Uitspraken

De rechtbank stelt de volgende, niet ter discussie staande, feiten vast.

Op 2 februari 2017 rond 18:30 uur bespuit [uitvoerder 1] , kapper [slachtoffer 1] in diens kapperszaak genaamd [kapsalon] aan [adres 4] in Enschede met een brandbare vloeistof en steekt die brandstof aan. De vloeistof – en daarmee [slachtoffer 1] – vat vlam. De brand wordt door een toevallig aanwezige geblust met een emmer sop. Door het vuur loopt [slachtoffer 1] brandwonden op. Van zijn lichaamsoppervlak raakt 12,8% verbrand: 12,1% tweedegraads brandwonden en 0,7% derdegraads brandwonden. [uitvoerder 1] rent weg en stapt als bijrijder in een auto. De auto rijdt weg. Deze auto, een gestolen Seat Ibiza Cupra, wordt op 2 februari 2017 omstreeks 23:30 uur uitgebrand teruggevonden aan de Arthur van Schendelstraat in Hengelo (O).1

[uitvoerder 1] is als medepleger van poging tot moord veroordeeld. Tegen die veroordeling heeft hij hoger beroep ingesteld waarop nog niet is beslist. De bestuurder van de auto is tot dusver niet bekend geworden.

De kapperszaak was tot kort voor de aanslag eigendom van [slachtoffer 2] . Het staat zoals gezegd niet ter discussie dat de aanslag heeft plaatsgevonden, dat deze was gericht op [slachtoffer 2] en dat de aanleiding daartoe een al dan niet vrijwillig seksueel contact tussen [slachtoffer 2] en [naam 2] was. Verdachten weten wie de uitvoerders waren maar willen hun namen niet noemen. De rechtbank acht (impliciet) bewezen dat [uitvoerder 1] en de chauffeur van de vluchtauto de uitvoerders waren.

Voor betrokkenheid van [verdachte] en [medeverdachte] als opdrachtgevers hebben de officieren van justitie het bewijs gebaseerd op de hierna, in meer of minder uitgebreide vorm, te bespreken bewijsmiddelen. Hierna volgt een samenvatting en waardering van de verklaringen van [verdachte] , [medeverdachte] en [getuige 1] en de overige bewijsmiddelen en het antwoord op de bewijsvraag.

bekent opdracht te hebben gegeven [slachtoffer 2] zwaar te mishandelen. Voor het overige ontkent hij. Zijn verklaringen bij de politie en ter zitting (als verdachte en als getuige in de zaak van [medeverdachte] ) komen samengevat op het volgende neer.

In de zomer van 2016 hoort [verdachte] , terwijl hij in Duitsland gedetineerd is, van zijn echtgenote [naam 2] dat zij zou zijn verkracht door een man. Later blijkt dat deze man [slachtoffer 2] heet. Zij vertelt [verdachte] dit terwijl zij met [medeverdachte] en [getuige 2] per boot onderweg is naar Marokko. Zij had [medeverdachte] en [getuige 1] daarvoor al over het seksuele incident geïnformeerd. Ter zitting heeft [verdachte] verklaard dat hij via iemand anders, wiens naam hij niet wil noemen, gegevens over [slachtoffer 2] heeft achterhaald, wie hij was, of hij uit Enschede kwam, wat voor werk hij deed. Zo ontdekt hij dat [slachtoffer 2] een kapperszaak heeft. [medeverdachte] geeft vervolgens – buiten medeweten van [verdachte] – [getuige 1] opdracht om [slachtoffer 2] te vermoorden. Als [verdachte] daar achter komt haalt hij [getuige 1] van de opdracht, omdat hij niet wil dat [slachtoffer 2] meer zal worden aangedaan dan een pak slaag. [medeverdachte] moet iemand regelen die [slachtoffer 2] in elkaar zal slaan: “Pak die vent en sla hem total loss, sla hem kapot”. Niet meer dan dat. [verdachte] wil [slachtoffer 2] zelf onderhanden nemen als hij vrij zal komen. [verdachte] weet wie [medeverdachte] daarvoor uiteindelijk inschakelde maar wil diens naam niet noemen. Deze persoon neemt zelf het initiatief om [slachtoffer 2] in brand te steken. [medeverdachte] wist tevoren dat [slachtoffer 2] levend in brand zou worden gestoken, zo heeft de pleger van de aanslag achteraf aan [verdachte] verteld.

[medeverdachte] had [slachtoffer 2] tevoren geplakt, dat wil zeggen de auto(’s) van [slachtoffer 2] van een peilbaken voorzien. [medeverdachte] en de aanslagpleger reden samen naar de zaak waar [slachtoffer 2] als kapper zou werken, [medeverdachte] reed. De gebruikte auto is in Hengelo (O) uitgebrand achtergelaten. [verdachte] heeft diezelfde avond alles nog gehoord; hij heeft toen zowel [medeverdachte] als de uitvoerder van de aanslag gesproken. [medeverdachte] heeft de uitvoerder 15.000 euro betaald, maar omdat het om [verdachte] ging vond die persoon een bedrag van 10.000 euro genoeg.

kent zowel [naam 3] als [uitvoerder 1] en heeft de contactgegevens van [uitvoerder 1] aan [medeverdachte] gegeven en hen aan elkaar voorgesteld met de bedoeling dat als [verdachte] vast zou komen te zitten, [uitvoerder 1] dingen voor [medeverdachte] zou kunnen regelen.

ontkent betrokkenheid bij de aanslag op [slachtoffer 2] . Zijn verklaringen bij de politie en ter zitting (als verdachte en als getuige in de zaak van [verdachte] ) komen samengevat op het volgende neer.

kent [getuige 1] niet persoonlijk. Hooguit heeft hij hem enkele keren vluchtig ontmoet bij [verdachte] thuis, vóór diens detentie. Daarna heeft hij geen contact meer met [getuige 1] gehad. [naam 2] vertelde [medeverdachte] over het seksuele incident met [slachtoffer 2] . Zij had dit ook aan [getuige 1] verteld. Die laatste is toen begonnen met het verzamelen van informatie over deze [slachtoffer 2] . [getuige 1] was een vriend van [verdachte] , [naam 2] is zelf naar [getuige 1] toegegaan. [naam 2] had [medeverdachte] verzocht om haar man niet te vertellen over de verkrachting, omdat zij bang was dat [verdachte] vanuit de cel telefonisch mensen zou benaderen om “het op te lossen” en daarmee zichzelf in de ellende zou brengen. Uiteindelijk vertelt zij [verdachte] tijdens een telefonische ruzie op de boot naar Marokko alsnog over de verkrachting. [medeverdachte] en [getuige 2] zijn daarbij aanwezig. Zij vertelt [verdachte] dan ook dat zij dit verhaal daarvoor al aan [getuige 1] had verteld. [verdachte] zoekt vervolgens contact met [getuige 1] om “het probleem voor [verdachte] op te lossen”. [getuige 1] onderneemt echter geen actie en laat de zaak op zijn beloop.

[verdachte] regelt dan zelf iemand anders om de klus te doen. Die iemand regelt zelf een chauffeur. [verdachte] wil de man laten martelen, maar hij wil hem niet dood hebben omdat hij hem zelf nog een keer te grazen wil nemen. De uitvoerder bedenkt het om [slachtoffer 2] in brand te steken en dat vindt [verdachte] een leuk idee. Toen de aanslag was uitgevoerd, interesseerde het [verdachte] niet dat de man daardoor had kunnen overlijden. Hij zat met de aanslag te pronken. Dat die man in brand moest weet [medeverdachte] van de uitvoerder en van [verdachte] zelf. [medeverdachte] heeft het slachtoffer niet aangewezen en heeft niet gereden. Hij wil geen namen noemen van de uitvoerder of de chauffeur. De laatste is een bekende van de uitvoerder. De uitvoerder heeft hem het hele verhaal verteld toen [medeverdachte] hem in opdracht van [verdachte] geld bracht. [medeverdachte] wist wel dat [verdachte] “die man iets wou aandoen”. Maar niet tot in detail hoe en wat.

5.3.6.1 Algemene overwegingen over betrouwbaarheid verklaring [getuige 1]

Het dossier bevat een groot aantal verklaringen van [getuige 1] in de vorm van getuigenverklaringen en processen-verbaal van bevindingen van gesprekken met de politie. Hij heeft verklaard over de feiten in deze zaak en in andere zaken met andere verdachten, zoals het onderzoek Duin naar de dood van [naam 4] . Hij is gehoord door de politie, de rechter-commissaris en de raadsheer-commissaris, in de periode van 24 april 2017 tot en met 5 april 2022. Het openbaar ministerie baseert de gevorderde bewezenverklaringen in belangrijke mate op die verklaringen.

Het openbaar ministerie gaat uit van betrouwbare verklaringen en hecht veel waarde aan de overwegingen van de rechtbank Overijssel in de zaken tegen [uitvoerder 1] en [uitvoerder 2] .

De rechtbank wijst er op dat het antwoord op de betrouwbaarheidsvraag in de zaken [verdachte] en [medeverdachte] niet zonder meer gebaseerd kan worden op de overwegingen bij [uitvoerder 1] en [uitvoerder 2] , omdat het destijds ging over de verklaringen van [getuige 1] over de rol van [uitvoerder 1] en [uitvoerder 2] en nu over de rol van [verdachte] en [medeverdachte] .

Mr. Franken constateert inconsistenties en speculaties en vermoedt een wraakmotief bij [getuige 1] . Mr. Janssen trekt de verklaringen niet in twijfel op die onderdelen waarover [getuige 1] consistent en eenduidig is geweest en acht de verklaringen in grote lijnen juist en op detailniveau af en toe niet.

De rechtbank overweegt het volgende over de betrouwbaarheid en bruikbaarheid voor het bewijs van [getuige 1] ’s verklaring.

[getuige 1] is een man met een brede kennissenkring van personen die in het dossier voorkomen in verschillende min of meer vaste maar ook wel van samenstelling of loyaliteit veranderende groepen. Zo onderhield hij contacten met personen gelieerd aan of deel uitmakend van een groepering die bekend staat als de Tattookillers. Daarnaast had hij contact met [naam 5] en met een groep personen rondom [naam 5] , al dat niet (ook) deel uitmakend van de inmiddels verboden motorclub Satudarah of de daarmee in verband gebrachte club Saudarah. De scheidslijnen tussen genoemde groeperingen zijn diffuus. [getuige 1] verklaart over contacten met de broers [naam 3] en [naam 6] , met [verdachte] en met diens echtgenote [naam 2] en met andere personen uit de kring rond [verdachte] . [medeverdachte] heeft hij een enkele keer ontmoet, hij kent hem als [alias 1 medeverdachte] , het was de man van de telefoons, computers, een slimme jongen, een nerd die het geld voor [verdachte] verdiende en met wie hij niet omging.2 [uitvoerder 1] heeft hij eenmaal ontmoet en diens broer, [uitvoerder 2] , kent hij niet. Van [uitvoerder 1] kent hij niet de voornaam, hij noemt hem [alias 1 uitvoerder 1] . [uitvoerder 2] kent hij als [alias 1 uitvoerder 2] .3 Hij brengt die namen in verband met wat [verdachte] eerder al tegen hem had gezegd en wat [getuige 1] toen niet had begrepen: dat hij “ [uitvoerders] ” had.4 Hij spreekt over “ [naam 7] ” van wie hij de echte naam niet weet en die hij ook [naam 7] noemt. [naam 7] verklaart daarover bij de politie dat [getuige 1] hem [naam 7] of [naam 7] noemt.5 Waar [getuige 1] verklaart over [slachtoffer 8] of [slachtoffer 8] bedoelt hij [slachtoffer 8] , die hij koppelt aan [loungeclub] . Met [slachtoffer 4] en [slachtoffer 4] bedoelt hij diens broers.6

Met de verdediging constateert de rechtbank verschillen in de verklaringen. De rechtbank analyseert en waardeert de verklaringen op betrouwbaarheid in dit hoofdstuk in algemene termen.

Daarbij is het overige bewijsmateriaal van belang. Past wat [getuige 1] heeft verklaard bij die andere bewijsmiddelen zodat de betrouwbaarheid van zijn verklaring daaraan afgemeten kan worden? En, indien de verklaringen betrouwbaar worden geoordeeld, hoe beantwoordt de rechtbank de vraag of het ten laste gelegde wettig en overtuigend bewezen verklaard kan worden?

Bij lezing en veelvuldige herlezing van de zeer uitgebreid aan het papier toevertrouwde verklaringen van [getuige 1] , is het, mede door het gebrek aan redactie, lastig om houvast te vinden. De veelheid aan informatie uit de (criminele) kringen waarin hij verkeerde, over personen, kongsis, ruzies, geweldsfeiten enzovoort: om daarin een lijn te ontdekken voor de feiten waarover het in deze zaak gaat, is niet eenvoudig. Ontdaan van alle zijpaden is het verhaal van [getuige 1] wel als logische en betrouwbare getuigenverklaring te kwalificeren. En na het destilleren van helderheid over onderlinge relaties en de chronologie van gebeurtenissen waarin verschillende personen en wisselende loyaliteiten een rol spelen, vallen ook de ogenschijnlijke tegenstrijdigheden en inconsistenties en terughoudendheid, bijvoorbeeld het aanvankelijk niet willen noemen van namen, te verklaren. Dat kan in de zaak van de kapper bovendien getoetst worden aan bewijsmateriaal waarvan [getuige 1] bij het afleggen van zijn verklaringen geen kennis kon hebben of aan onderzoeksresultaten die na het afleggen van zijn verklaringen beschikbaar zijn gekomen.

Het patroon in de verklaringen is dat [getuige 1] niet van aanvang af het achterste van zijn tong laat zien. Dat valt te begrijpen voor zover hij wel over valide informatie beschikt maar zelf nog zoekend is naar de duiding daarvan (zoals in zijn eerste verklaringen over de kapper). En het is ook voorstelbaar gegeven enerzijds zijn aanvankelijke sympathie voor [verdachte] , met wie hij op vriendschappelijke voet stond, en anderzijds zijn angst voor het leven van hemzelf en zijn familie. Hij is terughoudend in het noemen van namen maar doet dat uiteindelijk wel. Zijn eerdere onwil om antwoord op te geven, verwoordt hij in niet altijd de lading dekkende termen zoals het zich zaken niet kunnen herinneren, “geen commentaar” en: “Valt geen deal te sluiten”.7 Of, als hem naar de redenen van wetenschap wordt gevraagd: “Telepathie”.8 En als hij dan namen noemt refereert hij aan zijn angst dat met zijn leven te moeten bekopen.9

Uiteindelijk noemt hij toch man en paard, eerst geleidelijk aan de sluier oplichtend, maar voluit vanaf zijn verklaring van 23 september 2017. Het gevolg is dat het dreigingsniveau voor hem zo hoog wordt dat hij, niet in een getuigenbeschermingsprogramma (zoals de officieren van justitie ter zitting nadrukkelijk hebben verklaard), maar vermoedelijk uit eigen beweging vertrekt en sedertdien op een geheim adres verblijft.

In het gesprek op 25 mei 2017 waarschuwt hij voor toekomstige slachtoffers.10 Waarom hij naar de politie is gegaan en is gaan praten, legt hij onder andere uit in het verhoor bij de rechter-commissaris op 10 december 2018 in de zaken [uitvoerder 1] en [uitvoerder 2] :

“Ik ben zelf naar de politie gegaan. Ik was het zat. Ik wil een gewoon leven hebben als een normaal mens.

(…)

Ik was er klaar mee. Mensen worden bedreigd met een handgranaat. Mensen bedreigd met een RPG. Er wordt geschoten met een AK. Ik was er klaar mee. Ik wilde gewoon rustig leven.

(…)

Ik heb er geen baat bij. Ik krijg geen geld, niks. Ik doe dit omdat ik er klaar mee ben Als anderen niet willen verklaren omdat ze bang zijn, kan ik daar niets aan doen”.11

Voor het laatst zegt hij daarover bij de rechter-commissaris op 5 april 2022, pagina 13:

“Ik was er klaar mee en ik wilde verder gaan met mijn leven. U vraagt mij of dit op mijn eigen initiatief is geweest of dat ik ben benaderd door de politie. Op mijn eigen initiatief. Ik had zoveel druk van alle kanten, van [naam 3] (de rechtbank begrijpt: [naam 3] ) en van [naam 5] (de rechtbank begrijpt: [naam 5] ) en van [verdachte] (de rechtbank begrijpt: [verdachte] ). Ik heb voor mijn vrijheid gekozen. Ik wilde een normaal iemand zijn”.

Op de vraag of hij daarvoor op welke wijze dan ook is bevoordeeld, antwoordt hij ontkennend.

Ten slotte is van belang dat hij in de laatste verhoren, in april 2022, vaker dan voorheen, zich zaken niet kan herinneren, of niet meer weet wat hij eerder heeft verklaard. Uiteraard valt dat te verklaren door het lange tijdsverloop en de grote hoeveelheid van hem afkomstige informatie over uiteenlopende onderwerpen. Dat neemt niet weg dat hij onder ede blijft zeggen dat hij in eerdere verklaringen de waarheid heeft gesproken.

De rechtbank beantwoordt de vraag of de verklaringen van [getuige 1] in het algemeen als betrouwbaar hebben te gelden op grond van dit alles bevestigend.

5.3.6.2 Overwegingen over bruikbaarheid verklaring [getuige 1]

Belangrijk bewijsmiddel vormen de verklaringen van [getuige 1] . In die verklaringen is in de loop van de tijd een ontwikkeling te zien. Nadat [getuige 1] door [verdachte] was gevraagd de man die [naam 2] zou hebben verkracht voor 100.000 euro te doden, vonden de aanslagen op de kapper en in Gronau plaats. [getuige 1] is dan nog niet zeker van een verband tussen het een en ander. Aanvankelijk vermoedt hij dat twee scenario’s denkbaar zijn. Hij denkt daarbij aan een aanslag op iemand in de omgeving van (Satudarah-man) [naam 8] in opdracht van [naam 3] . In dat scenario zou een aanslag op [slachtoffer 1] denkbaar zijn. Daarnaast is hij minder concreet over de tweede optie: een aanslag op een NN-man door een hem bekende opdrachtgever, van wie hij de naam niet wil noemen. Die opdrachtgever wordt aangeduid als mr. X. De beschrijving van die mr. X past naadloos bij het profiel van [verdachte] . Als [verdachte] in een chatwisseling in juni 2017 [getuige 1] en diens familie fors heeft bedreigd, besluit [getuige 1] , die inmiddels uitgaat van het tweede scenario, om de naam van mr. X te noemen: [verdachte] . Hij vertelt dan ook dat [verdachte] hem eerder had benaderd om [slachtoffer 2] te doden.

De rol van [medeverdachte] is geweest dat hij de stoel van de kapper had aangewezen en de vluchtauto had gereden.

De rechtbank geeft, met name om inzicht te geven in de gevolgde gedachtegang bij de duiding ervan, de verklaringen over de kapper tamelijk uitputtend maar zoveel mogelijk in vogelvlucht weer.

“…en toen hoorde ik die man is de broer van die andere en toen begreep ik het hele verhaal tot ik zelf met [uitvoerder 1] heb gepraat en toen begreep ik het hele verhaal helemaal”.

verklaart samengevat dat hij geen andere bemoeienis heeft gehad bij de aanslag op de kapper dan het vooraf en achteraf betalen van [uitvoerder 1] , maar dan zonder dat hij tevoren wist dat die betalingen voor een aanslag bestemd waren. Hij stelt dat hij pas na de aanslag gedetailleerd door de aanslagpleger op de hoogte is gebracht over de reden waarom de aanslagpleger betaald moest worden De rechtbank acht het door [verdachte] geschetste scenario voor de betrokkenheid van [medeverdachte] bij de aanslag die verder gaat dan betaling onvoldoende aannemelijk geworden. Weliswaar zouden in de verklaringen van [getuige 1] aanwijzingen gevonden kunnen worden dat [medeverdachte] als ‘aanwijzer’ en chauffeur gefungeerd heeft, maar de basis daarvan, louter de auditu van [uitvoerder 1] , acht de rechtbank te weinig overtuigend, gelet ook op de latere aarzeling van [getuige 1] daarover.

Verder is voor de overtuiging het waarschijnlijke motief voor de aanslag van belang. Dat [medeverdachte] eerst zonder medeweten van [verdachte] en later in diens opdracht de aanslag zou hebben voorbereid en gepleegd, terwijl het motief gelegen was in de seksuele betrekkingen tussen [slachtoffer 2] en [naam 2] , en dat dan ook nog eens als een soort van straf omdat [medeverdachte] [verdachte] daarover niet ingelicht zou hebben, acht de rechtbank uiterst onwaarschijnlijk.

De rechtbank kwalificeert de verklaring van [medeverdachte] over de kapper daarom voldoende betrouwbaar en bruikbaar voor het bewijs.

Hiervoor heeft de rechtbank de vraag of de verklaringen van [getuige 1] in het algemeen als betrouwbaar hebben te gelden bevestigend beantwoord. De rechtbank verwijst daarnaar en volstaat hier met de constatering dat de verklaring van [getuige 1] steun vindt in de verklaring van [medeverdachte] , de verklaring van [getuige 2] , welke verklaring op haar beurt deels steun vindt in de bevindingen van de politie over de betaling aan [uitvoerder 1] op de parkeerplaats voor het politiebureau in Hengelo.

Aldus geanalyseerd waardeert de rechtbank de verklaringen van [getuige 1] over de kapper, getoetst aan het overige bewijsmateriaal, en afgezet tegen het door [verdachte] geschetste maar ongeloofwaardig bevonden scenario, als voldoende consistent en betrouwbaar op de belangrijkste punten.

Op de waardering van de verklaring van [verdachte] nam de rechtbank bij de bespreking van de verklaring van [medeverdachte] al een klein voorschot. [verdachte] schetst een scenario waarin hij weliswaar op enig moment de opdracht tot het total loss slaan van [slachtoffer 2] heeft gegeven maar legt de verantwoordelijkheid voor het uitmonden van die opdracht in het in brand steken van ook nog eens een verkeerde persoon volledig bij [medeverdachte] en de uitvoerder. Die verklaring acht de rechtbank ongeloofwaardig omdat [medeverdachte] noch een aannemelijk geworden motief noch een belang had bij het plegen van de aanslag. Ook de verklaringen van zowel [medeverdachte] als [getuige 1] , het feit dat [uitvoerder 1] een contact van [verdachte] was, zoals hij zelf verklaart en hetgeen bevestiging vindt in de (contact)gegevens van de bij [verdachte] aangetroffen mobiele telefoons, brengen de rechtbank tot het oordeel dat de verklaring van [verdachte] over de initiërende rol van [medeverdachte] bij de aanslag op de kapper volstrekt ongeloofwaardig is.25

De rechtbank zal de verklaring van [verdachte] wel voor het bewijs gebruiken. Daarbij past de volgende toelichting. [verdachte] heeft telkens [medeverdachte] genoemd als degene die diverse opdrachten kreeg en uitvoeringshandelingen pleegde. Naar het oordeel van de rechtbank heeft [verdachte] daarbij over de gang van zaken naar waarheid verklaard, maar niet voor zover hij [medeverdachte] noemt als initiator en meerijder: de rechtbank zal zijn verklaring op dit punt dan ook niet voor het bewijs gebruiken. Met deze toelichting is van denaturering van de verklaring dan ook geen sprake. Maar de verklaring dat hij de uitvoerder door [medeverdachte] liet betalen gebruikt de rechtbank wel voor het bewijs: het biedt steun aan het oordeel dat van medeplegen door [verdachte] met [uitvoerder 1] en een ander sprake is geweest, waarover hierna meer. Dat [medeverdachte] niet bewijsbaar tevoren wist dat dit betalingen voor de aanslag waren, doet daaraan niet af.

De officieren van justitie achten de inhoud van een in een andere zaak (onderzoek Metaal) bij [getuige 3] aangetroffen USB-stick van belang voor het bewijs van betrokkenheid van [medeverdachte] omdat op deze stick overzichten zijn aangetroffen van betalingen die [medeverdachte] aan de uitvoerders van de aanslag op de kapper zou hebben gedaan. [medeverdachte] erkent verschillende betalingen aan [uitvoerder 1] te hebben gedaan of te hebben laten doen, maar ontkent geweten te hebben dat die betrekking hadden op de aanslag op de kapper.

5.3.9.1 De vaststelling van de feiten en omstandigheden over de gedragingen en rol van [verdachte]

De rechtbank stelt vast dat de gang van zaken als volgt is geweest.

Nadat [verdachte] van [naam 2] had gehoord dat zij verkracht zou zijn door [slachtoffer 2] , heeft hij [getuige 1] opdracht gegeven [slachtoffer 2] zo pijnlijk mogelijk dood te maken. [getuige 1] voert die opdracht niet uit. [verdachte] kent [uitvoerder 1] en onderhoudt contact met hem. Hij geeft [uitvoerder 1] opdracht [slachtoffer 2] iets aan te doen, hem zwaar te mishandelen. [verdachte] had daarvoor een motief: wraak voor een seksueel contact tussen [slachtoffer 2] en [naam 2] . Zonder dat motief zou het feit niet hebben plaatsgevonden, de rol van [verdachte] was dus van groot belang.

Hoewel, [verdachte] het slachtoffer [slachtoffer 2] eigenlijk total loss wou laten slaan, of, zoals [medeverdachte] verklaart, wou laten martelen, niet dood wou hebben, pakt dat uiteindelijk anders uit. De uitvoerder, [uitvoerder 1] , had bedacht dat hij wel een keer iemand levend in brand wilde steken, als mishandeling, hij noemt dat een doodervaring en dat vond [verdachte] wel een leuk idee. Als het dan uiteindelijk tot het in brand steken van [slachtoffer 1] is gekomen en hij misschien wel dood was als [verdachte] daarover hoort, interesseert hem dat niet: “als hij dood is dan is hij maar dood”.

5.3.9.2 Het opzet en de voorbedachte raad

Dit alles wettigt de conclusie dat [verdachte] , instemmend met het in brand steken van de kapper, de aanmerkelijke kans dat deze man daarbij het leven zou verliezen bewust heeft aanvaard. Het zou eigenlijk geen nadere motivering behoeven maar het is evident dat een in brand gestoken mens het leven verliest, tenzij zeer tijdig adequate maatregelen getroffen worden. Dat is hier gelukkig gebeurd, hetgeen niets af doet aan het enorme risico dat door (voorstellende) uitvoerder en (instemmende) opdrachtgever met dat in brand steken willens en wetens werd genomen. Ook de vraag of van voorbedachte raad sprake is geweest beantwoordt de rechtbank hiermee bevestigend. [verdachte] is vanaf het moment dat hij hoorde van het seksuele contact tussen [naam 2] en [slachtoffer 2] doende geweest een wraakactie te organiseren. [uitvoerder 1] kwam met het idee [slachtoffer 2] in brand te steken. [verdachte] vond dat een leuk idee. Hij heeft zich vanaf dat moment tot de daadwerkelijke aanslag kunnen beraden op zijn instemming met deze suggestie van [uitvoerder 1] en heeft dat niet gedaan. Hij heeft [uitvoerder 1] niet op andere gedachten proberen te brengen en heeft met zijn instemming het bestanddeel voorbedachte raad vervuld.

5.3.9.3 Het medeplegen

Bij de daadwerkelijke uitvoering was [verdachte] , die in Duitsland gedetineerd zat, niet fysiek betrokken. Er was in die zin geen sprake van gezamenlijke uitvoering. Maar zijn rol was essentieel: hij gaf ter voorbereiding [uitvoerder 1] de opdracht tot de afstraffing, stemde ook in met het eigen initiatief van [uitvoerder 1] om het beoogde slachtoffer levend in brand te steken en hij liet [medeverdachte] de financiering regelen. In zijn opdracht gaf [medeverdachte] [uitvoerder 1] tevoren werkgeld en achteraf een beloning. [uitvoerder 1] voerde uit, samen met een onbekend gebleven mededader. Aan het feit dat [verdachte] , wetend dat [uitvoerder 1] het slachtoffer in brand wilde steken, zich daarvan had kunnen distantiëren door de opdracht in te trekken of anderszins, maar dat niet deed, komt eveneens betekenis toe.

Deze intellectiele en materiële bijdrage was van cruciaal en dus voldoende gewicht. Er was sprake van een nauwe en bewuste samenwerking met anderen die tot bewezenverklaring van medeplegen leidt.

5.3.9.4 De conclusie

De rechtbank vat het voorgaande samen en komt tot de volgende conclusie.

De verklaring van [getuige 1] over wat hij uit eigen wetenschap en de auditu van [uitvoerder 1] weet, in combinatie met de verklaringen van [medeverdachte] en de overige bewijsmiddelen, brengen de rechtbank tot de conclusie dat [verdachte] zich aan het medeplegen van een poging tot moord op [slachtoffer 1] heeft schuldig gemaakt.

Bij alle ten laste gelegde varianten is het antwoord op de vraag, of [medeverdachte] daarbij al dan niet dubbel (voorwaardelijk) opzet heeft gehad op de dood of op zware mishandeling van het slachtoffer, cruciaal voor de bewijsbeslissing.

De rechtbank is van oordeel dat vrijspraak moet volgen van de primair ten laste gelegde poging tot het medeplegen van moord. Het enige bewijsmiddel daarvoor is de door [getuige 1] overgebrachte verklaring van [uitvoerder 1] dat [medeverdachte] de kapper zou hebben aangewezen en de vluchtauto zou hebben bestuurd, een verklaring bovendien waarover [getuige 1] in latere verhoren niet voldoende zeker meer is.

De rechtbank is verder van oordeel dat het eveneens primair ten laste gelegde, te weten het medeplegen van uitlokking, en het subsidiair ten laste gelegde niet bewezen kunnen worden verklaard, omdat het bewijsminimum hiervoor niet gehaald wordt.

[verdachte] verklaart, als enige, dat [medeverdachte] , in opdracht van [verdachte] zelf, de opdracht aan de uitvoerder heeft gegeven. Dat zou dan een opdracht tot zware mishandeling en niet de dood zijn geweest en al helemaal niet de dood op een zo pijnlijk mogelijke manier. De rechtbank stelt vast dat die laatste term afkomstig is uit de verklaring van [getuige 1] dat [verdachte] hém eerder had gevraagd het slachtoffer te doden op een zo pijnlijk mogelijke manier. Het voert te ver om die twee elementen, van elkaar uitsluitende scenario’s (ook al is het scenario dat [getuige 1] de uitvoerder zou zijn sowieso niet gerealiseerd) hier aan elkaar te knopen voor de rol van [medeverdachte] . Het is echter wel een saillant detail. Verder is ook op dit onderdeel van de tenlastelegging de de auditu verklaring van [getuige 1] over het aanwijzen van het slachtoffer niet bruikbaar terwijl bovendien niet valt te motiveren waarom dat deel van die verklaring dan wel bruikbaar is hoewel [medeverdachte] in de ogen van de steller van de tenlastelegging kennelijk niet de bestuurder maar uitsluitend de financier van de vluchtauto is geweest. Daarmee resteren aan bewijsbare feitelijkheden slechts het financieren van de vluchtauto en van de gebruikte brandbare stoffen en de in het vooruitzicht gestelde beloning. Uit de USB-stickbestanden, in samenhang met de verklaring van [medeverdachte] zelf, kan worden afgeleid dat [medeverdachte] betalingen heeft gedaan die te koppelen zijn aan deze aanslag. Maar dat [medeverdachte] vóór betaling van de beloning aan de opdrachtgevers kennis had van de aard van deze betalingen kan niet worden vastgesteld. Als gevolg hiervan is niet te bewijzen dat [medeverdachte] door zijn bijdrage bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard van het plegen van een moord, of het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel op de koop heeft toegenomen. De rechtbank zal [medeverdachte] vrijspreken van alle varianten van de tenlastelegging onder 1.

De rechtbank stelt de volgende, niet ter discussie staande, feiten vast.

[slachtoffer 3] rijdt in de nacht van 23 op 24 mei 2017 in een Hyundai Getz met kenteken

[kenteken 1] naar zijn woning in Gronau, Duitsland. Hij merkt dat hij wordt achtervolgd door een BMW met het kenteken [kenteken 2] . Als hij langzamer gaat rijden doet de bestuurder van de BMW dat ook. Versnelt hij dan gaat de BMW eveneens harder rijden. Hij ziet twee personen in de auto. [slachtoffer 3] stopt bij een restaurant en belt daar met een vriend om te proberen er achter te komen, aan de hand van het door hem genoteerde kentekennummer, van wie de BMW is. [slachtoffer 3] rijdt daarna nog in de omgeving rond om te zien of hij ‘hen’ nog zag. Dat is niet het geval. Hij rijdt dan naar huis en net als hij wil uitstappen, stopt de BMW achter hem. De bijrijder stapt uit de BMW. Hij draagt een doodshoofdmasker en pakt meteen een wapen en schiet op een afstand van vier à vijf meter van achteren op [slachtoffer 3] . [slachtoffer 3] wordt getroffen in de linkerzij, de bekkenkam, het linker dijbeen en de linker kuit. [slachtoffer 3] zit op dat moment nog in de auto. Onder de Hyundai treft de politie een peilbaken met ID [nummer 1] aan.26

Op 11 juli 2018 vindt de politie in Enschede in een Volkswagen Scirocco (kenteken

[kenteken 3] ) het pistool dat is gebruikt bij de beschieting van [slachtoffer 3] . Op het wapen zit DNA-materiaal van [uitvoerder 2] .

[uitvoerder 2] is op 20 december 2019 veroordeeld voor zijn rol als schutter. Tegen dit vonnis is hoger beroep ingesteld.

Het staat evenals bij feit 1 niet ter discussie dat de aanslag heeft plaatsgevonden en dat de aanleiding gezocht moet worden in de kwestie [slachtoffer 2] en [naam 2] . Verdachten weten ook hier wie de uitvoerders waren maar willen hun namen niet noemen. De rechtbank acht (impliciet) bewezen dat [uitvoerder 2] en de chauffeur van de vluchtauto de uitvoerders waren. Gelet op hetgeen partijen hierover hebben aangevoerd behoeft dit oordeel geen nadere motivering dan de in de bijlage opgenomen bewijsmiddelen.

Voor betrokkenheid van [verdachte] en [medeverdachte] als opdrachtgevers hebben de officieren van justitie het bewijs gebaseerd op een groot aantal bewijsmiddelen. Hierna volgt een bespreking van de bewijsmiddelen die de rechtbank redengevend acht, een vaststelling van de daaruit af te leiden feiten en het antwoord op de bewijsvraag. De rechtbank merkt op dat waar in de gebruikte bewijsmiddelen aannames, waarschijnlijkheden en conclusies staan vermeld, zij die heeft getoetst en de uitkomst overneemt en tot vaststelling en/of conclusie van de rechtbank maakt, zonder dat telkens expliciet te vermelden.

6.3.3.1 Algemene feiten en omstandigheden

Na de ‘mislukte’ aanslag op de kapper op 2 februari 2017 (feit 1) komt [verdachte] er achter dat niet [slachtoffer 2] het slachtoffer is geworden, maar [slachtoffer 1] . In opdracht van [verdachte] wordt dan gezocht naar [slachtoffer 2] , diens echtgenote, en – als duidelijk wordt dat zij naar Turkije zijn vertrokken – naar [slachtoffer 3] . Tot de entourage van [verdachte] en [medeverdachte] behoren onder andere [uitvoerder 2] , [getuige 2] , [uitvoerder 1] , [naam 9] en [getuige 3] . Deze personen zijn te beschouwen als ‘loopjongens’, zoals ze ook door [medeverdachte] betiteld worden. [verdachte] laat zich tijdens zijn detentie bij zijn (criminele) activiteiten bijstaan door [medeverdachte] , zoals beiden verklaren. [verdachte] moet ook het veldwerk door anderen laten verrichten. Hij maakt daarbij gebruik van zijn vele contacten en geeft ook [medeverdachte] opdrachten.

De gang van zaken ter uitvoering van de opdracht van [verdachte] met betrekking tot [slachtoffer 3] is als volgt.

6.3.3.2 De voorbereidingshandelingen

Op 10 maart 2017 worden vier peilbakens aangeschaft bij het bedrijf [bedrijf 1] in Berkel en Rodenrijs door “ [naam 10] ”, waaronder het peilbaken met ID [nummer 1] (hierna: [nummer 1] ) dat onder de auto van [slachtoffer 3] is aangetroffen en een peilbaken met ID [nummer 2] (hierna: [nummer 2] ). In de bakens zaten simkaarten. Historische gegevens van de telefoonnummers van de simkaarten van de bakens wijzen uit dat de beide bakens afwisselend onder de auto van de echtgenote van [slachtoffer 2] hebben gezeten, ook in de buurt van de woning van [slachtoffer 2] . Een aantal keren straalde het telefoonnummer dat in gebruik was bij [uitvoerder 2] , de zendmasten in de omgeving van de peilbakens aan. De rechtbank leidt daaruit, af dat hij op die momenten het betreffende “geplakte” voertuig in de gaten hield.

Vanaf 11 mei 2017 bevindt het peilbaken [nummer 1] zich voor het eerst aan de Eper Strasse in Gronau, in de buurt van het adres van [slachtoffer 3] . De dagen daarna komen de coördinaten van het peilbaken overeen met plekken waar [slachtoffer 3] volgens zijn eigen verklaring is geweest. Ook in de nacht van 23 op 24 mei 2017 worden de bewegingen van [slachtoffer 3] door het baken geregistreerd.

Vanaf april 2017 tot 23 mei 2017 zijn dus de gangen van de echtgenote en de broer van [slachtoffer 2] in kaart gebracht. Hiervoor zijn peilbakens aangeschaft, geactiveerd, onder verschillende auto’s geplakt, verwisseld en heeft [uitvoerder 2] op een aantal momenten zicht gehouden op de voertuigen waaronder zich de peilbakens bevonden. Daarnaast is er een gestolen auto geregeld, zijn valse kentekenplaten op die auto aangebracht en heeft men zich voorzien van gezichtsbedekking en een wapen. Dit alles mondde uit in de achtervolging en schietpartij in de nacht van 23 op 24 mei 2017.

6.3.3.3 De gebruikte BMW en de rol van [verdachte]

heeft de uitvoerders geregeld, zoals hij ter zitting van 7 november 2022, zonder namen te noemen, verklaard heeft. [uitvoerder 2] was een van die uitvoerders. Hij is de gebruiker van het telefoonnummer [telefoonnummer 1] .27 [uitvoerder 2] en een onbekend gebleven persoon, achtervolgen [slachtoffer 3] op 23 mei 2017. Zij rijden in een BMW met het valse kenteken [kenteken 2] . Op 6 juni 2017 wordt een uitgebrande BMW, zonder kentekenplaten, aangetroffen aan de Snuversdijk in Enschede.

Aan de hand van het chassisnummer achterhaalt de politie dat deze uitgebrande BMW op 5 maart 2017 in Vlaardingen gestolen is. Onderzoek bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) levert op dat naar het kenteken [kenteken 2] bij de RDW navraag is gedaan op 6 maart 2017, een dag na de diefstal van de BMW, vanaf het IP-adres van een woning in Rotterdam dat gelinkt kan worden aan [naam 11] .

[naam 11] is de gebruiker van het telefoonnummer [telefoonnummer 2] .28 Met dat telefoonnummer staat [naam 11] onder de naam “SNEL WAGEN” in een van de telefoons van [verdachte] opgeslagen.29 verklaarde ter zitting van 7 november 2022 dat hij via deze persoon wel twintig à dertig gestolen auto’s had.

Het kenteken [kenteken 2] is zichtbaar op een BMW, gefotografeerd voor het huis van de ex-vriendin van [uitvoerder 2] .30 Op 15 en 16 mei 2017 rijdt [uitvoerder 2] in een zilvergrijze BMW met het valse kenteken [kenteken 4] . De rechtbank leidt dit af uit de aangiftes van zijn ex-vriendin [naam 12] van een diefstal door [uitvoerder 2] op 15 mei 2017 en van het op haar inrijden door hem op 16 mei 2017, waarbij hij beide keren reed in een BMW met kenteken [kenteken 4] .31 Na onderzoek blijkt dat de kentekenplaten op de aangetroffen BMW gedupliceerd waren. Deze BMW (origineel kenteken [kenteken 5] ) was tussen 10 en 11 april 2017 gestolen in Rotterdam.32

Op basis van de historische gegevens van de telefoons van [naam 11] , [uitvoerder 2] en [verdachte] stelt de rechtbank vast dat er op 11 april 2017 in Almelo een ontmoeting plaatsvond tussen [naam 11] en [uitvoerder 2] en dat [verdachte] kort daarvoor belde met [naam 11] die op dat moment al in Almelo was.

De tijdstippen in deze historische gegevens passen bij de bevinding dat op 11 april 2017 een auto met kenteken [kenteken 4] , hetzelfde kenteken dus als het kenteken op de een maand daarna bij [uitvoerder 2] gesignaleerde BMW, rijdt op de oprit van de A20, in oostelijke richting.

De eerder genoemde voor het huis van de ex-vriendin van [uitvoerder 2] gefotografeerde auto vertoont opvallende gelijkenis (specifieke velgen, dakraam, vijfdeurs uitvoering) met de gestolen BMW die op 6 juni 2017 uitgebrand wordt aangetroffen aan de Snuversdijk in Enschede.33

De rechtbank leidt uit dit alles af dat [verdachte] gestolen auto’s bestelt bij [naam 11] , alias “SNEL WAGEN” en dat hij [uitvoerder 2] over dergelijke auto’s laat beschikken. Ook de in Gronau gebruikte auto is door [verdachte] geregeld en aan de uitvoerders, onder wie [uitvoerder 2] , ter beschikking gesteld.

6.3.3.4 Het wapen in de Volkswagen Scirocco

Zoals hiervoor is vastgesteld, wordt op 11 juli 2018 het in Gronau gebruikte wapen aangetroffen in een witte Volkswagen Scirocco met kenteken [kenteken 3] . [getuige 2] heeft deze auto op 12 februari 2016 gekocht bij autobedrijf [bedrijf 2] . [getuige 2] is een vriend van [medeverdachte] die tegen betaling klussen voor hem verricht. [getuige 2] heeft verklaard dat hij deze auto heeft gebruikt voor ritjes voor [medeverdachte] . Vanaf 31 oktober 2016 heeft de auto achtereenvolgens op naam gestaan van een toenmalige geliefde van [verdachte] , [naam 13] , van [naam 14] en van [naam 15] . [naam 15] heeft verklaard dat hij dat op verzoek van [naam 9] , had gedaan. [naam 9] was een medewerker van [verdachte] , zoals uit de verklaring van [verdachte] blijkt.

De rechtbank leidt uit dit alles af dat de witte Volkswagen Scirocco voor, tijdens en na de aanslag in Gronau in gebruik was bij verschillende personen die in relatie stonden tot [verdachte] en/of [medeverdachte] . Het wapen dat bij de aanslag in Gronau is gebruikt, werd door de politie onder de bijrijdersstoel van deze auto gevonden.

6.3.3.5 De USB-stick en [uitvoerder 2]

Op 6 november 2018 wordt bij de voormalig werknemer van [medeverdachte] , [getuige 3] , een USB-stick aangetroffen met daarop vele bestanden. Deze USB-stick was afkomstig uit de boedel van SDS, het opgedoekte bedrijf van [medeverdachte] . [medeverdachte] heeft ter zitting van 3 november 2022 verklaard dat hij bestanden op die stick heeft aangemaakt en bijgehouden, met uitzondering van het op pagina AD Nauru, 727 rood omkaderde gedeelte. Over de bestanden zijn diverse processen-verbaal van bevindingen opgemaakt waarbij de politie op basis van diverse onderzoeksresultaten tot conclusies is gekomen. De rechtbank verwijst naar de inhoud van de als bewijsmiddel opgenomen processen-verbaal, waarvan zij de conclusie overneemt en tot de hare maakt en geeft er daarvan een aantal kort weer.

De door [medeverdachte] geopperde mogelijkheid, dat anderen – en dan met name de broer van verdachte [verdachte] , [naam 16] – voor de aangetroffen genoemde bestanden verantwoordelijk zouden zijn, schuift de rechtbank als niet geloofwaardig ter zijde. Niet alleen is er in het omvangrijke dossier niet één aanwijzing voor een dergelijke betrokkenheid van [naam 16] , over wie [medeverdachte] bovendien zelf zegt dat hij digitaal moeilijk leerbaar was, daarnaast is Nazi een meer gebruikte specifieke bijnaam van [medeverdachte] , die bovendien in verschillende verrekeningsbestanden die betrekking hebben op [medeverdachte] (oftewel ‘mij’) en Gf ( [alias verdachte 1] , alias [verdachte] ) gehanteerd wordt. Naar het oordeel van de rechtbank zijn deze bestanden door [medeverdachte] opgesteld.

[verdachte] verklaart dat hij [medeverdachte] na de ‘mislukte’ aanslag op [slachtoffer 2] opdracht heeft gegeven ervoor te zorgen dat hij via Ironchat met [slachtoffer 3] , de broer van de kapper [slachtoffer 2] , kon praten. Hij wilde van [slachtoffer 3] weten waarom [slachtoffer 3] de zaken van [slachtoffer 2] waarnam én hij wilde hem vertellen wat [slachtoffer 2] met [naam 2] had gedaan.

verklaart eveneens dat het de bedoeling van [verdachte] was met [slachtoffer 3] te praten, ontkent dat [verdachte] hem had gevraagd een en ander te regelen en zegt dat [verdachte] zelf dat heeft gedaan.

en [verdachte] verklaren eensluidend dat het niet de bedoeling is geweest [slachtoffer 3] te beschieten. De uitvoerders zouden in paniek hebben geschoten toen [slachtoffer 3] uit zijn auto stapte.

Wat was de bedoeling bij de gang van zaken zoals hiervoor vastgesteld: het voeren van een Ironchat-gesprek tussen [slachtoffer 3] en [verdachte] , zoals door verdachten is verklaard, of het doden van [slachtoffer 3] , zoals de officieren van justitie hebben betoogd? Het door verdachten geschetste scenario kenmerkt zich door een aantal onwaarschijnlijkheden.

Niet valt in te zien waarom voor het simpelweg voeren van een Ironchatgesprek tussen [verdachte] en [slachtoffer 3] , zo een grootscheepse operatie, die een veelomvattende organisatie vergt, dient te worden opgetuigd. Gedurende de periode van 10 maart 2017 tot 23 mei 2017 worden diverse auto’s van de familie [familienaam] van een peilbaken voorzien. Die bakens worden al die tijd in werking gehouden. Er wordt een gestolen BMW geregeld en die wordt van valse kentekenplaten voorzien. Bestuurder en bijrijder worden ingeschakeld, een gezichtsmasker en een wapen met munitie worden geregeld. Dit alles mondt uit in het achtervolgen van [slachtoffer 3] , door een chauffeur en bijrijder, van wie er een gezichtsbedekking draagt, terwijl de bijrijder zijn telefoons heeft uitgeschakeld en zij gewapend zijn met tenminste één vuurwapen met munitie. Ook als [slachtoffer 3] gestopt is en zeker een half uur de BMW niet meer heeft waargenomen, pikken de uitvoerders het spoor weer op waarna [slachtoffer 3] door een van hen in Gronau bij zijn woning uiteindelijk wordt beschoten. En dit alles op een adres dat men op grond van gepeilde gegevens ook zonder achtervolging door gemaskerde en gewapende personen simpelweg had kunnen bereiken om vervolgens [slachtoffer 3] in een normaal gesprek tot een Ironchat-conversatie te verleiden.

Op de vraag waarom al niet eerder en met minder machtsvertoon een Ironchatgesprek was geregeld, hebben [verdachte] en [medeverdachte] geen plausibel antwoord gegeven.

Verder is van belang dat [verdachte] en [medeverdachte] als verklaring voor de schietpartij noemen dat de uitvoerders van deze operatie, die dus slechts een gesprek tot stand hadden willen brengen, in paniek zijn geraakt en in die paniek hebben geschoten. Uit niets is echter gebleken dat er enige poging is ondernomen om in gesprek te raken met [slachtoffer 3] : niet toen hij de eerste keer stopte omdat hij merkte dat hij gevolgd werd en evenmin de tweede keer toen hij onmiddellijk beschoten werd. Het is evenmin aannemelijk geworden dat er sprake is geweest van een panieksituatie waarbij de bijrijder het wapen heeft moeten trekken en heeft moeten schieten. [slachtoffer 3] wilde nog of was nog bezig uit zijn auto (te) stappen maar werd van achteren met een salvo van zeker vijf schoten, zittend in zijn auto onder vuur genomen.

De rechtbank gaat dan ook aan het alternatieve scenario voorbij.

Naar de uiterlijke verschijningsvormen te oordelen en kort het voorgaande samenvattend: het langdurig volgen van het slachtoffer, uiteindelijk ook fysiek en gewapend en gemaskerd en het zonder aanleiding meermalen op hem schieten terwijl hij weerloos in zijn auto zit, kan op niets anders duiden dan te zijn gericht op de dood van dat slachtoffer.

De rechtbank herhaalt een aantal van de hiervoor ook al van belang geachte feiten en omstandigheden die voor de beoordeling van de vraag of van voorbedachte raad sprake is geweest ook van belang zijn.

Uit de vastgestelde feiten en omstandigheden leidt de rechtbank af dat sprake is geweest van een bijna drie maanden durende voorbereiding van de aanslag en dat sprake was van een vooropgezet plan tussen [medeverdachte] , [verdachte] en de uitvoerders. Een voorbereiding die een gestolen auto met valse kentekenplaten, het uitpeilen van het slachtoffer, gezichtsbedekking en een wapen omvatte. De uitvoerders van de aanslag hadden zich dus op vuurwapengebruik voorbereid. Gedurende die periode van voorbereiding hebben [medeverdachte] , [verdachte] en de uitvoerders zich kunnen beraden op het door hun genomen besluit. De uitvoerders hebben zich daarnaast tijdens de achtervolging steeds kunnen beraden. Ook tijdens de tijdsspanne van minstens een half uur waarin [slachtoffer 3] hen had afgeschud. Maar zij zijn ook toen niet teruggekomen op het eerder genomen besluit. De uitvoerders hebben daarmee voldoende gelegenheid gehad om zich te beraden op het te nemen of genomen besluit, terwijl van contra-indicaties die zouden moeten leiden tot een ander oordeel niet is gebleken.

De rechtbank ziet in dit alles geen aanleiding om aan te nemen dat de uitvoerders anders hebben gehandeld dan zij van plan waren: het schieten op [slachtoffer 3] , waarmee zij de aanmerkelijke kans hebben aanvaard en deze op de koop toe hebben genomen dat [slachtoffer 3] door het schieten zou komen te overlijden.

De rechtbank is van oordeel dat er sprake is van een poging tot moord op [slachtoffer 3] .

De rechtbank zal de vraag of [verdachte] en [medeverdachte] als medepleger zijn aan te merken aan de hand van het hiervoor weergegeven kader van medeplegen beantwoorden.

[verdachte] en [medeverdachte] waren niet fysiek aanwezig bij de beschieting van [slachtoffer 3] zodat van een gezamenlijke uitvoering geen sprake is geweest. Een bijdrage van voldoende gewicht in de vorm van gedragingen voor en/of tijdens en/of na het strafbare feit kan echter ook medeplegen opleveren.

Is een dergelijke bijdrage van [verdachte] en/of [medeverdachte] vast te stellen?

Daarvoor zijn, in aanvulling op de voorgaande vaststellingen, de volgende feiten en omstandigheden van belang.

Het initiatief tot de aanslag ging uit van [verdachte] , met als motief zijn wraak voor het seksuele incident tussen [slachtoffer 2] en [naam 2] . Gehandicapt door zijn detentie regisseerde hij van daaruit de hele operatie. Hij gaf de opdracht [slachtoffer 3] op te sporen, waartoe hij via [naam 11] (alias [alias] ) een gestolen auto met valse kentekenplaten regelde. Dat er alleen gepraat zou moeten worden is ongeloofwaardig. Tegen de achtergrond van wat er zich bij de kapper had afgespeeld, door de rechtbank ook als een poging tot moord gekwalificeerd, en gegeven het langdurig volgen en onmiddellijk meermalen schieten op de weerloos in zijn auto zittende [slachtoffer 3] , kan het niet anders dan een opdracht tot dat schieten zijn geweest.

[medeverdachte] wist begin februari 2017 al dat [verdachte] de opdracht tot de aanslag op de kapper had gegeven. Hij kende diens wraakgevoelens. Hij wist dus waartoe [verdachte] in staat was. [medeverdachte] heeft zich niet gedistantieerd van [verdachte] , maar heeft ondanks die wetenschap een belangrijke logistieke en financiële bijdrage aan de hele operatie die tot de aanslag in Gronau leidde, geleverd. Hij ontving de gegevens van de peilbakens en verwerkte die en alle andere persoonlijke gegevens over de familie [familienaam] in de op de USB-stick aangetroffen bestanden en documenten. Hij hield de kosten bij en deed betalingen of liet die doen en voorzag de uitvoerders van encrypted telefoons. Zijn rol was van groot gewicht: zonder locatiegegevens, betalingen aan de uitvoerders en telefoons voor het onderhouden van contact, had deze operatie niet kunnen plaatsvinden. De opdracht voor de aanslag in Gronau kwam weliswaar van [verdachte] , maar op operationeel niveau hebben [medeverdachte] en [verdachte] eendrachtig samengewerkt: [verdachte] door levering van de ‘hardware’, zoals de auto, [medeverdachte] door begeleiding van ‘de loopjongens’ door het gehele proces van peilen tot uitbetaling. Wie van hen beiden de loopjongens en het wapen heeft geregeld, blijft onduidelijk: verdachten beschuldigen elkaar op dat punt.

Samenvattend concludeert de rechtbank dat [verdachte] en [medeverdachte] in een intensieve samenwerking met elkaar en de uitvoerders een intellectuele en materiële bijdrage hebben geleverd die van essentieel belang was en waarbij de taakverdeling duidelijk en afgestemd op ieders mogelijkheden was.

Op grond van het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat de voor medeplegen vereiste voldoende nauwe en bewuste samenwerking tussen verdachten [verdachte] en [medeverdachte] en de medeverdachten/-veroordeelde(n) is komen vast te staan. Daarmee acht de rechtbank het ten laste gelegde medeplegen bewezen.

Al hetgeen hiervoor is overwogen, brengt de rechtbank tot de conclusie dat [verdachte] en [medeverdachte] zich aan het medeplegen van een poging tot moord op [slachtoffer 3] hebben schuldig gemaakt.

De rechtbank stelt de volgende, niet ter discussie staande, feiten vast.

In de nacht van 19 september 2017 rond 03.15 uur stopt een auto voor het pand van [loungeclub] in Enschede. De bijrijder stapt uit en vuurt met een automatisch vuurwapen (een semi- en volautomatische werkend aanvalsgeweer) zes kogels af op de hoofdingang (feit 3). De loungeclub is gesloten en er zijn geen personen in het pand aanwezig. De schutter loopt weg, stapt als bijrijder in de auto en de auto vertrekt. Enkele minuten later vuurt dezelfde schutter, met hetzelfde automatisch vuurwapen, dertig kogels af op de gevel en door de ruiten van de boven- en benedenverdieping van een woning aan [adres 2] in Enschede (feit 4). Deze woning is 350 meter verwijderd van [loungeclub] . Op dat moment zijn de bewoners [slachtoffer 4] , zijn partner [slachtoffer 5] en haar dochter van zeven, [slachtoffer 6] , thuis. [slachtoffer 4] is in de woonkamer, moeder en dochter liggen op de eerste verdieping te slapen. [slachtoffer 4] ziet op beelden van de beveiligingscamera buiten zijn woning een auto en de schutter naderen en slaagt er in, net voor het schieten begint, achter een muurtje in de woonkamer te schuilen. Meerdere kogels belanden in de woonkamer en de slaapkamer van moeder. Er raakt niemand gewond.

De bij [loungeclub] en Benkoelenstraat gebruikte auto, een gestolen lichtkleurige BMW, driedeurs, coupé model, wordt op 19 september 2017 rond 08.35 uur uitgebrand aangetroffen aan de Snuversdijk, in het buitengebied van Enschede.

De wijkagent stelt [slachtoffer 9] , de eigenaar van [loungeclub] , kort erna in kennis van de beschieting van zijn pand.

Op 2 november 2018 vindt de politie bij een doorzoeking van een woning aan de Moderatohof in Hengelo het vuurwapen dat is gebruikt bij de beschietingen van zowel [loungeclub] als [adres 2] in de nacht van 19 september 2017.

[uitvoerder 2] is voor beide feiten vervolgd en veroordeeld: voor beide feiten als de schutter. Voor feit 3 wegens het medeplegen van bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht en voor feit 4 voor het medeplegen van een poging tot moord. Die veroordeling is nog niet onherroepelijk.

Dat beide beschietingen hebben plaatsgevonden en de wijze waarop deze hebben plaatsgevonden staat niet ter discussie. Voor de rechtbank staat ook vast dat de aanslagen op [loungeclub] en de woning aan [adres 2] in Enschede met elkaar samenhangen. De aanslagen hebben enkele minuten na elkaar plaatsgevonden en zijn met hetzelfde wapen door dezelfde uitvoerders gepleegd: de schutter (de bijrijder) en de bestuurder van de auto.

De te beantwoorden vraag is of, en in hoeverre, [verdachte] en/of [medeverdachte] op de ten laste gelegde wijze betrokken zijn bij de deze beschietingen.

De officieren van justitie beantwoorden deze vraag bevestigend en baseren het bewijs op getuigenverklaringen, het aantreffen van het gebruikte vuurwapen aan de Moderatohof, foto’s van [slachtoffer 9] op de telefoon van [getuige 3] , dactysporen van [naam 17] en diverse chatgesprekken en veronderstellen als motief een conflict tussen de groep waartoe [verdachte] en [medeverdachte] behoren en leden van Satudarah.

[verdachte] en [medeverdachte] ontkennen betrokkenheid bij de aanslagen.

ontkent betrokkenheid bij de beschietingen van [loungeclub] en de woning aan de Benkoelenstraat. Zijn verklaringen bij de politie en ter zitting (als verdachte en als getuige in de zaak van [medeverdachte] ) komen samengevat op het volgende neer.

De beschietingen hebben met elkaar te maken en zijn door dezelfde personen uitgevoerd. [medeverdachte] heeft [verdachte] verteld dat het ging gebeuren. [medeverdachte] berichtte hem dat het was gebeurd. De gebruikte wapens zijn gekocht door [medeverdachte] . De wapens op de foto die [verdachte] aan [naam 18] heeft gezonden zijn de wapens die bij [naam 19] zijn gevonden. Deze foto had [verdachte] van [medeverdachte] gekregen. [verdachte] herinnert zich niet dat hij eind juni/begin juli 2017 met [naam 9] een chatgesprek heeft gevoerd waarin hij [naam 9] vroeg om adressen van onder meer de “club” omdat hij ze wilde gaan “knallen” en laten “bloeden”. [verdachte] kent het adres van [slachtoffer 4] .

[uitvoerder 2] heeft niets te maken met de beschietingen. De beschietingen in Enschede en de beschietingen rond diezelfde tijd in Almelo (waarmee hij de beschietingen van woningen van aan Satudarah en/of [naam 20] gelieerde personen bedoelt) zijn uitgevoerd door twee groepen. [verdachte] kent beide groepen en heeft met hen gesproken en [medeverdachte] kent de groepen nog beter.

ontkent betrokkenheid bij de beschietingen van [loungeclub] en de woning aan de Benkoelenstraat. Zijn verklaringen bij de politie en ter zitting (als verdachte en als getuige in de zaak van [verdachte] ) komen samengevat op het volgende neer.

De aanleiding voor deze aanslagen is een door [verdachte] tegen de Satudarah gestarte oorlog. [verdachte] gaf daartoe opdracht aan twee groepen, uit Rotterdam en Utrecht. [verdachte] regelde de wapens via [getuige 1] . [medeverdachte] heeft een telefoon aan [naam 19] gegeven en heeft hem wapens, waaronder het bij deze feiten gebruikte wapen, laten opslaan. Hij, [medeverdachte] , heeft geen opdracht gegeven voor het klaarzetten van auto’s en voor het maken van foto’s van [slachtoffer 9] . [medeverdachte] zwijgt over eventuele betrokkenheid van zijn familie en wanneer hem vragen worden gesteld over een chatgesprek tussen zijn broer [broer medeverdachte] en zwager [zwager medeverdachte] waarin zij chatten over een “AK spiel” beroept hij zich op zijn zwijgrecht.

De rechtbank bespreekt de bewijsmiddelen die voor het bewijs bruikbaar zijn.

7.3.6.1 De foto’s van getuige [getuige 3] en de verklaring van [getuige 3]

Op een telefoon van [getuige 3] zijn op 15 februari 2018 negen foto’s van [slachtoffer 9] , de eigenaar van [loungeclub] , aangetroffen. [getuige 3] verklaart dat hij die op verzoek van [medeverdachte] heeft gemaakt en ze heeft gestuurd naar [medeverdachte] die hij als ‘Bro’ in zijn telefoon had opgeslagen. De foto’s zijn gemaakt op 15 september 2017, dus slechts een paar dagen voor de beschieting van [loungeclub] . De eerste verklaring van [getuige 3] dat hij in opdracht van [medeverdachte] foto’s van [slachtoffer 9] heeft gemaakt is als bewijsmiddel bruikbaar. Zijn tweede verklaring, waarin hij daarop terugkomt, is ongeloofwaardig.

7.3.6.2 De chatconversatie tussen [broer medeverdachte] en [zwager medeverdachte]

[broer medeverdachte] , de broer van verdachte [medeverdachte] , en [zwager medeverdachte] , zijn zwager, voeren vanaf 18 oktober 2018 via Ironchat gesprekken met elkaar naar aanleiding van een verhoor van [zwager medeverdachte] door de Duitse politie op 24 oktober 2018.34 Uit die gesprekken leidt de rechtbank af dat [zwager medeverdachte] voor het verhoor denkt dat de politie hem wil laten praten over [verdachte] ( [verdachte] ) en [medeverdachte] ( [medeverdachte] ) in relatie tot twee moordpogingen. Na het verhoor meldt hij dat [getuige 2] (de rechtbank begrijpt: [getuige 2] alias [alias getuige 2] ) de politie zijn naam heeft gegeven, en dat de politie heeft gezegd dat [getuige 2] heeft verklaard dat [zwager medeverdachte] met hem alle auto’s heeft gehaald/gehad bij McDonald’s, voor “die Sachen” in opdracht van [medeverdachte] met [verdachte] als opdrachtgever. [zwager medeverdachte] en [broer medeverdachte] bespreken dat ze bij [getuige 2] langs willen gaan.

De rechtbank is van oordeel dat de inhoud van deze gesprekken weliswaar het vermoeden wekt dat [broer medeverdachte] en [zwager medeverdachte] kennis dragen van feiten over (moord)aanslagen en betrokkenheid van [medeverdachte] ( [medeverdachte] ) en [verdachte] ( [verdachte] ) daarbij, maar welbeschouwd is dit gesprek niet meer dan een weergave van wat de politie [zwager medeverdachte] heeft verteld. Het gesprek roept zeker vragen op, maar betrokkenheid van verdachten in de ten laste gelegde vorm kan er niet aan ontleend worden. Dat wordt niet anders door het gesprek op 31 oktober 2018 als [broer medeverdachte] en [zwager medeverdachte] bespreken wat te doen met een “ak spiel”, waarbij de naam “ [naam 19] ” (de rechtbank stelt vast [naam 19] ) valt en zij besluiten dat ze met “ [alias 2 medeverdachte] ”, geïdentificeerd als [medeverdachte] , moeten overleggen.

7.3.6.3 De chatconversatie tussen [verdachte] en [naam 9]

Op een niet nader te bepalen tijdstip tussen 29 juni en 4 juli 2017 voeren [verdachte] en [naam 9] chatgesprekken over wapens, waarvan [alias 1 medeverdachte] (de rechtbank begrijpt: [medeverdachte] ) weet waar ze liggen. [verdachte] vraagt [naam 9] naar de adressen van [naam 20] en [naam 21] en zegt dat hij ze gaat knallen.35

De rechtbank kan uit dit gesprek slechts afleiden dat [verdachte] en [naam 9] bespreken dat [medeverdachte] weet waar wapens liggen maar ziet anders dan de officieren van justitie onvoldoende verband tussen deze gesprekken en de ruim twee maanden later uitgevoerde beschietingen van [loungeclub] en Benkoelenstraat in Enschede.

7.3.6.4 De getuigenverklaringen

De verklaringen van [getuige 2] en [naam 19] over respectievelijk het klaarzetten van een BMW en doen van betalingen ( [getuige 2] ) en het bewaren van wapens ( [naam 19] ) in opdracht van [medeverdachte] en de betrokkenheid van familieleden van [medeverdachte] daarbij zijn concreet, gedetailleerd, geven redenen van wetenschap en worden bevestigd door de verklaring van [medeverdachte] en voor een deel door chatgesprekken tussen [broer medeverdachte] en [zwager medeverdachte] .

Voor de overige door de officieren van justitie van belang geachte bewijsmiddelen geldt het volgende. De verklaringen van [naam 20] en [naam 22] zijn de auditu en geven geen redenen van wetenschap. De enkele verklaring van [naam 18] zegt hoogstens dat [verdachte] op 17 april 2017, het moment van versturen van de foto, heeft beschikt over een foto van automatische vuurwapens die wellicht bij de beschietingen zijn gebruikt. De verklaringen van [naam 20] , [naam 22] en [naam 18] zijn daarmee niet bruikbaar voor het bewijs. De enkele de auditu-verklaring van [getuige 1] waar hij spreekt over het bestaan van een opdrachtenlijstje – met daarop onder meer de beschieting van [loungeclub] en van de woning van [slachtoffer 4] – van opdrachtgevers onder wie [verdachte] , is op dit punt summier, onvoldoende gespecificeerd en vindt geen steun in andere bewijsmiddelen en is daarmee ook niet bruikbaar.

De verklaring van [uitvoerder 2] dat hij betalingen ontving van [medeverdachte] voor klussen, is te summier en algemeen voor een koppeling aan de beschietingen.

De rechtbank stelt vast dat de gang van zaken als volgt is geweest.

[medeverdachte] geeft [getuige 3] opdracht foto’s van [slachtoffer 9] , eigenaar van [loungeclub] , te maken. Op 15 september 2017 maakt [getuige 3] die foto’s. Hij verstuurt ze naar [medeverdachte] . [medeverdachte] draagt [getuige 2] op een BMW op te halen bij McDonald’s in Hengelo (O) en deze neer te zetten in Enschede-Zuid. [medeverdachte] zwager [zwager medeverdachte] , brengt [getuige 2] naar McDonald’s. De uitvoerders van de beschietingen van [loungeclub] en de Benkoelenstraat rijden bij die aanslagen in die BMW. Wanneer [getuige 2] [medeverdachte] vertelt dat hij de klaargezette BMW in Opsporing Verzocht heeft herkend als de BMW die is gebruikt bij de beschietingen van [loungeclub] en de woning aan de Benkoelenstraat, zegt [medeverdachte] tegen [getuige 2] ‘dat dit moest gebeuren’. [naam 19] verbergt op verzoek van [medeverdachte] het bij de beschietingen gebruikte automatische vuurwapen aan de Moderatohof.

7.3.7.1 [medeverdachte]

De rechtbank komt op grond van die feiten tot het oordeel dat [medeverdachte] bewijsbaar op enigerlei en ook deels strafbare wijze (vuurwapenbezit, heling gestolen auto) handelingen heeft verricht die in verband kunnen worden gebracht met de hem ten laste gelegde feiten. Alles overziende lijkt [medeverdachte] in het geheel een uitermate dubieuze rol te hebben gespeeld die past bij de activiteiten die hij eerder ten behoeve van andere aanslagen verrichtte. Maar dat [medeverdachte] wetenschap had van, laat staan opzet op, de onder 3 en 4 ten laste gelegde aanslagen kan op grond van de bewijsmiddelen niet worden vastgesteld. De rechtbank komt daarmee tot de conclusie dat het bewijs voor het (voorwaardelijk) opzet bij alle onder 3 en 4 ten laste gelegde varianten niet in voldoende mate aanwezig.

De rechtbank zal [medeverdachte] van deze feiten vrijspreken.

7.3.7.2 [verdachte]

Het is niet uitgesloten, gelet op de gespannen verhouding tussen [verdachte] c.s. en leden van Satudarah in die periode, dat [verdachte] een rol heeft gespeeld in deze beschietingen. Zijn gedetailleerde verklaringen over wat de aanslagplegers hem over de aanslagen zouden hebben verteld, doen dat althans vermoeden. Maar dat dat daadwerkelijk zo is, en in welke vorm, kan op basis van het dossier niet worden vastgesteld. Van enige rol voor of handelingen gepleegd door [verdachte] voorafgaand aan, tijdens of na afloop van de beschietingen is daarmee niet gebleken. De hiervoor besproken chatberichten tussen [verdachte] en [naam 9] zijn daarvoor onvoldoende, alleen al omdat deze betrekking hebben op de in Almelo wonende gebroeders [naam 20] . Bovendien vindt dit gesprek maanden voor de beschietingen in Enschede plaats. Dit geldt ook in combinatie met de door [medeverdachte] als getuige ter zitting afgelegde verklaring die door gebrek aan redenen van wetenschap en steunbewijs niet bruikbaar is voor het bewijs.

De rechtbank zal ook [verdachte] van deze feiten vrijspreken.

De rechtbank stelt de volgende, niet ter discussie staande, feiten vast.

Op 11 november 2017 omstreeks 02.45 uur gooien twee mannen met twee stenen, door verbalisanten herkend als stukken trottoirband, een ruit in van de woonkamer op de begane grond aan de voorzijde van de woning aan [adres 3] in Almelo. Vervolgens gooien zij door het gat in de ruit in de woning wasbenzine uit een jerrycan en aanmaakpasta uit een fles en brengen dat in aanraking met open vuur. Er ontstaat brand. De bewoonster van de woning, [slachtoffer 7] , slaapt op dat moment in haar slaapkamer op de eerste verdieping aan de voorzijde. Zij wordt wakker, ontdekt de brand in haar woonkamer en ontvlucht de woning. Als gevolg van de brand is de woning grotendeels uitgebrand. [slachtoffer 7] is de moeder van [naam 9] en [naam 23] . Het onderzoek naar deze brand kreeg de naam Tapir.

Ook bij dit feit geldt dat niet ter discussie staat dat de aanslag is gepleegd. En evenmin dat daardoor sprake is van brandstichting met gemeen gevaar voor goederen, de aangrenzende woningen en levensgevaar voor [slachtoffer 7] en een poging tot moord op [slachtoffer 7] , gepleegd door onder andere [uitvoerder 2] .

Als een van de verdachten van deze brandstichting is [uitvoerder 2] vervolgd. Bij de behandeling van zijn zaak in hoger beroep heeft hij bekend de brand samen met [uitvoerder 3] , voor een opdrachtgever te hebben gesticht. Hij is voor het medeplegen van opzettelijke brandstichting en het medeplegen van een poging tot moord veroordeeld, bij inmiddels onherroepelijk arrest van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 6 april 2022.

Dat brengt de rechtbank bij de beantwoording van de vraag of verdachte de opdrachtgever van [uitvoerder 2] is geweest. De officieren van justitie beantwoorden die vraag bevestigend en baseren het bewijs op de bekennende verklaring van [uitvoerder 2] , diverse chat- en tapgesprekken, verklaringen van [naam 22] , [getuige 1] , [medeverdachte] en [verdachte] zelf en een verondersteld motief van [verdachte] . Hierna volgt een waardering van de voorhanden bewijsmiddelen en het antwoord op de bewijsvraag.

In de kern komt de verklaring van [uitvoerder 2] , bij het hof op 2 april 2021, op het volgende neer.

ontving via een bericht op zijn telefoon de opdracht om brand te stichten aan [adres 3] in Almelo en sticht kort daarna die brand daadwerkelijk. Hij gooit een ruit in met stenen, gooit brandbare vloeistoffen in de woning en steekt die vloeistof aan, waardoor brand ontstaat. Eerder, op 2 juni 2017 had hij van dezelfde opdrachtgever de opdracht uitgevoerd om brand te stichten in een woning aan [adres 5] in Almelo. Voor zijn eigen veiligheid wil [uitvoerder 2] de naam van de opdrachtgever niet noemen. De door hem benaderde [uitvoerder 3] gaat mee naar de Palestrinastraat. [uitvoerder 2] zou duizend euro krijgen maar heeft dat, na zijn aanhouding op heterdaad, nooit ontvangen. Voor het uitvoeren van de aanslag op [adres 5] heeft hij wel duizend euro gekregen.

Op 11 november 2017 is in onderzoek Tapir bij de aanhouding van [uitvoerder 2] een Samsung SM-A520F (Galaxy A5) in beslag genomen. Uit onderzoek aan dat toestel volgt dat [uitvoerder 2] in de periode van 23 september 2017 tot aan zijn aanhouding op 11 november 2017 via Facebook Messenger, Telegram en Ironchat contact heeft gehad met [verdachte] .

Dat contact houdt, voor zover van belang, het volgende in.

Op 2 en 3 november 2017 hebben [verdachte] (onder de naam: [alias 2 verdachte] ) en [uitvoerder 2] (onder de naam: [alias 2 uitvoerder 2] ) via Facebook Messenger contact met elkaar. [verdachte] wil weten waar [uitvoerder 2] was. Die antwoordt dat hij was opgepakt, dat hij een oude straf moest uitzitten en dat hij nu net een dag vrij is. [verdachte] wil weten of ‘ze’ [uitvoerder 2] nog wat gevraagd hebben waarop [uitvoerder 2] zegt: “Nah niet echt werd nog wel x opgeroepen voor verhoor voor de rest rustig”. [verdachte] wil weten waarover het verhoor van [uitvoerder 2] ging en vraagt [uitvoerder 2] wat zijn ‘nr’ (de rechtbank begrijpt: telefoonnummer) is en zegt hem dat hij ‘telgram’ (de applicatie Telegram) op zijn ‘tel’ (telefoon) moet zetten. [uitvoerder 2] antwoordt: “Oké, komt goed. Verhoor ging over oplichting van die jaguar. Ik zet even telegram er op. (…) Dus ben zo online.” Zo’n drie uur later geeft [uitvoerder 2] een telefoonnummer door aan [verdachte] .

Op 5 november 2017 hebben [uitvoerder 2] (onder de naam: [alias 3 uitvoerder 2] ) en [verdachte] (onder de naam: [verdachte] ) tussen 01.55 uur en 12.26 uur contact met elkaar via Telegram. [uitvoerder 2] meldt dat hij Iron (de rechtbank begrijpt: Ironchat) heeft en vraagt aan [verdachte] ; “kan je miss ook iets voor schieten dan want ik zit nu een beetje fuckt up”. [verdachte] antwoordt: “Je kan gelijk vanavond wat doen. Eigenlijk daar wacht ik op”. [uitvoerder 2] reageert: “Ja zeg maar. Want ik wacht op de maat van je met iron chat”. Waarop [verdachte] antwoordt: “Oke”.

Op 7 november 2017 neemt [uitvoerder 2] weer contact op met [verdachte] via Telegram. Hij bericht: “Jo, ik ben er”. [verdachte] reageert met: “Te laat he”, waarop [uitvoerder 2] antwoordt dat het toch pas over 1-2 dagen was, hetgeen [verdachte] bevestigt. Daarop antwoordt [uitvoerder 2] : “Oke ben je ook op die andere?”

Zij hebben ook via Ironchat contact met elkaar. [uitvoerder 2] benadert [verdachte] (Ironchataccountnaam: [accountnaam] ) op 7 november 2017 eerst om 08:04:28 uur met “Jo” en om 16:41:24 uur met “Jo ik ben er”. [uitvoerder 2] vraagt [verdachte] op 8 november 2017 om 17:23:01 uur: “Vanavond dat huis toch”. Of [verdachte] daarop heeft geantwoord kan uit dit bewijsmiddel niet worden afgeleid. [uitvoerder 2] blijft contact zoeken op 9 november 2017. Drie keer, verspreid over de dag: “Jo bro, Jo, Jo jo”. Ook hier geldt dat uit dit bewijsmiddel niet kan worden afgeleid of [verdachte] daarop heeft geantwoord.

Op 19 maart 2017 is bij [verdachte] in zijn cel in Duitsland een aantal mobiele telefoons in beslag genomen, waaronder een Samsung Galaxy S4 mini. Uit onderzoek aan dat toestel en uit de verklaring die [verdachte] op 10 november 2022 ter zitting heeft afgelegd, leidt de rechtbank af dat [verdachte] op 10 en 11 november 2017 (vergeefs) telefonisch en via sms-berichten contact heeft gezocht met [naam 24] , [naam 23] en [uitvoerder 2] . [naam 24] stond als “Felikker homo” in zijn contactenlijst en is een vriend of, zoals [verdachte] ter zitting van 10 november 2022 verklaarde, een loopjongen van [naam 23] . [naam 23] is de zoon van [slachtoffer 7] , het slachtoffer van de aanslag, zoals zij in haar aangifte verklaart.

Op 10 november 2017 en 11 november 2017 zoekt [verdachte] contact met [naam 24] . Wanneer hij op 10 november 2017 om 14.45 uur telefonisch geen contact met hem krijgt, stuurt hij hem om 16.21 uur twee keer een sms-bericht: “Moet ik je zoeken of wat.” Daarna probeert [verdachte] [naam 24] nog twee keer te bellen om 16.28 uur en 22.34 uur. Om 22.35 en 22.36 uur stuurt [verdachte] het sms-bericht: “Je bent doof dus, Ewa dan ga ik je wel zoeken en je nieuwe manier leren wat doof mensen van me krijgen”. Daarna probeert [verdachte] het om 23.41 en 00.20 (het is dan inmiddels 11 november 2017) opnieuw. Om 01:57:55 die nacht – zo’n drie kwartier voor de aanslag plaats vindt – zoekt [verdachte] de aandacht van [uitvoerder 2] via Telegram (‘Ey’). Om 15.01 en 15.47 uur probeert hij wederom tevergeefs telefonisch contact met [naam 24] te krijgen. Om 15.51 uur stuurt hij het sms-bericht: “Dat huis van je vriend was waarschuwing. Nu weet je wat ik met je ga doen met je kk politiek”. Uit de toelichting van [verdachte] ter zitting van 10 november 2022 begrijpt de rechtbank dat ‘kankerpolitiek’ een uitdrukking is die [verdachte] gebruikt voor ‘spelletjes’. Daarna zoekt [verdachte] op 11 november 2017 afwisselend nog verschillende keren telefonisch contact met [naam 24] en [naam 23] (Zak Almelo binnen) die op dat moment gedetineerd is.

Van 7 december 2017 tot en met 30 januari 2018 zijn de gesprekken onderschept, die [uitvoerder 2] voert vanuit de penitentiaire inrichting, waar hij voorlopig gehecht is in onderzoek Tapir. Op 3 januari 2018 belt [uitvoerder 2] met zijn vriendin [naam 12] . Uit dat gesprek leidt de rechtbank af dat [naam 12] [uitvoerder 2] waarschuwt dat “die jongens” vermoeden dat [uitvoerder 2] heeft gepraat bij de politie. Zij wil de verklaring die [uitvoerder 2] heeft afgelegd aan “die jongens” laten zien zodat zij “zien dat jij geen luller ben” en zodat ze haar met rust laten, want ze lopen bij haar huis te posten. [uitvoerder 2] zegt: “In mijn verklaring staat geen ene moer”. [naam 12] heeft daarvoor het nummer van die jongens nodig en [uitvoerder 2] zegt dat [naam 12] in de vriendenlijst van zijn Facebookaccount naar ‘ [accountnaam 3] ’ of ‘ [accountnaam 3] ’ of zoiets moet zoeken. Hij zegt haar dat ze met hem moet praten: “en dan zeg je tegen hem dat je vanuit mij spreekt (…) en dat ze wel beter moeten weten van dat ik te vertrouwen ben”.

[verdachte] verklaart dat hij de deelnemer is aan de hiervoor aan hem toegeschreven tapgesprekken.

Hij ontkent dat de gesprekken betrekking hadden op een opdracht tot brandstichting door [uitvoerder 2] aan de Palestrinastraat. ‘ [accountnaam 3] ’ is een door [verdachte] gehanteerde accountnaam op Facebook. De rechtbank bespreekt zijn verklaring hierna.

De overige door de officieren van justitie bij requisitoir van belang geachte bewijsmiddelen zal de rechtbank niet voor het bewijs gebruiken. De verklaringen van [naam 22] , [getuige 1] en [medeverdachte] zijn vanwege het hoge de auditu-gehalte en te geringe redenen van wetenschap niet bruikbaar. De rechtbank ziet onvoldoende aanknopingspunten voor de stelling van de officieren van justitie dat een betaling in de administratie van [medeverdachte] (‘fik [alias 1 uitvoerder 2] 1000’)” betrekking heeft op deze brandstichting.

8.3.10.1 De vaststelling van de feiten en omstandigheden over de gedragingen en rol van [verdachte]

De rechtbank stelt op basis van de hiervoor besproken en de hierna nader aangeduide bewijsmiddelen het volgende vast over de brandstichting aan de Palestrinastraat.

In de periode voorafgaand aan de aanslag op de woning aan de Palestrinastraat zoekt [verdachte] vanuit detentie in Duitsland contact met [uitvoerder 2] via Facebook Messenger. Hij draagt [uitvoerder 2] op Telegram te installeren. Dat doet [uitvoerder 2] en ook installeert een niet bij naam genoemde man (“hij’) Ironchat voor hem. Via Telegram vraagt [uitvoerder 2] hem iets voor te schieten en [verdachte] antwoordt op 5 november 2017 dat [uitvoerder 2] “gelijk vanavond” wat kan doen. Twee dagen later, 7 november 2017, meldt [uitvoerder 2] zich weer. “Te laat”, volgens [verdachte] . “Maar het was toch pas over 1- 2 dagen” repliceert [uitvoerder 2] . Dat bevestigt [verdachte] en [uitvoerder 2] vraagt dan of [verdachte] ook op “die andere” is. Dat hij daarmee doelt op de Ironchat, leidt de rechtbank af uit de door [uitvoerder 2] met [verdachte] (Ironchataccountnaam: [accountnaam] ) gevoerde conversatie.

Van de verder via Ironchat en Telegram uitgewisselde berichten is in het dossier slechts mondjesmaat iets terug te vinden, hoewel [verdachte] en [uitvoerder 2] , zoals [verdachte] ter zitting van 10 november 2022 verklaarde, contact met elkaar hadden via Ironchat en Telegram. Dit zijn berichtendiensten die (in die tijd) als voor de ogen van de politie veilig communicatiemiddel in criminele kringen (algemeen) bekend stonden.

[uitvoerder 2] heeft de opdracht, om tegen betaling van duizend euro de woning aan de Palestrinastraat in brand te steken, aanvaard. Op 8 november 2017 informeert hij nog bij [verdachte] of het die avond moet gebeuren. Uiteindelijk voert hij de opdracht enkele dagen later uit, op 11 november 2017.

8.3.10.2 Het alternatieve scenario van [verdachte]

heeft ter terechtzitting alternatieve scenario’s aangedragen waarbinnen de hiervoor weergegeven bewijsmiddelen zouden moeten worden geduid.

Over de communicatie met [uitvoerder 2] zegt hij dat het zou zijn gegaan over het door [uitvoerder 2] ophalen van drugs uit een niet nader genoemde woning. Over het bericht aan [naam 24] verklaart hij dat hij handig gebruik maakte van de, naar zijn zeggen, in opdracht van [medeverdachte] gestichte brand aan de Palestrinastraat, om druk te zetten op [naam 24] .

De rechtbank acht, mede in het licht van de overige bewijsmiddelen, de alternatieve scenario’s niet aannemelijk geworden en de verklaringen van [verdachte] daarover ongeloofwaardig. Zoals hierboven opgemerkt, is de correspondentie tussen [verdachte] en [uitvoerder 2] onvolledig. Het is algemeen bekend dat via Telegram en Ironchat versleutelde en zelfvernietigende berichten uitgewisseld kunnen worden. Gelet op de precaire aard van de communicatie is het niet verwonderlijk dat daarvan slechts incomplete restanten zijn aangetroffen. Maar dat wat is aangetroffen, duidt op een zakelijke relatie tussen [uitvoerder 2] en [verdachte] , waarbij [uitvoerder 2] uitvoerder is en [verdachte] betaalt, terwijl het onderwerp van interesse ‘dat huis’ is. In het dossier bevindt zich geen enkel aanknopingspunt voor de door [verdachte] geopperde mogelijkheid dat het zou gaan om het ophalen van drugs of voor een verondersteld belang van [medeverdachte] bij de aanslag. De contacten op momenten zo kort voor de aanslag, de moeite die [verdachte] zich getroost om de correspondentie te verbergen én het feit dat het gaat om rechtstreekse contacten met de opdrachtnemer van de brandaanslag, leiden de rechtbank tot de overtuiging dat [verdachte] de opdrachtgever is. Dit wordt nog eens ondersteund door de poging die [uitvoerder 2] vanuit detentie onderneemt om [verdachte] ( [accountnaam 3] ) via zijn vriendin op de hoogte te brengen van het feit dat hij ‘geen ene moer’ verklaart. De rechtbank leidt daaruit af dat [uitvoerder 2] zo duidelijk wilde maken dat hij de naam van zijn opdrachtgever tot de brand, [accountnaam 3] , [verdachte] dus, niet had genoemd. Het is bovendien [verdachte] die, in de middag na die brand, [naam 24] bedreigt met de brand in het huis van de moeder van [naam 9] . En die op 11 november verschillende keren contact zoekt met [naam 23] , de zoon van het slachtoffer.

8.3.10.3 Het opzet en de voorbedachte raad

Voor bewezen verklaring van de ten laste gelegde feiten is vereist dat [verdachte] bij feit 5 opzet had op de dood van de bewoonster van [adres 3] en met voorbedachte raad handelde en bij feit 6 opzet had op de brandstichting.

Vast staat dat de opdracht van [verdachte] was om door het stichten van brand in de woning zoveel mogelijk schade aan te richten. Daarmee is het opzet van [verdachte] op de brandstichting gegeven.

Uit het chatbericht van 8 november 2017 waarin [uitvoerder 2] aan [verdachte] vraagt “Vanavond dat huis toch” en het eerdere bericht van [verdachte] dat [uitvoerder 2] gelijk “vanavond” iets kon doen, leidt de rechtbank af dat het uitdrukkelijk de bedoeling van [verdachte] was de brandstichting niet overdag te laten plaatsvinden. Dat dergelijke aanslagen in de late avond dan wel nacht worden gepleegd acht de rechtbank een feit van algemene bekendheid. In dat licht wijst de rechtbank op de omstandigheid dat zich in het dossier zelfs informatie bevindt (onderzoek Zeelt) over een enkele maanden eerder door [uitvoerder 2] gepleegde brandaanslag op een door een andere oudere vrouw bewoond huis, een aanslag waarover [uitvoerder 2] bij het hof heeft verklaard dat hij deze voor dezelfde (niet bij naam genoemde) opdrachtgever heeft uitgevoerd. Ook die aanslag heeft in de nachtelijke uren plaatsgevonden. Bij een brand op een dergelijk tijdstip kan er gevoeglijk vanuit worden gegaan dat er mensen thuis zijn, hetgeen hier ook het geval was, die, ook weer gelet op het tijdstip, in de woning liggen te slapen. [verdachte] heeft al met al met zijn opdracht welbewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat de aanwezige bewoonster, [slachtoffer 7] , het leven door die brand zou verliezen of zwaar lichamelijk letsel zou oplopen. Dat [slachtoffer 7] de woning tijdig heeft weten te ontvluchten, doet niets af aan het enorme risico dat door de uitvoerders en opdrachtgever met het stichten van de brand willens en wetens werd genomen.

Evenals bij de voorgaande feiten geldt ook hier dat [verdachte] geruime tijd, in dit geval in elk geval vanaf begin november 2017 tot de brandstichting op 11 november 2017 bezig is geweest deze actie te organiseren. Ook de vraag of van voorbedachte raad sprake is geweest, beantwoordt de rechtbank hiermee bevestigend.

8.3.10.4 Het medeplegen

De rechtbank is van oordeel dat de rol van opdrachtgever [verdachte] essentieel was: hij had contact met [uitvoerder 2] voorafgaand aan de aanslag en gaf hem de opdracht tot het in de brand steken van de woning. [uitvoerder 2] voerde uit, samen met een ander, met een door [verdachte] als opdrachtgever in het vooruitzicht gestelde betaling. Hoewel geen sprake was van een gezamenlijke uitvoering, – [verdachte] zat immers gedetineerd in Duitsland – was de intellectuele en materiële bijdrage van [verdachte] aan de aanslag van zodanig gewicht dat deze kan worden aangemerkt als medeplegen. Immers, zonder opdracht van [verdachte] was de aanslag niet gepleegd. Daarmee is sprake van een nauwe en bewuste samenwerking met anderen die tot bewezenverklaring van medeplegen kan leiden.

8.3.10.5 De conclusie

Al hetgeen hiervoor is overwogen, brengt de rechtbank tot de conclusie dat [verdachte] zich heeft schuldig gemaakt aan het ten laste gelegde onder feit 5 en feit 6.

[slachtoffer 1] , vertegenwoordigd door mr. A.P. Drosten, advocaat in Hengelo(O), heeft zich als benadeelde partij gevoegd in dit strafproces. De benadeelde partij vordert verdachte te veroordelen tot vergoeding van immateriële schade van een bedrag van € 30.000,00, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf het moment waarop het strafbare feit is gepleegd, met het verzoek ook de schadevergoedingsmaatregel op te leggen.

De officieren van justitie hebben gevorderd dat de vordering van [slachtoffer 1] wordt toegewezen, met dien verstande dat [verdachte] en [medeverdachte] hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de geleden schade. Daarnaast wordt verzocht de schadevergoedingsmaatregel op te leggen.

De raadsman van verdachte heeft primair niet-ontvankelijkheid bepleit, omdat verdachte dient te worden vrijgesproken van het ten laste gelegde feit. Subsidiair heeft de raadsman zich op het standpunt gesteld dat de hoofdelijkheid zich (ook) tot de uitvoerders dient uit te strekken.

Door de gebezigde bewijsmiddelen en de behandeling op de terechtzitting is komen vast te staan dat verdachte door het onder 1 bewezenverklaarde feit rechtstreeks schade heeft toegebracht aan de benadeelde partij [slachtoffer 1] .

De opgevoerde immateriële schade is niet betwist. Ten aanzien van het gevorderde smartengeld is de rechtbank van oordeel dat de verdachte en zijn mededader een zeer ernstige inbreuk hebben gemaakt op de lichamelijke integriteit van [slachtoffer 1] . [slachtoffer 1] is bespoten met brandbare vloeistof en die vloeistof is vervolgens tot ontbranding gebracht. Daarbij is [slachtoffer 1] niet alleen forse lichamelijke schade toegebracht, maar hij is ook op grove wijze aangetast in zijn gevoelens van veiligheid. Op grond hiervan komt de rechtbank tot de conclusie dat een smartengeldvergoeding van € 30.000,00 op zijn plaats is. De rechtbank heeft hierbij rekening gehouden met bedragen die Nederlandse rechters in vergelijkbare gevallen opleggen.

De rechtbank zal het gevorderde daarom toewijzen tot een bedrag van € 30.000,00, te vermeerderen met de verschuldigde wettelijke rente vanaf de datum waarop het strafbare feit is gepleegd. Voldoende is gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het bewezenverklaarde handelen van verdachte en diens mededaders schade heeft geleden. Verdachte is om die reden met zijn mededaders hoofdelijk voor het gehele toegewezen bedrag aansprakelijk.

[slachtoffer 3] , vertegenwoordigd door mr. A.P. Drosten, advocaat in Hengelo (O), heeft zich als benadeelde partij gevoegd in dit strafproces. De benadeelde partij vordert verdachte te veroordelen om schadevergoeding te betalen tot een totaalbedrag van € 66.281,24, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf het moment waarop het strafbare feit is gepleegd, met het verzoek ook de schadevergoedingsmaatregel op te leggen.

De rechtbank begrijpt de vordering aldus, dat deze uit de volgende posten bestaat:

De officieren van justitie hebben gevorderd dat de vordering van [slachtoffer 3] ten aanzien van de posten 1 en 2 wordt toegewezen, met dien verstande dat [verdachte] en [medeverdachte] hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de geleden schade. Daarnaast wordt verzocht de schadevergoedingsmaatregel op te leggen. Post 3 achten de officieren van justitie onvoldoende onderbouwd. Zij verzoeken de benadeelde partij met betrekking tot deze post niet-ontvankelijk te verklaren in de vordering.

De raadsman van verdachte heeft primair niet-ontvankelijkheid bepleit, omdat verdachte dient te worden vrijgesproken van het ten laste gelegde feit. Subsidiair dient de benadeelde partij voor post 3 niet-ontvankelijk verklaard te worden in de vordering. Daarnaast dient de hoofdelijkheid zich (ook) tot de uitvoerders uit te strekken.

Door de gebezigde bewijsmiddelen en de behandeling op de terechtzitting is komen vast te staan dat verdachte door het bewezenverklaarde feit rechtstreeks schade heeft toegebracht aan de benadeelde partij Sen.

De opgevoerde schadeposten zijn niet betwist. Naar het oordeel van de rechtbank is de gevorderde daggeldvergoeding wegens verblijf in het ziekenhuis voldoende aannemelijk en aldus toewijsbaar. Dat geldt eveneens voor de lening voor woninginrichting, gelet op de abrupte wijze waarop de benadeelde als gevolg van het strafbare feit zijn huis heeft moeten verlaten.

Ten aanzien van het gevorderde smartengeld is de rechtbank van oordeel dat de verdachte en zijn mededaders een zeer ernstige inbreuk hebben gemaakt op de lichamelijke integriteit van [slachtoffer 3] . Men heeft geprobeerd [slachtoffer 3] met zes pistoolschoten te vermoorden en heeft hem daarbij niet alleen forse lichamelijke schade toegebracht, maar ook buitengewoon aangetast in zijn gevoelens van veiligheid. Op grond hiervan komt de rechtbank tot de conclusie dat een smartengeldvergoeding van € 30.000,00 op zijn plaats is. De rechtbank heeft hierbij rekening gehouden met bedragen die Nederlandse rechters in vergelijkbare gevallen opleggen.

Ten aanzien van het verlies verdiencapaciteit is gesteld dat de benadeelde partij per 1 juni 2017 zijn Duitse ziektewetuitkering heeft verloren. Gelet op zijn netto uurloon van € 7,93 netto per uur (in loondienst bij Engelman Industriemontagen GmbH) moet de benadeelde partij voor de periode van 1 juni 2017 tot 1 juni 2019 voor – zo leest de rechtbank in het gestelde – zijn gederfde inkomsten gecompenseerd worden. Hierover overweegt de rechtbank als volgt. Ten tijde van het strafbare feit genoot [slachtoffer 3] als werknemer van een Duitse onderneming een Duitse ziektewetuitkering. Uit de overgelegde Duitse stukken kan de rechtbank niet afleiden wat de aard en mate van zijn initiële arbeidsongeschiktheid was. Niet blijkt waarom [slachtoffer 3] als werknemer van een Duits bedrijf deze uitkering verloor toen hij zijn woning moest verlaten, zoals in de vordering is gesteld. Voorts wordt in de Duitse stukken melding gemaakt van ‘Arbeitslosengeld’. Of deze uitkering is toegekend is bij gebrek aan vertaling en toelichting, niet duidelijk. Wel leidt de rechtbank hieruit af dat het dienstverband met Engelman Industriemontagen GmbH kennelijk in juli 2017 niet langer bestond. Uit de stukken blijkt niet waarom [slachtoffer 3] pas in augustus 2018 voor een (Nederlandse) bijstandsuitkering in aanmerking kwam. Bovendien is niet onderbouwd waarom [slachtoffer 3] , na toekenning van deze uitkering, nog steeds tot hetzelfde nettobedrag als voor 1 augustus 2018 inkomsten derft.

Kortom, de onder de post verlies verdiencapaciteit opgevoerde schade is onvoldoende komen vast te staan. Het in de gelegenheid stellen van de benadeelde partij om deze schadepost alsnog nader te onderbouwen leidt tot een onevenredige belasting van de strafrechtelijke procedure, zodat de rechtbank de benadeelde partij die gelegenheid niet zal bieden. Gelet op het gebrek aan onderbouwing van zowel de gestelde gederfde inkomsten als het causaal verband met het strafbare feit zal de rechtbank de gevorderde kosten voor verlies verdiencapaciteit afwijzen.

Conclusie

Door de gebezigde bewijsmiddelen en het behandelde ter terechtzitting is voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het bewezenverklaarde handelen van verdachte en diens mededaders schade heeft geleden. Verdachte is om die reden met zijn mededaders hoofdelijk voor het gehele toegewezen bedrag aansprakelijk. De rechtbank zal op grond van het vorenstaande het gevorderde toewijzen tot een bedrag van € 33.292,44, te vermeerderen met de verschuldigde wettelijke rente vanaf de datum waarop het strafbare feit is gepleegd en zal het meer of anders gevorderde afwijzen.