Uitspraken

Als de geringe waarde van een nalatenschap daartoe aanleiding geeft, kan de vereffenaar de kantonrechter om opheffing van de nalatenschap verzoeken (artikel 4:209 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW)). De kantonrechter stelt bij toewijzing van een dergelijk verzoek de hoogte van de vereffeningskosten vast en brengt die kosten ten laste van de boedel. Als er te weinig geld in de boedel zit om deze kosten te betalen, komen de vereffeningskosten ten laste van het eigen vermogen van de erfgenamen die de nalatenschap zuiver hebben aanvaard (artikel 4:209 lid 2 BW).

De nalatenschap van erflaatster is opgeheven op 7 juli 2021. De vereffeningskosten zijn in totaal € 28.992,20 (zie 2.5). Als er onvoldoende geld in de boedel zit om deze kosten te betalen, en daar lijkt het op, moeten de erfgenamen die de nalatenschap zuiver aanvaard hebben ( [persoon A] , [voornaam persoon B] , [persoon C] , [persoon J] en moeder), dit bedrag uit eigen vermogen betalen. De wet biedt de kantonrechter geen mogelijkheid om nu nog iets te doen aan de hoogte van de vereffeningskosten. Dat had bij de opheffing van de nalatenschap op 7 juli 2021 moeten gebeuren en is nu dus een gepasseerd station. De verzoeken die zien op aanpassing (naar beneden) van de vereffeningskosten, zijn daarom niet toewijsbaar.

Een punt is echter wel dat artikel 4:209 lid 1 BW bepaalt dat de erfgenamen gehoord, of in ieder geval opgeroepen, moeten worden op een verzoek om de nalatenschap op te heffen. De erfgenamen kunnen dan op dat moment iets naar voren brengen over de hoogte van de vereffeningskosten. In dit geval zijn de erfgenamen door de rechtbank echter per abuis niet opgeroepen en zij hebben dus toen niets over de hoogte van de kosten kunnen zeggen. Dit is een fout van de rechtbank geweest. Deze fout kan in deze procedure echter niet hersteld worden. Overigens is de kantonrechter van oordeel dat niet is gebleken dat het loon van de vereffenaar op een te hoog bedrag is vastgesteld. Het behoort tot de taak van een vereffenaar om die werkzaamheden te verrichten die noodzakelijk zijn om tot een behoorlijke afwikkeling van de nalatenschap te komen. Gelet op de discussies die tussen de erfgenamen speelden, het feit dat de erfgenamen van [persoon J] niet in Nederland wonen en het gegeven dat tot de nalatenschap behoort een aandeel in een onroerend goed in Suriname, is het begrijpelijk dat de vereffenaar veel werk heeft moeten verrichten. In haar verslagen heeft de vereffenaar de erfgenamen telkens op de hoogte gehouden van haar werkzaamheden. De vereffeningskosten zijn hoog, dat is waar, maar staan in verhouding tot het werk dat is verricht. De vereffenaar voegt daar overigens nog aan toe dat zij sinds maart 2021 geen loon meer in rekening heeft gebracht.

Als een vereffenaar een uitdelingslijst en een rekening en verantwoording indient, kan een belanghebbende tegen wat er in die stukken staat in verzet komen (artikel 4:218 lid 3 BW). De vereffenaar heeft in de nalatenschap waar het in deze zaak om gaat deze stukken echter niet ingediend. De nalatenschap is immers bij gebrek aan baten opgeheven. Omdat er geen uitdelingslijst en rekening en verantwoording is, kan [persoon C] daar dus ook niet tegen in verzet komen. [persoon C] wordt daarom niet-ontvankelijk verklaard in dit verzoek.

Het Burgerlijk Wetboek biedt een erfgenaam die een nalatenschap zuiver heeft aanvaard en bekend wordt met een schuld van de nalatenschap die hij niet kent en ook niet hoefde te kennen, in artikel 194a lid 1 van Boek 4 de mogelijkheid de kantonrechter te verzoeken de nalatenschap alsnog beneficiair te aanvaarden. Als de nalatenschap al is afgewikkeld kan de erfgenaam de kantonrechter verzoeken hem te ontheffen van de verplichting die schuld uit zijn eigen vermogen te voldoen (artikel 4:194a lid 2 BW).

De onverwachte schuld waar het verzoekers om gaat zijn de vereffeningkosten van in totaal € 28.992,20. De vraag is of vereffeningskosten een onverwachte schuld als bedoeld in artikel 4:194a BW zijn. In de Memorie van Toelichting bij dit wetsartikel staat hierover:

De kantonrechter concludeert uit deze toelichting dat de kosten van de vereffening van een nalatenschap niet als een onverwachte schuld als bedoeld in artikel 4:194a BW gezien kunnen worden. De verschillende verzoeken (van [persoon A] , [voornaam persoon B] , [persoon C] , [persoon G] en van de erfgenamen van [persoon J] ) die tot doel hebben de nalatenschap alsnog beneficiair te mogen aanvaarden in verband met deze vereffeningskosten dan wel de verzoeken die op ontheffing van de verplichting deze schuld uit eigen vermogen te betalen zien, worden daarom afgewezen. [persoon A] en [voornaam persoon B] beroepen zich nog op de redelijkheid en de billijkheid maar als daarmee bij de vraag of vereffeningskosten onder het genoemde wetsartikel vallen al rekening gehouden kan worden, voeren zij onvoldoende feiten en omstandigheden aan ter onderbouwing van dit beroep.

De vereffenaar verzoekt de zuiver aanvaard hebbende erfgenamen te veroordelen de kosten van vereffening die niet uit de nalatenschap kunnen worden voldaan uit hun eigen vermogen te voldoen. Dit volgt echter al uit de wet, zodat dit verzoek bij gebrek aan belang wordt afgewezen.