning, waardoor thermische werking niet voorkomt. Vrieling stelt zich ten aanzien van schade 24 op het standpunt dat het onjuist is dat een dilatatievoeg toegevoegd had moeten worden omdat de muur slechts 11 meter lang is.

De rechtbank oordeelt dat het Instituut voldoende heeft onderbouwd dat sprake is van een uitsluitend andere oorzaak voor de schade. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat thermische werking niet enkel ontstaat door zonlicht, maar ook door temperatuurverschillen tussen de winter- en zomerperiode. De rechtbank overweegt daarnaast dat de normen voor het toepassen van een dilatatievoeg niet enkel zien op de lengte van een geveldeel, maar ook op (wisselingen in) het bouwvolume en de aanwezigheid van gevelopeningen.

In het rapport van Vergnes is over deze schades het volgende opgenomen:

Het Instituut stelt, onder verwijzing naar het nader advies van Lubbers, dat de schade gelet op uiterlijke kenmerken is ontstaan door verschil van thermische werking van de toegepaste materialen, in dit geval de latei, het metselwerk en de afwerklaag. De scheurvorming volgt de contouren van de ligger aan beide zijden. De afwerklaag is door uitzetten en krimpen van de latei gaan scheuren.

Over het ontbreken van een latei bij de schades aan de buitenzijde merkt Lubbers op dat bij deze schades (19, 20 en 21) geen beoordeling heeft plaatsgevonden over de aanwezigheid van een lateiconstructie. De buitenschade wijst volgens Lubbers niet op het ontbreken van een lateiconstructie. De binnenwand laat echter duidelijk de oplegging van een latei zien.

Naar het oordeel van de rechtbank is toereikend onderbouwd dat voor schades 35 en 36 met een voldoende mate van zekerheid een andere uitsluitende oorzaak is aangewezen. De rechtbank ziet in de beroepsgronden geen aanleiding voor twijfel aan de juistheid of volledigheid van hetgeen door Lubbers is ingebracht.

Eiser verwijst naar het rapport van Vergnes. Daarin wordt over deze schades gesteld dat het scheurpatroon dermate ver verwijderd is van het kozijn en dat deze niet kan worden verklaard door het verschil in werking tussen de wand en het kozijn. Ter zitting heeft Vrieling aangevoerd dat de muuropening beperkt is, waardoor geen latei geplaatst hoeft te worden.

Lubbers en Pierik zijn van mening dat schade 37, gelet op zijn uiterlijke kenmerken, is veroorzaakt door thermische werking. De vensterbank krimpt en zet uit door temperatuurswisselingen, waardoor spanning in het bouwdeel ontstaat. De schade loopt tot en langs de vensterbank en is niet ver verwijderd van het kozijn.

Ten aanzien van schades 38 en 40 is Lubbers van mening dat de scheurvorming het gevolg van is van doorbuiging van de regel boven het kozijn onder eigengewicht van de wand en vloerbelasting. Waarneembaar is dat er geen lateibalk is toegepast boven het deurkozijn, waardoor scheurvorming is ontstaan.

De rechtbank is van oordeel dat met de deskundigenadviezen van Pierik en Lubbers toereikend is onderbouwd dat voor schades 37, 38 en 40 met een voldoende mate van zekerheid een andere uitsluitende oorzaak is aangewezen.

Vergnes stelt zich op het standpunt dat geen duidelijk schadebeeld is waargenomen die is te wijten aan een eventuele ongelijkmatige zetting van de ondergrond. In het rapport van Vergnes is over deze schades het volgende opgenomen:

Vergnes wijst er daarnaast op dat uit gedane boringen blijkt dat de ondergrond ter plaatse overwegend bestaat uit zand. Er is geen klei en veen aangetroffen op funderingsniveau. Een zand ondergrond is meer draagkrachtig en minder zettingsgevoelig dan bijvoorbeeld klei en veen. Op basis van deze gegevens kan niet worden aangetoond dat er sprake is van een nieuw zettingscomponent die deze schade zou kunnen hebben veroorzaakt. Gezien het bouwjaar van de woning en de grondsamenstelling is zowel de primaire zetting als de secundaire zetting reeds uitgewerkt. Derhalve kan ongelijke zetting van de ondergrond geen uitsluitende oorzaak zijn van deze schades.

Het Instituut verwijst naar het nader advies van Lubbers. Lubbers is, in tegenstelling tot Pierik, van mening dat de schades niet zijn veroorzaakt door ongelijkmatige zetting van de ondergrond Volgens Lubbers heeft een gelijkmatige zetting plaatsgevonden.. In het nadere advies heeft Lubbers verder opgenomen:

Lubbers heeft tot slot onderzocht of de zettingen kunnen zijn ontstaan of verergerd door mijnbouwactiviteiten. De trillingssnelheid ligt onder de grenswaarde van 16 mm/s zoals vermeld in de notitie van Van Staalduinen en Everts, ‘Over de invloed van trillingen door bevingen op zettingen van gebouwen’, van 16 december 2020. De hoogst berekende trillingswaarde op deze locatie betreft 2,26 mm/s als gevolg van de beving bij Huizinge. Lubbers acht het dan ook, mede gelet op de ter plaatse opgetreden berekende trillingssnelheden, redelijkerwijs uitgesloten dat trillingen door aardbevingen van invloed zijn geweest op de zetting.

De rechtbank overweegt dat vast is komen te staan de eerste 3 meter van de bodem bestaat uit een zandpakket. De woning is gefundeerd op 70 centimeter diepte. De rechtbank stelt vast dat door eiser niet is betwist dat er diverse aanpassingen zijn gedaan aan de woning. In 2000 zijn er wijzigingen gedaan in de achterzijde van het pand en in de achter- en zijgevel. Ook is in deze periode een kozijn verwijderd en een metalen balk aangebracht. In 2001 is een nieuwe garage geplaatst en deze is in 2014 gerenoveerd en verlengd. In 2006 is het gehele dak van de woning vervangen en zijn de opkamer en gedeelte van een muur in de woonkamer verwijderd. Boven de ontstane opening is een ijzeren ligger aangebracht. In deze periode zijn ook nieuwe buitenmuren en kunststof kozijnen toegevoegd en is een extra dakkapel toegevoegd. Aan de achterzijde van het pand is in 2016 een aanbouw gerealiseerd. De aanbouw is gefundeerd op 2 meter diepte. De rechtbank acht, zoals door Lubbers is gesteld, voldoende aannemelijk dat de woning door de wijzigingen op zoek gaat naar een nieuwe evenwichtssituatie, waarbij de ondergrond verschillend belast wordt. Door het Instituut is voldoende aannemelijk gemaakt dat als gevolg van dit proces geleidelijk aan schade is ontstaan, die zich jaren later (zichtbaar) heeft geopenbaard. De rechtbank acht, met het uitgebrachte deskundigenadvies, in voldoende mate een andere uitsluitende oorzaak aangewezen voor het ontstaan van de verzakkingsschade, waarmee het bewijsvermoeden is weerlegd. De rechtbank ziet in de bevindingen van Vrieling die eiser daar tegenover heeft gesteld, onvoldoende aanknopingspunten voor het oordeel dat de deskundigenadviezen waarop het Instituut zijn besluitvorming heeft gebaseerd onjuist zouden zijn of dat aan die adviezen getwijfeld moet worden.

Ook wat door eiser is gesteld ten aanzien van de lintvoegmeting, leidt niet tot een ander oordeel. Door Lubbers is voldoende uiteengezet dat geen lintvoegmeting heeft plaatsgevonden op de gevels voorzien van stucwerk. Eventuele hoogteverschillen zijn niet meetbaar, nu het voegwerk niet zichtbaar is.