Uitspraken

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft aangevoerd dat verdachte dient te worden ontslagen van alle rechtsvervolging. Er was namelijk sprake van noodweer aan de zijde van verdachte. Hij werd aangevallen door het slachtoffer en verdachte heeft zich daartegen willen verweren. Hij wilde het slachtoffer laten schrikken door het wapen te laten zien en dat door te laden. Dat had echter geen effect op het slachtoffer. Verdachte heeft dan ook geschoten uit noodzakelijke verdediging. Voor zover het schieten de grenzen van de noodzakelijke verdediging te buiten ging, was sprake van noodweerexces. Er was sprake van een hevige gemoedsbeweging door angst en paniek bij verdachte, veroorzaakt door de aanval van het slachtoffer. Voor zover ook dat beroep niet wordt gevolgd is er volgens de verdediging sprake van een gerechtvaardigde veronderstelling bij verdachte dat het nodig was om te schieten, om zich te verdedigen tegen de ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding van verdachte door het slachtoffer. Volgens de verdediging komt verdachte dan ook een beroep toe op putatief noodweer(exces).

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft aangevoerd dat geen sprake is geweest van een noodweersituatie, nu verdachte de confrontatie zelf heeft opgezocht nadat [medeverdachte 1] had geroepen ‘schiet hem, schiet hem!’. Nu geen sprake was van een noodweersituatie, is noodweerexces of putatief noodweer(exces) evenmin aan de orde.

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank stelt voorop dat een beroep op noodweer pas kan slagen, indien sprake is van een noodzakelijke verdediging gericht tegen een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding van eigen of andermans lijf, eerbaarheid of goed of een onmiddellijk dreigend gevaar voor een dergelijke aanranding. De enkele vrees voor een dergelijke aanranding is echter onvoldoende. Het gebruikte verdedigingsmiddel moet proportioneel zijn in relatie tot de ernst van de aanranding.

De rechtbank dient allereerst te beoordelen of aannemelijk is dat sprake was van een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding van verdachte door het slachtoffer. Verdachte heeft verklaard dat het slachtoffer hem probeerde aan te vallen en vervolgens heeft geprobeerd het wapen van verdachte af te pakken. Het slachtoffer zou op enig moment ook met een barkruk in de richting van de verdachte hebben gezwaaid. Naar het oordeel van de rechtbank is echter niet aannemelijk geworden dat sprake was van een wederrechtelijke aanranding van verdachte door het slachtoffer. Integendeel, het handelen van verdachte is naar het oordeel van de rechtbank te beschouwen als het handelen van de ultieme agressor. Verdachte kwam immers vanaf zijn plek achterin het café, nadat [medeverdachte 1] had geroepen dat verdachte moest schieten, afgelopen op de twee vechtende mannen voorin het café, met een geladen wapen in zijn hand, welk wapen hij op korte afstand van het slachtoffer vervolgens heeft doorgeladen en op het slachtoffer heeft gericht. De lezing van verdachte dat het slachtoffer zich op dat moment op wat voor manier dan ook agressief of bedreigend richting verdachte had opgesteld wordt noch door de aanwezige getuigen in het café noch door de medeverdachten bevestigd. Naar het oordeel van de rechtbank was er dan ook geen sprake van een noodweersituatie voor verdachte. Dat het slachtoffer zich vervolgens heeft geprobeerd te verdedigen tegen verdachte, maakt niet dat alsnog een noodweersituatie is ontstaan voor verdachte. Verdachte heeft immers zelf de confrontatie opgezocht. Het beroep op noodweer slaagt dan ook niet.

Nu wegens het ontbreken van een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding geen sprake is van een noodweersituatie, kan een beroep op noodweerexces reeds daarom niet slagen.

Ten aanzien van het beroep op putatief noodweer(exces) volgt naar het oordeel van de rechtbank uit de voorgaande overwegingen dat ook dat beroep niet kan slagen. De rechtbank onderstreept nog eens dat verdachte zich richting het slachtoffer heeft opgesteld als de agressor, door zichtbaar met een geladen vuurwapen op het slachtoffer af te lopen. Er was voor verdachte, die achterin het café zat toen [medeverdachte 1] en het slachtoffer begonnen te vechten, geen enkele aanleiding om te vrezen dat het slachtoffer zich tot verdachte zou richten. Van een gerechtvaardigde vrees voor een wederrechtelijke aanranding is redelijkerwijs geen sprake geweest. De rechtbank verwerpt het beroep op putatief noodweer(exces).

Er zijn geen andere feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de feiten uitsluiten. Dit levert de in de beslissing genoemde strafbare feiten op.

Verdachte is strafbaar, omdat ook overigens niet is gebleken van een omstandigheid die zijn strafbaarheid uitsluit.

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie vordert aan verdachte op te leggen een gevangenisstraf voor de duur van negen jaar, met aftrek, en de oplegging van een TBS-maatregel met dwangverpleging.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft verzocht om aan verdachte geen TBS-maatregel op te leggen, geen hogere onvoorwaardelijke gevangenisstraf op te leggen dan een gevangenisstraf voor de duur van zeven jaar en om het jeugdstrafrecht toe te passen.

Het oordeel van de rechtbank

Verdachte heeft zich samen met de mededader schuldig gemaakt aan de doodslag van de 24-jarige [slachtoffer] . Verdachte heeft in café [naam café] te Oostburg – nadat zijn mededader opdracht had gegeven om op het slachtoffer te schieten door te roepen: ‘schiet, schiet’ – daadwerkelijk op het slachtoffer geschoten. Het slachtoffer is hierdoor komen te overlijden. Er zijn meerdere schoten gelost, waarbij ook omstanders geraakt hadden kunnen worden. Immers, een aantal cafébezoekers bevond zich dichtbij de plaats waar later door de politie in een ruit een inschotbeschadiging werd aangetroffen.

Verdachte en de mededader hebben met deze schietpartij getoond geen respect te hebben voor het menselijk leven. Door het handelen van verdachte en de mededader hebben zij het slachtoffer zijn meest fundamentele bezit ontnomen, namelijk het recht om te leven. De gewelddadige dood van zo’n jonge man is schokkend voor zijn familieleden, waarbij op de eerste plaats gedacht moet worden aan de vader, moeder en de broers van het slachtoffer. Ook voor de overige familieleden die bij het gezin betrokken waren moet de schok enorm zijn geweest. Voorts kunnen de ogen niet worden gesloten voor de schok en de onrust die strafbare feiten van dit kaliber in de samenleving teweegbrengen.

Voor alle betrokkenen in deze zaak is het onbegrijpelijk en frustrerend dat verdachte en de mededader geen openheid van zaken hebben gegeven. Verdachte heeft geen berouw getoond over zijn eigen handelen of oprechte spijt betuigd tegenover de nabestaanden. De rechtbank weegt daarbij mee dat verdachte een gebrek aan inzicht in de strafwaardigheid van zijn handelen ten toon heeft gespreid. Zijn houding op zitting geeft evenmin blijk van enig inzicht in zijn handelen.

Verdachte heeft zich daarnaast met de mededader schuldig gemaakt aan het medeplegen van het voorhanden hebben van een vuurwapen en munitie.

Bij haar oordeel over de op te leggen straf houdt de rechtbank er rekening mee dat verdachte blijkens het op zijn naam gestelde uittreksel Justitiële documentatie van 21 december 2017 al eerder met justitie in aanraking is gekomen.

Maatregel

Bij het bepalen van de hoogte van de aan verdachte op te leggen straf is van belang of verdachte al dan niet (verminderd) toerekeningsvatbaar was ten tijde van het bewezenverklaarde en of aan hem de TBS-maatregel met dwangverpleging moet worden opgelegd zoals door de officier van justitie is gevorderd.

Over verdachte is op 23 mei 2017 door A.H.A.C. van Bakel, psychiater, T. ’t Hoen, GZ-psycholoog en A. Kiers, forensisch milieuonderzoeker, een rapport opgemaakt. Door deze deskundigen is gerapporteerd dat verdachte lijdende is aan een persoonlijkheidsstoornis met antisociale en narcistische trekken. De deskundigen adviseren verdachte licht verminderd toerekeningsvatbaar te achten en het volwassenenstrafrecht van toepassing te laten zijn. De Weginglijst Adolescentenstrafrecht laat zien dat voor het toepassen van het jeugdstrafrecht weinig indicaties bestaan (verdachte’s handelingsvaardigheden behoeven in essentie wel verbetering, maar dit item wordt zo goed als teniet gedaan door de onmogelijkheid van pedagogische beïnvloeding), maar wel veel contra-indicaties (justitiële voorgeschiedenis, antisociale pathologie en een criminele levensstijl). Wanneer sprake is van psychopathologie die doorwerkt in het ten laste gelegde delict en er daarenboven sprake is van een hoog risico op recidive, is behandeling/toezicht in een juridisch kader in principe aangewezen. In het geval van verdachte is waarschijnlijk sprake van zeer weerbarstige psychopathologie, daarnaast van een welhaast volledig gebrek aan probleembesef en van een daarmee samenhangend volledig ontbreken van enige behandelmotivatie. Behandeling in een voorwaardelijk kader lijkt daarom tot mislukken gedoemd. In het geval van verdachte is de TBS-maatregel met dwangverpleging de enige maatregel die in aanmerking komt. Nadelen van het opleggen van een TBS-maatregel met dwangverpleging is dat deze zich in verdachte’s geval louter dient te beperken tot extern risicomanagement, dat er waarschijnlijk nooit een moment zal komen waarop verdachte dat risicomanagement tot op zekere hoogte zelf kan dragen, waardoor de TBS-maatregel wel eens heel lang zou kunnen gaan duren. Een ander nadeel van de TBS-maatregel is dat men in de TBS mogelijk toch gaat proberen om verdachte via psychotherapeutische technieken tot andere gedachten en ander gedrag te bewegen. Dit zou beschadigend kunnen werken, in die zin dat verdachte deze goedbedoelde interventies niet inzet om zichzelf te controleren en de samenleving te ontzien, maar om in de toekomst sociale situaties nog beter dan hij al kon naar zijn hand te zetten. Daarom valt het te overwegen om een strafrechtelijke maatregel achterwege te laten en om verdachte in plaats daarvan een onvoorwaardelijke gevangenisstraf op te leggen. Nadeel daarvan is echter dat verdachte in de gevangenis waarschijnlijk gefrustreerder en afgeharder dan hij er in ging weer zal verlaten, met als gevolg mogelijk een nog hogere kan op gewelddadige recidive.

Op 7 september 2017 is door psychiater Van Bakel en GZ-psycholoog ’t Hoen een aanvullend dubbelonderzoek uitgebracht. Hierin wordt nogmaals geconcludeerd dat gelet op de diagnostische conclusies, de justitiële voorgeschiedenis, de beschreven doorwerking, de inschatting van het risico op recidive en de resultaten van eerdere trajecten er naar de mening van de deskundigen slechts één advies mogelijk is, zijnde de maatregel TBS met dwangverpleging.

Met de deskundigen is de rechtbank van oordeel dat voor toepassing van het jeugdsanctierecht geen plaats is, vanwege de onmogelijkheid van pedagogische beïnvloeding van verdachte. Gelet op de conclusies van de deskundigen, die zij tot de hare maakt, alsmede gelet op de ernst van de feiten is de rechtbank van oordeel dat een TBS-maatregel noodzakelijk is. Aan de wettelijke vereisten daartoe is voldaan, nu bij verdachte ten tijde van het begaan van de bewezen verklaarde feiten sprake was van een ziekelijke stoornis en de door verdachte begane strafbare feiten misdrijven zijn waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van vier jaren of meer is gesteld, terwijl de algemene veiligheid van personen het opleggen van die maatregel eist.

De rechtbank overweegt voorts dat de TBS-maatregel zal worden opgelegd ter zake van een misdrijf dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen. De totale duur van de maatregel kan daarom een periode van vier jaar te boven gaan.

Naast het opleggen van de TBS-maatregel is de rechtbank van oordeel dat het opleggen van een gevangenisstraf passend en noodzakelijk is. In de onderlinge verhoudingen tussen verdachte en de mededader ten tijde van de feiten ziet de rechtbank aanleiding om aan beide verdachten een gevangenisstraf van dezelfde duur op te leggen. De rechtbank zal gelet hierop overgaan tot oplegging van een lagere onvoorwaardelijke gevangenisstraf dan door de officier van justitie geëist. De rechtbank acht een gevangenisstraf voor de duur van 6 jaar noodzakelijk. Bij de bepaling van de duur van die straf heeft de rechtbank – naast de hiervoor geschetste problematiek – met name acht geslagen op de enorme impact die het gepleegde feit op de nabestaanden van het slachtoffer en de samenleving heeft gehad.

De onttrekking aan het verkeer

De hierna in de beslissing genoemde in beslag genomen voorwerpen zijn vatbaar voor onttrekking aan het verkeer. Gebleken is dat deze voorwerpen bij het onderzoek naar de ten laste gelegde feiten zijn aangetroffen, terwijl deze voorwerpen van zodanige aard zijn dat het ongecontroleerde bezit daarvan in strijd is met de wet.