Uitspraken

RECHTBANK ROTTERDAM

Sector civiel recht

VONNIS van de enkelvoudige kamer in de zaak van:

- tegen -

Partijen blijven verder aangeduid als "[eiser]" respectievelijk "het Waterschap".

1 Het verdere verloop van het geding

2 De verdere beoordeling

2.1 Bij voormeld vonnis is [eiser] opgedragen te bewijzen dat een gedeelte van de weg bij de reconstructie in 1994/1995 meer op haar terrein (en het terrein van [getuige 1]) is komen te liggen en daarbij tevens aan te tonen over welke afstand en breedte dat is geschied.

Eiswijziging

2.3 Bij conclusie na enquête heeft [eiser] haar eis en de grondslag daarvan gewijzigd in die zin dat zij thans naast hetgeen in voormeld vonnis onder 3.1 is weergegeven tevens vordert vergoeding van de schade wegens periodieke “bijplant” vanaf 2002 (aldus heeft [eiser] de in voormeld vonnis onder 3.1 weergegeven vordering sub 1. met een bedrag van € 4.500,-- vermeerderd tot een bedrag van in totaal € 15.687,04), alsmede het Waterschap te verbieden de Noldijk ter plaatse van de percelen van [eiser] (en [getuige 1]) zodanig te (doen) pekelen dat de daartoe gebezigde stoffen op de onverharde percelen van [eiser] (en [getuige 1]) terechtkomen, zulks op straffe van een dwangsom ad € 25.000,-- voor elk kalenderjaar / winter dat het Waterschap dit verbod na betekening van het in deze te wijzen vonnis schendt, daaraan aanvullend ten grondslag leggende artikel 14 Wegenwet.

2.4 Het Waterschap heeft bij antwoordconclusie na enquête geen bezwaar gemaakt tegen de eiswijziging van [eiser]. Nu de wijziging geen strijd oplevert met de eisen van een goede procesorde, zal op de gewijzigde eis recht worden gedaan.

Meetresultaten

“(…) dat partijen (…) gezamenlijk langs de heg van [eiser] om de 2 meter een afstand van 1,25 meter zullen afmeten vanaf de buitenste stammetjes van de heg richting asfalt en vervolgens de afstand van die plaats tot de rand van het asfalt.”

Deze metingen hebben op 15 februari 2006 overeenkomstig de opdracht van de rechtbank plaatsgevonden. Het resultaat daarvan is vastgelegd in een tekening die door beide partijen voor akkoord is ondertekend en bij brief van 7 maart 2006 – voorafgaand aan de contra-enquête op 14 maart 2006 – aan de rechtbank is toegezonden. De betekenis die aan de meetresultaten, en de tekening waarin die resultaten zijn neergelegd, kan worden gehecht, zal hierna (onder 2.10) worden besproken.

Getuigenverklaringen

2.6 Bij de beoordeling van de getuigenverklaringen geldt als uitgangspunt dat de verklaring van [getuige 2] als partijgetuige omtrent de door [eiser] te bewijzen feiten en omstandigheden geen bewijs in haar voordeel kan opleveren, indien geen aanvullende bewijzen voorhanden zijn die zodanig sterk zijn en zodanig essentiële punten betreffen, dat zij die partijverklaring voldoende geloofwaardig maken.

2.7 De getuigen hebben – voor zover thans van belang – het volgende verklaard:

De getuige [[getuige 1]], buurman van [eiser] en eigenaar van perceelnummer 8176:

De (partij)getuige [getuige 2], directeur/grootaandeelhouder van [eiser]:

“Al voor het planten van de heg was de erfgrens overschreden, maar sinds de reconstructie is dat veel meer het geval. Bij het planten van de heg heb ik steeds 1,25 meter aangehouden vanaf de buitenste rand van de witte lijn op de weg tot het eerste stammetje van de dubbele stammenrij van de heg. (…) Vanaf het buitenste stammetje steekt de heg circa 25 cm uit richting asfalt. (…) De weg is verlegd en meer op mijn terrein gekomen. Ik wijs u op de oprit aan de buitenste rand van perceel 8175. Voorts staat er bij [getuige 4] een heg die vóór de reconstructie evenwijdig liep met de weg. Sinds de reconstructie loopt de heg niet meer evenwijdig met de weg. De afstand tussen de zijkant van de heg en de witte lijn op het asfalt loopt uiteen van 85 cm tot 1,45 meter. Verder staan er bij [getuige 1] paaltjes die ook vóór de reconstructie evenwijdig liepen met de weg en sinds de reconstructie niet meer. (…) De grasbetontegels zijn 40 cm breed.”

De getuige [getuige 3], broer van [getuige 2]:

De getuige [getuige 4], eigenaar van perceel 101:

“Ik ben aanwezig geweest bij de reconstructie in 1994/1995. Ik weet dat de weg toen is verlegd, omdat er zich ter hoogte van het einde van mijn tuin – dat tegenover het perceel van [eiser] ligt – een knik in de weg zat die bijna rechtgetrokken is. Ik weet dat omdat mijn heg voor de reconstructie evenwijdig aan de weg liep, met een afstand van circa 40 cm ertussen. (…) Na de reconstructie is er aan het eind een grotere afstand tussen mijn heg en de weg ontstaan. De weg en de heg lopen ook niet meer evenwijdig. Aan het begin is de afstand tussen de heg en de rand van het asfalt nog steeds 40 cm; aan het einde van mijn perceel loopt dit uit tot circa een meter tussen de heg en de grasbetontegel.”

De getuige [getuige 5], werkzaam bij het Waterschap als civil engineer (afdelingshoofd):

“Tijdens de reconstructie zijn grasbetontegels aangebracht in de berm ter versterking daarvan. (…) De grasbetontegels zijn in de berm gelegd ter voorkoming van ongevallen. Het is op dit moment gebruikelijk waar mogelijk bermverharding toe te passen. (…) Met het verklikken van de weg bedoel ik het volgende. Uitgaande van de as van de weg neem je een aantal punten (dat zijn meestal hoeken van woningen). Voordat het oude asfalt verwijderd wordt meet je die punten in. Voordat het nieuwe asfalt wordt aangebracht meet je de as van de weg opnieuw in aan de hand van de vastgestelde punten. (…) Wij hebben de Noldijk uitsluitend gestroomlijnd. De weg is niet verplaatst. Verplaatsing is de weg echt omleggen, daarmee bedoel ik dat de as van de weg wordt verlegd. Bij een reconstructie wordt de as vastgelegd en wordt geprobeerd om van kleine knikjes een vloeiend geheel te maken. In het geval van de Noldijk zijn stukken met een knik of een flauwe bocht vloeiend gemaakt. (…) Verplaatsen betekent een substantiële verplaatsing van de as van de weg. Het gaat dan om een minimale verlegging van een halve meter. (…) Ik sluit niet uit dat het asfalt dichter bij de heg van [eiser] is gaan lopen. (…) Ik ben niet bij het verklikken aanwezig geweest. (…) Het vloeiend maken van een weg is afhankelijk van de noodzaak van een vloeiende doorgang van het verkeer. In het algemeen wordt een afstand van 50 centimeter aangehouden tussen de wegverharding en een object langs die weg. (…) De Noldijk is over een afstand van ongeveer één kilometer gereconstrueerd.(…) In het algemeen wordt bij een stroomlijning de as van de weg met maximaal vijf tot tien centimeter naar links of naar rechts verplaatst. (…) Er vindt altijd of een kleine of een grote (meer dan vijftig centimeter) verplaatsing plaats.”

De getuige [getuige 6], werkzaam bij het Waterschap als ambtenaar:

“Het was niet de bedoeling dat de weg verplaatst zou worden. Met weg bedoel ik de fundering en het asfalt.(…) Met verplaatsing bedoel ik dat de as van de weg wordt verplaatst. (…) Op sommige plaatsen zou het mogelijk zijn geweest om de as van de weg meer dan vijf centimeter te verplaatsen (…). Ik was niet aanwezig bij het verklikken van de weg.”

2.8 De rechtbank acht op grond van voormelde door de getuigen afgelegde verklaringen, in onderling verband en samenhang bezien, en met inachtneming van het bepaalde in artikel 164 lid 2 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, voldoende aannemelijk dat een gedeelte van de weg bij de reconstructie in 1994/1995 meer op het terrein van [eiser] (en [getuige 1]) is komen te liggen. Weliswaar kan de verklaring van [getuige 2] als partijgetuige omtrent de door [eiser] te bewijzen feiten en omstandigheden geen bewijs in haar voordeel opleveren, tenzij de verklaring strekt ter aanvulling van onvolledig bewijs, doch de rechtbank acht de verklaringen van de getuigen [getuige 1], [getuige 3] en [getuige 4] sterk genoeg om die partijverklaring voldoende geloofwaardig en betrouwbaar te maken. In de eerste plaats omdat deze verklaringen zijn gebaseerd op eigen rechtstreekse waarnemingen. Voorts omdat deze verklaringen in voldoende mate eensluidend zijn en elkaar ondersteunen op essentiële punten. Bovendien is voor hetgeen deze getuigen verklaren voldoende steun in de in het geding gebrachte stukken (in het bijzonder de onder 2.6 vermelde meetresultaten) aanwezig. Daarbij komt dat de verklaringen afgelegd door de getuigen [getuige 1], [getuige 2], [getuige 3] en [getuige 4] niet in strijd zijn met de door de overige getuigen afgelegde verklaringen. Tegenover de verklaringen van de getuigen [getuige 1], [getuige 2], [getuige 3] en [getuige 4] kan aan de door de getuigen [getuige 5] en [getuige 6] afgelegde verklaringen onvoldoende gewicht worden toegekend om aan het geleverde bewijs af te doen. Zij zijn niet bij het zogenoemde “verklikken” van de weg aanwezig geweest en kunnen daarover derhalve niet uit eigen wetenschap verklaren. Bovendien sluit de getuige [getuige 5] niet uit dat het asfalt dichter bij de heg van [eiser] is gaan lopen. Ook de getuige [getuige 6] heeft verklaard dat het mogelijk is geweest de as van de weg meer dan vijf centimeter te verplaatsen.

Betekenis meetresultaten

2.9 Vervolgens dient te worden bezien over welke afstand en breedte de weg bij de reconstructie in 1994/1995 meer op het terrein van [eiser] (en [getuige 1]) is komen te liggen. [eiser] beroept zich in dit verband op de meetresultaten, en de tekening waarin die resultaten zijn neergelegd (r.o 2.6), en stelt dat de (buitenste stammetjes van de) heg destijds op 1,25 meter afstand van (de buitenste rand van) de witte lijn op de toenmalige weg (zijn) is geplaatst. Ter onderbouwing van deze stelling verwijst [eiser] naar de door de getuigen [getuige 1], [getuige 2] en [getuige 3] afgelegde verklaringen. Het Waterschap betwist dat de heg destijds op 1,25 meter afstand van de witte lijn op de toenmalige weg is geplaatst. Gelet op voornoemde onderbouwde stelling van [eiser], had het naar het oordeel van de rechtbank op de weg van het Waterschap gelegen deze stelling gemotiveerd te betwisten en kon zij niet volstaan met een blote betwisting daarvan. Door dit na te laten, dient als onvoldoende gemotiveerd weersproken van de juistheid van de stelling van [eiser] uit te worden gegaan dat de (buitenste stammetjes van de) heg destijds op 1,25 meter afstand van (de buitenste rand van) de witte lijn op de toenmalige weg (zijn) is geplaatst. Hetzelfde geldt mutatis mutandis ten aanzien van de stelling van [eiser] dat is bijgeplant en dat dit op precies dezelfde plaatsen is gebeurd als waar destijds de oorspronkelijke heg is geplaatst.

2.11 Nu de door het Waterschap in contra-enquête voorgebrachte getuigen het door [eiser] bijgebrachte (getuigen)bewijs niet hebben ontkracht en zij noch op andere wijze tegenbewijs met betrekking tot het aan [eiser] in voormeld tussenvonnis opgelegde probandum heeft geleverd, moet de conclusie dan ook zijn dat [eiser] is geslaagd in het haar opgedragen bewijs.

Inbreuk op eigendomsrecht

2.12 Door de weg zodanig te reconstrueren dat een gedeelte daarvan meer op het terrein van [eiser] (en [getuige 1]) is komen te liggen, heeft het Waterschap grond die in eigendom aan [eiser] toebehoort in gebruik genomen en mitsdien inbreuk gemaakt op het eigendomsrecht van [eiser]. Dit levert in beginsel op een onrechtmatige daad die het Waterschap tot vergoeding van de daaruit voortvloeiende schade verplicht.

Rechtvaardigingsgrond

2.13 De vraag die vervolgens beantwoord dient te worden, is of in dit concrete geval de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond deze inbreuk op het eigendomsrecht geheel haar onrechtmatig karakter doet verliezen.

Maatschappelijk belang

2.16 Echter, uit de omstandigheid dat er in dit concrete geval niet een rechtvaardigingsgrond aanwezig is die aan de inbreuk op het eigendomsrecht van [eiser] haar onrechtmatig karakter ontneemt, volgt niet noodzakelijk dat de vorderingen van [eiser] strekkende tot herstel in de oude situatie (het verwijderen van de weg, althans een gedeelte daarvan) en een verbod tot het maken van verdere inbreuken (het verbieden van strooien van zout) kunnen worden toegewezen. Immers, een zwaarwegend maatschappelijk belang als bedoeld in artikel 6:168 Burgerlijk Wetboek kan meebrengen dat [eiser] de inbreuk op zijn eigendomsrecht op de voet van (de ratio van) dat artikel behoort te dulden, hetgeen alsdan niet afdoet aan een eventueel bestaand recht op schadevergoeding.

2.17 Door [eiser] is niet weersproken de stelling van het Waterschap dat het (deels) verwijderen van de weg en het verbieden van strooien van zout enerzijds de verkeersveiligheid ter plaatse aanzienlijk vermindert en anderzijds de bereikbaarheid en verkeersdoorstroming in de regio in gevaar brengt. Naar het oordeel van de rechtbank levert het door het Waterschap ingeroepen belang van de verkeersveiligheid, daaronder begrepen het belang van een goede bereikbaarheid en verkeersdoorstroming, een zwaarwegend belang op als in artikel 6:168 Burgerlijk Wetboek bedoeld.

Tegenover dat zwaarwegend belang van maatschappelijke aard kan aan het daartegenover staande persoonlijk belang van [eiser] bij het (deels) verwijderen van de weg en het verbieden van strooien van zout, welk belang – zo begrijpt de rechtbank de stellingen van [eiser] – in het bijzonder is gelegen in het voorkomen van toekomstige schade aan de heg – onvoldoende gewicht worden toegekend om toewijzing van deze vorderingen te rechtvaardigen. Immers, naar het oordeel van de rechtbank ligt het niet in de rede het Waterschap te verplichten tot zeer ingrijpende kostbare structurele maatregelen teneinde (verhoudingsgewijs gezien beperkte) schade aan de heg van [eiser] te voorkomen. Een en ander laat echter onverlet het recht van [eiser] op schadevergoeding.

Het strooien van zout

2.19 Het Waterschap betwist dat zij in de winter van 1995/1996 op onzorgvuldige wijze zout heeft gestrooid op de weg ter plaatse van de percelen van [eiser] (en [getuige 1]). Het Waterschap stelt voorts dat het causaal verband tussen het beweerdelijk onzorgvuldig strooien en de gestelde schade ontbreekt. Ten slotte betwist het Waterschap (de hoogte van) de gestelde schade. Subsidiair beroept zij zich op eigen schuld aan de zijde van [eiser] daartoe stellende dat de soort heg die door [eiser] is gepland (te weten haagbeuk) minder zoutresistent is dan andere soorten afscheidingsbegroeiing (bijvoorbeeld haagliguster of coniferen). Als professioneel hovenier had [eiser] daarmee rekening kunnen en moeten houden en een andere soort grensafscheiding moeten kiezen. Door dit na te laten dient de geleden schade voor eigen rekening en risico van [eiser] te blijven.

2.21 Het Waterschap zal worden toegelaten tot het leveren van tegenbewijs. Tegenbewijs zou kunnen worden geleverd door een deskundigenonderzoek. Indien dit tegenbewijs niet wordt geleverd, staat vast dat het strooien van zout vanaf/op de weg tot schade aan de heg heeft geleid en zal leiden. Alsdan is het aan [eiser] om te bewijzen wat de omvang is van die schade. Voor wat betreft dit laatste aspect is van belang dat [eiser] slechts aanspraak kan maken op vergoeding van schade die het gevolg is van het strooien van zout en niet van schade die het gevolg is van andere factoren, zoals de weersomstandigheden en/of de soort afscheidingsbegroeiing. Zo mogelijk dient de schade als gevolg van het strooien van zout in deze procedure te worden vastgesteld. Ook hieromtrent zou een te benoemen deskundige kunnen adviseren. Daarbij kan dan wellicht tevens worden onderzocht in hoeverre het aanleggen van een gootconstructie of een ander waterafvoersysteem het ontstaan van toekomstige schade als gevolg van het strooien van zout zou kunnen voorkomen dan wel verminderen, alsmede wat de invloed is van het aanleggen van een dergelijk systeem op de verkeersveiligheid en het milieu, in het bijzonder de waterhuishouding, en of het aanleggen van een dergelijk systeem met het oog op de daaraan verbonden kosten in relatie tot de ernst van het probleem een reële oplossing kan worden geacht. Indien na (tegen)bewijslevering komt vast te staan dat het strooien van zout vanaf/op de weg tot schade aan de heg heeft geleid en zal leiden alsmede wat de omvang van die schade is, zal moeten worden bezien of en in hoeverre juist is de stelling van het Waterschap dat een haagbeuk minder zoutresistent is dan andere soorten afscheidingsbegroeiing (zoals een haagliguster of conifeer). Tegenover de gemotiveerde betwisting door [eiser] is het aan het Waterschap, nu zij zich op de rechtsgevolgen daarvan beroept, om bewijs te leveren van die stelling, tot welk bewijs de rechtbank het Waterschap reeds thans zal toelaten. Ook dit bewijs zou kunnen worden geleverd door een deskundigenonderzoek. Indien daarna zou moeten worden geoordeeld dat geen sprake is van eigen schuld aan de zijde van [eiser] ziet de rechtbank aanleiding de vordering van [eiser] tot vergoeding van de schade aan de heg geleden in verband met het strooien van zout toe te wijzen. Eventueel zal de rechtbank een veroordeling tot vergoeding van schade op te maken bij staat uitspreken.

2.23 Mede gezien de omstandigheid dat (tegen)bewijslevering in deze zaak naar het oordeel van de rechtbank niet eenvoudig zal zijn en mitsdien de uitkomst van een en ander allerminst vaststaat, alsmede gelet op de wederzijdse belangen van partijen, waaronder het belang van een spoedige voortgang van de zaak, ziet de rechtbank aanleiding de verdere procedure, waaronder de resterende bewijskwesties, met partijen te bespreken en te bezien of een minnelijke regeling van hun geschil alsnog binnen bereik ligt. De rechtbank zal daartoe een comparitie van partijen te gelasten. De comparitie van partijen kan tevens worden benut voor het plegen van overleg met partijen omtrent het eventueel te gelasten deskundigenonderzoek. Gezien het onderlinge verband en de samenhang tussen de respectieve bewijskwesties als vermeld onder 2.21 komt het de rechtbank vanuit proceseconomisch oogpunt geraden voor om deze bewijskwesties alsdan gelijktijdig voorwerp van onderzoek te doen zijn. Partijen worden verzocht – bij voorkeur na overleg en eenparig – een op voorhand aan de rechtbank toe te zenden uitgewerkt voorstel te doen voor het te gelasten deskundigenonderzoek (aantal en naam/namen van eventueel door de rechtbank te benoemen deskundige(n), deskundigheidsgebied(en), voor te leggen vragen en de uit te spreken bereidheid van een der partijen om het te bepalen voorschot op de kosten en het honorarium van de deskundige(n) te voldoen). [eiser] dient een zoveel mogelijk van bewijsstukken voorziene specificatie over te leggen van de schade die zij sedert 1994 per jaar heeft geleden in verband met de noodzaak tot het (jaarlijks) bijplanten van de heg.

2.24 Alle bescheiden waarop een partij zich ter terechtzitting wenst te beroepen, dienen uiterlijk twee weken vóór de zitting aan de rechtbank en aan de wederpartij te worden toegezonden.

2.25 Indien een partij verhinderd is op de hieronder vermelde datum, dient deze dat binnen twee weken na de uitspraak van dit vonnis bij brief te melden aan de griffie van de rechtbank en daarbij opgave te doen van de verhinderdata van beide partijen voor een periode van drie maanden vanaf dagtekening van die brief.

2.26 De rechtbank zal iedere verdere beslissing aanhouden.

3 De beslissing

De rechtbank,

alvorens verder te beslissen,

beveelt partijen, deugdelijk vertegenwoordigd door iemand die van de zaak op de hoogte is, vergezeld door hun raadslieden te verschijnen in het gebouw van deze rechtbank voor de rechter mr. C. Bouwman, op dinsdag 6 maart 2007 van 13.30 tot 15.00 uur teneinde een schikking te beproeven en tot het geven van inlichtingen;

beveelt dat partijen de hiervoor bedoelde bescheiden uiterlijk twee weken vóór de zitting aan de rechtbank en aan de wederpartij zullen toezenden.

Dit vonnis is gewezen door mr. C. Bouwman.