Uitspraken

Het Openbaar Ministerie is het strafrechtelijk onderzoek “DUO II” gestart naar aanleiding van een op 9 oktober 2018 gedane aangifte door een medewerker van DUO. Die medewerker deed aangifte van fraude met studiefinanciering. In de periode tussen 1 september 2017 en 1 september 2018 zijn er 48 aanvragen bij DUO ingediend om, al dan niet met terugwerkende kracht, studiefinanciering te verstrekken vanwege studies die aan de Universiteit van Curaçao, de University of the Dutch Caribbean en de Universiteit van Sankt Gallen in Zwitserland zouden worden gevolgd. DUO heeft daarna in totaal ruim € 350.000,-- aan studiefinanciering uitbetaald op de bankrekeningen van ‘de aanvragers’. De aanvragen en de daarbij vermelde gegevens worden doorgaans achteraf door DUO bij de betrokken onderwijsinstellingen gecontroleerd, zo ook in gevallen waar het in deze zaak over gaat. Uit controles en verklaringen van verschillende aanvragers is gebleken dat de (inschrijvingen van de) 48 aanvragers van studiefinanciering onbekend waren en/of dat de aanvragers géén studie volgden. De door DUO uitgekeerde studiefinanciering is op bankrekeningen van verschillende personen uitbetaald, waaronder die van verdachte.

De officier van justitie acht – overeenkomstig een overgelegd schriftelijk requisitoir – het onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde wettig en overtuigend bewezen, met uitzondering van het volgende. Verdachte dient volgens de officier van justitie voor wat betreft de aanvragen op naam van [naam 5] , [naam 6] , [naam 7] en [naam 8] van het onder 1 ten laste gelegde te worden vrijgesproken.

Het aan verdachte onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde kan volgens de raadsvrouw wettig en overtuigend worden bewezen, met uitzondering van het volgende. Net als de officier van justitie heeft de raadsvrouw betoogd dat verdachte voor wat betreft het onder 1 ten laste gelegde moet worden vrijgesproken van de aanvragen die op naam van [naam 5] , [naam 6] , [naam 7] en [naam 8] zijn gedaan. Daarnaast moet verdachte volgens de raadsvrouw ook partieel van het onder 2 ten laste gelegde worden vrijgesproken, namelijk voor de aanvraag op naam van verdachte zelf. De raadsvrouw heeft verder bepleit dat ten aanzien van het onder 3 ten laste gelegde enkel sprake is geweest van het overdragen van geldbedragen.

De rechtbank komt, behoudens na te melden partiële vrijspraak, tot een bewezenverklaring van de onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde feiten op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen zoals die in de bijlage van dit vonnis zijn vermeld. Omdat verdachte in zoverre de onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde feiten heeft bekend en door of namens hem geen vrijspraak is bepleit, zal de rechtbank – conform artikel 359 lid 3 laatste volzin van het Wetboek van Strafvordering (Sv) – in de bijlage van dit vonnis volstaan met een opsomming van de bewijsmiddelen. De rechtbank overweegt verder als volgt.

Feit 1: medeplegen van oplichting van DUO

Het aannemen van een valse hoedanigheid & medeplegen

De rechtbank komt, op basis van de bewijsmiddelen in onderling verband en samenhang bezien, tot het oordeel dat verdachte in de periode van 12 mei 2018 tot en met 12 april 2019 samen met anderen DUO meermalen heeft bewogen tot de afgifte van een geldbedrag. Door verdachte en/of zijn mededaders is daartoe steeds gebruikgemaakt van een valse hoedanigheid door zich voor te doen als een persoon die recht heeft op studiefinanciering. Om een aanvraag voor studiefinanciering te kunnen doen, moet een aanvrager inloggen op ‘Mijn DUO’. Dit betreft een persoonsgebonden domein op de website van DUO. Hiertoe zijn de persoonlijke DigiD-inloggegevens van de aanvrager benodigd. Die inloggegevens werden door verdachte en/of zijn mededaders aan elkaar verstrekt en voor de studiefinancieringsaanvragen gebruikt. De personen, waaronder [naam 1] , [naam 2] , [naam 3] , verdachte, [naam 9] , [naam 10] en [naam 11] , op wier naam al dan niet met terugwerkende kracht studiefinanciering werd aangevraagd, zijn bij de aanvragen gepresenteerd als studenten. Hoewel zij in werkelijkheid geen recht hadden op studiefinanciering, heeft DUO de studiefinanciering wél gestort. Die geldbedragen zijn voor een groot deel direct uitbetaald op bankrekeningen van onder meer verdachte en/of zijn mededaders. Hieruit volgt dat verdachte en zijn mededaders bij DUO een onjuiste voorstelling van zaken in het leven wilde(n) roepen met betrekking tot de persoon van de aanvragers (qua hoedanigheid) om daarvan misbruik te maken. Hierbij is aldus gebruikgemaakt van het oplichtingsmiddel ‘het aannemen van een valse hoedanigheid’, wat maakt dat sprake is geweest van een specifieke, voldoende ernstige vorm van bedrieglijk handelen en dit handelen daarom als oplichting in de zin van artikel 326 Sr kan worden geduid. Verdachte en zijn mededader(s) hebben op een nauwe en bewuste wijze samengewerkt, waarbij verdachte een intellectuele en materiële bijdrage heeft geleverd die van voldoende gewicht is om verdachte als medepleger aan te merken. Zo heeft verdachte niet slechts studiefinanciering op zijn bankrekening(en) ontvangen, maar heeft hij ten behoeve van de studiefinancieringsaanvragen op naam van [naam 1] , [naam 2] en [naam 3] en zichzelf ook (als tussenpersoon) DigiD-inloggegevens aan [medeverdachte 1] verstrekt. Voor wat betreft de studiefinancieringsaanvragen op naam van verdachten, [naam 9] , [naam 10] en [naam 11] is de rolverdeling anders; verdachte ontving in deze gevallen de DigiD-inloggegevens van [naam 12] en diende zelf de aanvragen in. De rechtbank acht het onder 1 ten laste gelegde wettig en overtuigend bewezen, zoals hierna omschreven.

Partiële vrijspraak

De rechtbank is van oordeel dat er onvoldoende wettig en overtuigend bewijs voorhanden is om vast te kunnen stellen dat verdachte (mede) betrokken is geweest bij de aanvragen voor studiefinanciering die op naam van [naam 5] , [naam 6] , [naam 7] en [naam 8] zijn gedaan. De rechtbank zal verdachte om die reden partieel vrijspreken van wat aan hem onder het vijfde, zesde, zevende en achtste gedachtestreepje ten laste is gelegd.

Feit 2: valsheid in geschrift

Een valselijk opgemaakt geschrift

De rechtbank stelt voorop dat op grond van een digitaal ingevuld aanvraagformulier voor studiefinanciering aan de aanvrager door DUO studiefinanciering kan worden toegekend. Een digitaal ingevuld aanvraagformulier voor studiefinanciering is daarom aan te merken als een geschrift in de zin van artikel 225 lid 1 Sr, omdat aan zo’n aanvraagformulier in het maatschappelijk verkeer betekenis voor het bewijs van enig feit moet worden toegekend.

In de door verdachte ingevulde en ingediende aanvraagformulieren op naam van [naam 9] , [naam 10] en [naam 11] is vermeld dat deze personen een universitaire opleiding volgden (aan de Universiteit van Sankt Gallen in Zwitserland), maar dit was niet het geval en verdachte wist dit. Dit brengt met zich dat verdachte de aanvraagformulieren op naam van de genoemde personen niet alleen valselijk heeft opgemaakt, maar ook dat hij DUO doelbewust wilde misleiden door de aanvraagformulieren als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken. DUO was niet van de valsheid op de hoogte. Verdachte had aldus het oogmerk tot misleiding. De rechtbank acht het onder 2 ten laste gelegde daarom wettig en overtuigend bewezen.

Partiële vrijspraak

De rechtbank is van oordeel dat er onvoldoende wettig en overtuigend bewijs voorhanden is om vast te kunnen stellen dat verdachte het digitaal ingevulde aanvraagformulier voor studiefinanciering op zijn eigen naam zelf heeft ingevuld en bij DUO heeft ingediend. Hoewel uit het procesdossier en het verhandelde ter terechtzitting volgt dat verdachte zijn DigiD-inloggegevens aan [medeverdachte 1] ter beschikking heeft gesteld om de aanvraag voor studiefinanciering op zijn eigen naam valselijk door [medeverdachte 1] in te laten vullen en door DUO te laten toekennen en uitbetalen, is aan verdachte de deelnemingsvorm medeplegen bij dit feit niet ten laste gelegd. De rechtbank zal verdachte om die reden partieel vrijspreken van wat aan hem onder het eerste gedachtestreepje ten laste is gelegd.

Voorts wordt verdachte partieel vrijgesproken van een onderdeel van de in de tenlastelegging aan hem verweten misleiding, namelijk de specifieke aanduiding van de onderwijsinstellingen. De aanvraagformulieren betroffen (dit keer) niet onderwijsinstellingen gevestigd in het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden, doch te Sankt Gallen, Zwitserland.

Feit 3: (gewoonte)witwassen

Overdragen, omzetten en gebruikmaken van de geldbedragen

Op basis van de bewijsmiddelen, in onderling verband en samenhang bezien, komt de rechtbank tot het oordeel dat verdachte in de periode van 8 februari 2019 tot en met 26 april 2019 de geldbedragen tot een totaalbedrag van € 6.435,28 heeft overgedragen, omgezet en/of daarvan gebruik heeft gemaakt. Immers, de uit enig misdrijf afkomstige geldbedragen zijn op een bankrekening van verdachte gestort, waarna verdachte geldbedragen aan anderen heeft doen toekomen en/of een geldbedrag contant heeft opgenomen.

Partiële vrijspraak

De rechtbank is van oordeel dat er onvoldoende wettig en overtuigend bewijs voorhanden is om vast te kunnen stellen dat verdachte een gewoonte heeft gemaakt van het plegen van witwassen. Die conclusie is namelijk niet gerechtvaardigd, nu uit de bewijsmiddelen niet volgt dat sprake is geweest van frequente witwashandelingen in de aan verdachte ten laste gelegde periode. De rechtbank zal verdachte in zoverre dan ook partieel van het ten laste gelegde vrijspreken. De rechtbank zal verdachte eveneens vrijspreken van het ten laste gelegde medeplegen, nu er geen wettig en overtuigend bewijs voorhanden is om vast te kunnen stellen dat er ten aanzien van dit feit tussen verdachte en een ander een nauwe en bewuste samenwerking heeft bestaan.

De rechtbank acht op grond van de opgegeven bewijsmiddelen wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

1.

hij in de periode van 12 mei 2018 tot en met 18 april 2019 in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk om zich en/of anderen wederrechtelijk te bevoordelen door het aannemen van een valse hoedanigheid, de Dienst Uitvoering Onderwijs heeft bewogen tot de afgifte van een geldbedrag, door met genoemd oogmerk – zakelijk weergegeven – opzettelijk valselijk, en in strijd met de waarheid, aanvragen van studiefinanciering in het persoonsgebonden domein op de website van de dienst Uitvoering Onderwijs in te (laten) vullen en/of in te (laten) dienen waarmee verdachte en/of zijn mededaders deden voorkomen dat personen, waaronder:
- [naam 1] ;
- [naam 2] ;
- [naam 3] ;
- [naam 4] ;
- [naam 9] ;
- [naam 10] , en,
- [naam 11] ,
– al dan niet met terugwerkende kracht – aanspraak hadden of maakten op studiefinanciering, waardoor voornoemde Dienst Uitvoering Onderwijs werd bewogen tot bovengenoemde afgifte;

2.

hij in de periode van 20 juli 2018 tot en met 12 april 2019 in Nederland, digitale aanvraagformulieren voor studiefinanciering op naam van
- [naam 9] ;
- [naam 10] , en,
- [naam 11] ,
– zijnde geschriften die bestemd waren om tot bewijs van enig feit te dienen – valselijk heeft opgemaakt, door op/in voornoemde digitale aanvraagformulieren – in strijd met de waarheid – te vermelden dat
- [naam 9] met ingang van 1 oktober 2018 een voltijdsopleiding WO Business Administration volgt;
- [naam 10] met ingang van 1 oktober 2018 een voltijdsopleiding WO Business Administration volgt, en,
- [naam 11] met ingang van 3 september 2018 een voltijdsopleiding WO Business Administration volgt,
zulks met het oogmerk om die geschriften als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken;

3.

hij in de periode 8 februari 2019 tot en met 26 april 2019 in Nederland, zich schuldig heeft gemaakt aan witwassen, hierin bestaande dat hij, verdachte een voorwerp, bestaande uit geldbedragen tot een totaalbedrag van € 6.435,28, heeft overgedragen, omgezet en daarvan gebruik heeft gemaakt, terwijl hij, verdachte, wist dat deze geldbedragen – (on)middellijk – afkomstig waren uit enig misdrijf.

De rechtbank acht niet bewezen wat aan verdachte meer of anders is ten laste gelegd, zodat zij hem daarvan zal vrijspreken.

De in de tenlastelegging voorkomende taal- en/of schrijffouten zijn verbeterd in de bewezenverklaring. Verdachte is daardoor niet geschaad in de verdediging.